Türkiye'de özellikle büyük şehirlerde artan kira bedelleri ve ev sahiplerinin haksız kazanç elde etmek için uyguladıkları fahiş fiyatlar vatandaşın tepkisini çekmeye devam ediyor. Hükümet kira artışına sınır getirirken, uyuşmazlıkları da arabulucuya taşıyacak düzenlemeleri yaptı.
Ancak sorun devam ediyor. Fırsatçılar vatandaşı canından bezdiriyor. Bu noktada yeni yasal düzenlemeler hazırlanırken, özel sektör de çözüm önerileri sunuyor.
Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) de kamu-özel sektör iş birliği ile yürütülecek yeni bir model geliştirerek kira sorununa kalıcı bir çözüm getirecek. GYODER Başkanı Mehmet Kalyoncu, yeni modeli 'devrim olacak bir sistem' olarak tanımladı.
ASIL MALİYET ARSADA
Konutta arsa maliyetlerinin yüksek olduğunu belirten Kalyoncu, "Türkiye'de arsanın geliştirme sürecinde oluşturulan toplam değerden aldığı pay yüzde 50. Dünyanın çoğu yerinde, özellikle Avrupa'da bu oran yüzde 20. Ülkemizde karşılaştığımız hakkaniyetten uzak kira artışları, arsa fiyat artışları barınma sorununun önünde büyük bir engel teşkil ediyor.
Bu sebeple biz GYODER Erişilebilir Konut Komitesi olarak, sektör temsilcileri ile konuya vicdanen yaklaşıp bu soruna nasıl çözüm getiririz diye Ocak 2022'den beri bir çalışma yürütüyoruz" dedi.
GELİRİN YÜZDE 30'UNA KİRALIK KONUT
GYODER Yeni Konut Modeli'nde kamu ve özel sektör iş birliği yöntemiyle, bireysel değil kamusal kiraya veren yapısını oluşturduklarını söyleyen Kalyoncu, "Bu sistemle vatandaşlar piyasa dalgalanmalarından etkilenmeden kiracı kalabilecek. Hane halkı gelirinin yüzde 30'unu barınmaya ayıracak, yaşam standartları yükselecek.
Düşük kira rakamlarıyla çevredeki yerleşim yerlerinin de ucuzlaması hedefleniyor. Halkın faydalandığı halkçı bir model ve aynı zamanda kamunun başta mülkiyet olmak üzere haklarının korunduğu devletçi bir model. Biz İstanbul'da da en az yüzde 10 kurumsal kiraya verenin olduğu bir kiralık konut stoku olması gerektiğini düşünüyoruz. Yani 500 bin kiralık konuttan söz ediyoruz" diye konuştu.
Deprem gerçeğini unutmamak gerektiğinin altını çizen Kalyoncu, "İstanbul unutursa Türkiye unutur ve İstanbul unutmak üzere. 25- 26 Ekim'deki GYODER 18. Gayrimenkul Zirvesi'nde depremi unutturmamak için içeriğin yarısından fazlasını deprem üzerine kurguladık. Zirvede çıkış noktamız 'akıllı şehirleri' bırakalım bizi bir yere götürmedi, 'vicdanlı şehirlere' bakalım.
Vicdanlı olmak 'daha az kazanmak' değil 'kazancın adil paylaşılması' ile olur" dedi. Söz konusu model kamunun tahsis edeceği arazilere özel sektörün sadece kiralanmak üzere üreteceği ve kira bedellerinin devletçe belirleneceği bir sistem üzerinde kurulmuş durumda.
6 ADIMDA ÇÖZÜM MODELİ
Mehmet Kalyoncu, yeni modeli 6 adımda şöyle anlattı:
-Devlet arsa tahsisi, plan yapımı ve altyapıyı hazırlar.
-İmtiyaz sürecince arsa devletten özel şirkete devredilir.
-Görevli şirket, finansman bulma, tasarım, inşaat bakım ve onarımı yapar.
-Kira, hane halkı gelirinin yüzde 30'u civarında olur.
-Görevli şirket tarafından tahsilat ve kiralama yapılır. Getiriler 49 yıllığına Kamu Özel İşbirliği'nin (KÖİ) tasarrufuna geçirilir.
-Belirlenen süre zarfında konutların mülkiyet hakkı devlete devredilir.
KENTSEL DÖNÜŞÜME KATKI
Kentsel dönüşümün önünde en büyük engelin, kiralık konut bulunmaması olduğunu söyleyen Kalyoncu, "İnsanlar evlerinden çıkacak, kiralık konut bulacak ki o binalar yıkılabilsin. 2024 yılında bu modeldeki ilk konutların üretimini ülkemizde göreceğimizi düşünüyoruz" dedi.
TÜRKLER'İN OTOMOBİLLE İMTİHANI
Şehirleri yeniden kurgulamak gerektiğini belirten Kalyoncu, şu tespitlerde bulundu: "Herkes aracını evinin önüne çekmek istiyor. Öyle bir yer yok ama. Amerika'da bu tasarım var çünkü Amerika otomobiller için tasarlandı.
Avrupa şehirleri öyle değil, onlar insanlar ve bisikletler için tasarlanmış. Bizimki ikisi de değil. Caddelere sırtımızı çeviren siteler oluşturduk ve caddelerin değeri düştü. Değerli projeler yapmak isterken şehirlerin bütüncül değeri düşürüldü. Şehir değerli olmalı."
5 İLÇE İLE GÖRÜŞTÜK
Mehmet Kalyoncu, yeni model ile ilgili İstanbul'daki tüm belediyelere ve büyükşehire modeli gönderdiklerini belirterek, "Üsküdar, Ümraniye, Şişli, Avcılar ve Başakşehir belediyeleri ile görüştük. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden randevu bekliyoruz" dedi.
3 ÜLKE FİNANSMAN İÇİN HAZIR
Modelin finansmanı için görüşmelerin sürdüğünü belirten Kalyoncu, şu bilgileri verdi: "5 banka ile bir noktada yürüyoruz. Merkez Bankası ile görüştük. Hollanda, Çin, Suudi Arabistan, BAE'den ilgili bakanlıklar ve finans kuruluşlarıyla görüşmeler sürüyor. Hollandalı NHG Dutch Foundation Homeownership Guarantee Fund ile görüştük, iyi geçti. Döviz riski yönetilirse, kaynağı Hollanda'dan gelebilir. Aynı Suudi Arabistan ve Çin'den gelebileceği gibi."