Hem çalışan hem de işveren hakları İş Kanunu ile koruma altında bulunuyor. Çalışma hayatına ilişkin bazı kritik noktalar merak ediliyor. İşte detayları:
İŞVEREN ÇALIŞMA KOŞULLARINDA TEK TARAFLI DEĞİŞİKLİĞE GİDEBİLİR Mİ?
İşveren, verimlilik ve kârlılık kapsamında çalışma koşullarında değişiklik yapabilir. Ancak tek taraflı değişikliğe gidilip çalışma koşullarının ağırlaştırılması haklı fesih nedenini oluşturur. Durumun çalışana yazılı bildirilerek, onayının alınması zorunlu olup, işçi kabul etmezse iş sözleşmesi bildirim süresine uyularak feshedilebilir. Bu durumda çalışan dava açabilir. Çalışanın kıdem ve ihbar tazminatının ödenmesi gerekir.
İŞVEREN ÇALIŞMA SÜRESİNİ KEYFİNE GÖRE ARTIRABİLİR Mİ?
Tek taraflı olarak toplam çalışma süresi artırılamaz, ücrete etki edecek şekilde de azaltılamaz. Çalışanlar işe başlama, bitiş, yemek, dinlenme saati gibi kurallara uymak zorundadır. Bunlara uyulmaması işverene haklı ya da geçerli fesih hakkı verir. Görevleri anımsatıldığı halde yapmamakta ısrar edilmesi haklı fesih nedeni doğurur.
EĞER İŞYERİNDE UYUNURSA
Haklı fesih ile geçerli fesih arasındaki fark nedir?
Görev başında uyumak hangi kapsamda değerlendiriliyor? Haklı nedenle fesih yönünden bir aylık süre iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte işlemeye başlıyor. Geçerli nedenle fesihte ise bu süre sözleşme iptal bildiriminin yapıldığı anda işliyor.
Geçerli nedenle fesih yapıldığında çalışan henüz işi sonlanmadan işe iade davası açabiliyor. Çalışanın işyerinde uyuması, iş güvenliğini tehlikeye sokan herhangi bir duruma yol açmasa da geçerli nedenle fesih sebebi olabiliyor. Ancak iş güvenliğini tehlikeye sokan bir duruma yol açarsa (güvenlik görevlisi olması gibi) haklı nedenle fesih sebebi sayılıyor. Geçerli nedenle fesihte işe iade davası açma hakkı bulunduğu gibi; ihbar ve kıdem tazminatı ödeniyor.
SİGORTA PRİMLERİ YATIRILMAYAN ÇALIŞAN KIDEM TALEP EDEBİLİR Mİ?
Sigortasız çalışmaların belgelerle kanıtlanması gerekiyor. Böylece geriye dönük olarak sigortalılık sağlanacağı gibi, kıdem tazminatı alma hakkı da doğar. Belgeyle kanıtlama imkânı olmayanların 5 yıl içinde hizmet tespit davası açması gerekiyor.
İŞE GEÇ KALMAK FESİH NEDENİ Mİ?
Sağlık başta olmak üzere geçerli mazeret olmadan keyfi devamsızlık, sık sık geç gelme gibi iş akışını bozacak, işyerine zarar verecek davranışlar fesih nedeni olabilir.
Yüksek yargı kararlarında geç gelmeyi alışkanlık haline getirenlerin tutumunun iş sözleşmesinin feshinde geçerli neden oluşturduğu belirtiliyor. Hastalık veya ulaşım kaynaklı gecikme gibi mazerete dayalı devamsızlıklar haklı veya geçerli fesih hakkı vermiyor. Kıdemli, düzenli işine devam eden çalışanların hastalık, trafik yoğunluğu nedeniyle ulaşım kaynaklı gecikmesi geçerli mazeret kabul ediliyor.
DEDİKODU YAPAN YANDI
İşyerinde çalışanın dedikodu yapması haklı fesih nedeni sayılıyor. Bu davranış işyerinin huzurunu, çalışma düzenini bozmak olarak kabul edilirken, işverene tazminatsız işten çıkarma hakkı tanıyor.