Türkiye'de Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında beklenen gelişmeler, 2024 yılında emeklilik planları yapan 2 milyon vatandaşı etkiliyor. EYT düzenlemesi, sadece EYT'lileri değil, genel olarak çalışan kesimi de kapsayarak borçlanma imkanıyla emeklilik süreçlerini erkene çekme fırsatı sunuyor.
Yeni asgari ücretle birlikte 1 Ocak 2024 itibariyle doğum, yurtdışı ve askerlik borçlanmalarının maliyeti de artacak. Sigorta başlangıcını, prim gün sayısını öne çekerek erken emekli olacakların maliyet artışından etkilenmemesi için 5 haftalık süresi bulunuyor.
Asgari ücretin yüzde 50 artması durumunda bugün 64 bin 386 lira olan 15 aylık askerlik borçlanması 96 bin 579 liraya çıkacak. Böylece 15 ay askerliği borçlanan bu yıl 32 bin 193 lira daha az ödeyecek.
Ocaktan önce 154 bin liraya yapılabilecek bir doğum borçlanması 205 bin liraya çıkacak. Bugünden borçlanmasını yapan 51 bin lira daha az ödeyecek. Örneğin EYT ile emeklilik için 2 ayı eksik olanların 60 günlük primini borçlanması yeterli olacak. Yeni yılda emekliliğe hazırlananlar için bazı kritik detaylara ilişkin soruların yanıtları şöyle:
ÇALIŞTIĞIM ŞİRKETTE YÜZDE 2 HİSSEM VAR. EYT KAPSAMINDA SSK'LI OLARAK EMEKLİ OLABİLİR MİYİM?
Sabah'ta yer alan habere göre, 2008'den önce bir şirkette sigortalı çalışırken, hisse alanlar SSK'lı olarak sigortalılığını devam ettirebiliyor. EYT düzenlemesi kapsamından SSK'lı olarak emekli olabilir. Bu tarihten sonra çalışılan şirkette hisse sahibi olanlar için Bağ-Kur sigortalılık hali başlıyor. Dolayısıyla SSK'lı olarak emekli olmak mümkün olmuyor.
KAMUDA ÇALIŞTIĞIM 12 YILLIK DÖNEMDE HAK KAZANDIĞIM YIPRANMA PAYI EMEKLİLİK YAŞINDAN DÜŞÜLÜR MÜ?
Memurluktan sonra 1.260 gün SSK'lı olarak çalışanların kamuda kazandığı yıpranma payı hizmet süresine ekleniyor ancak emeklilik yaşından düşülmüyor. Farklı sigortalılık statüsünde ödenen primler birleştirilerek toplam hizmet süresi üzerinden emekli olunabiliyor.
YENİ YILDA KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR OLACAK?
Bugün brüt 13 bin 414 lira olan asgari ücretin yeni yılda yüzde 50'ye yakın artarak brüt 20 bin lira olması tahmin ediliyor. Bugün itibariyle 20 yıldır asgari ücretle çalışan emekli olması durumunda 268 bin 280 lira kıdem tazminatına hak kazanıyor. Ocak ayını beklemesi durumunda alacağı kıdem tazminatı 400 bin liraya ulaşır, 131 bin 720 lira fark ortaya çıkar. Bugün itibariyle 23 bin 490 lira olan kıdem tazminatı tavanı da (yüzde 50 artışa göre) 35 bin lira civarında olacak. Yüksek maaş alanlar için de yeni yılda emeklilik dilekçesi vermek daha avantajlı olacak.
EYLÜL 1999'DAN ÖNCE İŞE BAŞLADIM. YENİ YILDA EMEKLİ OLABİLMEK İÇİN 55 PRİM GÜNÜNE İHTİYACIM VAR. BORÇLANMA VE EMEKLİLİK DİLEKÇESİ İÇİN YENİ YILI MI BEKLEMELİYİM?
Çalışan kadınlar doğum, erkekler askerlik, doktora öğrenimi, tıpta uzmanlık, avukatlık stajını yapanların staj sürelerindeki borçlanmalar asgari ücrete endeksli bulunuyor. Borçlanma için ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da yüzde bu oranın 7.5 katı kadar. Asgari ücretin yüzde 50 artacağını varsayarak borçlanma tutarı bir o kadar artacak.
Bugün itibarıyla bir günlük borçlanma tutarı en düşük 143 lira uygulanıyor. Asgari ücretin yüzde 50 artması durumunda günlük borçlanma için ödenecek tutar 214 lirayı geçecek. O yüzden geciktirmemekte fayda var. Diğer yandan yeni yılda yapılacak zamlar, enflasyon, büyüme verileri emekli aylığını ve kıdemi artıracağı için ekim, kasım, aralıkta değil 1 Ocak 2024'ten itibaren dilekçe vermek daha avantajlı olacak. Ocak ayında başvuranlar yüzde 4 öngörülen büyümeden de fark alacak.
BORÇLANMA EMEKLİLİKTE YAŞI ETKİLER Mİ? BORÇLANILAN PRİMLER İÇİN VERGİ İNDİRİMİ VAR MI?
Borçlanma eksik prim gün sayısına katkı sağlarken emeklilik yaşını etkilemiyor. Yaşı doldurup prim günü eksik olanların emekliliğini erkene çekiyor. Kadınlar üç doğum için 6 yıllık süreyi borçlanabiliyor.
Er ve erbaş olarak ya da yedek subay okulunda geçen süreler emeklilik için borçlanılabiliyor. Askerlik borçlanması en fazla askerlik süresi kadar yapılabiliyor. Askerlik borçlanması çalışılmaya başlamadan önceki süre için de yapılabiliyor. Sigorta primlerini borçlanma yoluyla ödeyenler işyerine başvurarak ödedikleri borçlanmaya ilişkin primlerin gelir vergisinden indirilmesini talep edebilir.