Yeni yılda emeklilik bağlama sistemi yeniden düzenlenecek. Emekli refahının artırılması için tamamlayıcı emeklilik sistemi desteklenecek, malul aylığı alanlara işe dönüş yolu açılacak. Bu kapsamda sürekli iş göremezlik geliri, maluliyet aylığı alanların yeniden işgücü piyasasına dönmesi için mesleki rehabilitasyon uygulaması hayata geçirilecek.
Sağlık sorunları nedeniyle "malulen ve engelli hakkıyla" emekli olunabiliyor. Tedavisi zor hastalıklar, meslek hastalığı, iş kazası nedeniyle çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybedenler malulen emekli aylığı almaya hak kazanıyor. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu resen malulen emekliliğe sevk etmiyor, başvuru zorunluluğu bulunuyor. Şeker hastalığı, görme kaybı, organ nakli, kanser, bazı psikiyatrik rahatsızlıklar, kalp yetmezliği, demans, astım nedeniyle malul aylığı bağlanıyor.
10 YIL SİGORTA ŞARTI
Maluliyet başvurusu için en az 10 yıl sigortalı olunması, 1.800 gün prim ödenmesi gerekiyor. Sigortalı olmadan önce malul olanlar da 15 yıl 3.960 günle emekli olabilir. Başkasının bakımına ihtiyacı olacak derecede malul olan sigortalılar da ise bu süreler aranmıyor. Primsiz, vergisiz malulen emeklilik için gerekli koşullar başta olmak üzere merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
MESLEK HASTALIĞI NEDENİYLE ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?
Sigortalının çalıştığı ya da yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan nedenle veya iş şartlarından dolayı uğranılan geçici, sürekli hastalıklarda, bedensel veya ruhsal rahatsızlarda erken emekli olunur. Malulen emeklilik için SGK'ya yapılacak başvuru, hastaneye sevk süreci ve Sağlık Kurulu raporu meslek hastalığı için de geçerlidir. Özür oranınızı bildirir raporunuz ile ilinizde bulunan defterdarlık ya da vergi dairesine başvuruda bulunmalısınız.
MALULEN EMEKLİLİK BÜTÜN SİGORTA KOLLARINI KAPSAR MI?
Maluliyet tespitinde SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ayırımı bulunmuyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, İçişleri Bakanlığı, özel güvenlik hizmetleri ve normal sigortalıların maluliyet tespitinde her bir kurumun sağlık yönetmeliği dikkate alınıyor.
Ağır hastalıklarda malul aylığı bağlanması için en az 10 yıl sigortalı ve 1.800 gün prim ödeme koşulu bulunuyor. SGK'ya başvurulan tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmayanların sevk işlemi yapılmıyor. Prim gün sayısını borçlanma ile tamamlayanlar da aylık alabiliyor. Erkekler askerlik sürelerini, kadınlar doğum sonrası çalışmadıkları süreleri ve ücretsiz izin günlerini borçlanabiliyor.
BAKIMA MUHTAÇ OLANLAR İÇİN SİGORTALILIK SÜRESİ ZORUNLU MU?
Başkasının bakımına muhtaç derecede durumu ağır olan hastalarda on yıllık sigortalılık süresine bakılmıyor. Ancak, en az 1.800 gün prim ödemesi şartı aranıyor. Her iki kol, bacak felci, vücudun sol ya da sağ yarısında felç, ruh sağlığı kliniğinde kalmayı gerektiren psikolojik hastalıklar iki gözde yüzde 100 görme kaybı, ağır beslenme bozuklukları, yardımcı solunum cihazlarına sürekli bağımlılık gibi günlük yaşam aktivitelerinin sağlanamaması bu kapsama giriyor.
SAĞLIK SORUNLARI NEDENİYLE ERKEN EMEKLİLİK İÇİN NE YAPMAK GEREKİYOR?
Meslekte çalışma gücünün tamamını ya da bir kısmını kaybetme durumunda sürekli gelir kaybına neden olan fizyolojik bir risk olarak tanımlanan malullük durumunda erken emeklilik mümkün. Malulen emekli olamayan engelli hakkıyla da emekliliğe hak kazanabilir. Malulen emekli olmak için gerekli sigortalılık süresi, prim koşulunu yerine getiremeyen engellilik tespiti yaptırarak emekli olabilir. Geçici malul aylığının kalıcı olması için bir hastalık nedeniyle çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp olduğuna dair sağlık raporu gerekiyor.
MALUL AYLIĞI HANGİ SAĞLIK SORUNU NEDENİYLE BAĞLANIR?
SGK, malulen emekli olabilmek için hastalık listesi yayınlıyor. Kanser, organ naklinin yanı sıra çalışmaya olanak vermeyen genetik hastalıklar, beyin tümörleri, MS, Parkinson, Alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku bozukluklar, zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı), bipolar bozukluk, AIDS, tüberküloz, kalp, böbrek, akciğer nakli, görme azlığı, retina kanamaları yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları ile birlikte işitme kaybı, anemi, organ kaybı, kalp yetmezliği, solunum sistemi hastalıkları üst sıralarda yer alıyor.
GEÇİCİ MALULİYET SONRASI AYLIK KESİLİYOR MU?
Geçici maluliyette aylık ödeme süresi 12 ile 24 ay arasında değişiyor. Tüm kanser hastalarında tanı konulduktan sonra bir yıl için başvurulması şartıyla 18 ay maluliyet aylığı bağlanıyor. Kan kanseri tedavisinde bu süre 24 ayken, kemik iliği nakli yaptıranlar da 12 ay uygulanıyor.
ÖZEL HASTANE RAPORU KABUL EDİLİR Mİ, HASTANE RAPORU EMEKLİLİK İÇİN YETERLİ Mİ?
SGK'nın sevk yazısı ile devlet üniversite hastaneleri, Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri'ne gidilmesi gerekiyor. Malullük raporunu sadece bu hastaneler verebiliyor. Bu hastaneler yoksa devlet hastaneleri de sağlık raporu düzenleyebiliyor. Özel hastanelerden alınacak malul olduğunuza dair rapor geçerli sayılmıyor. Emeklilik için tek başına hastane raporu yeterli değil. Başvuru SGK Sağlık Kurulu'na gönderilir. Kurul, malulen emekli olunacağına karar verir.