Türkiye'de emeklilik sistemi, çalışma hayatını tamamlamış bireylere ekonomik güvenlik sağlamak amacıyla önemli bir rol oynamaktadır. Emeklilerin ve emekli yakınlarının, birçok durumda birden fazla maaş alma hakkı bulunmaktadır. Ancak, çift maaş alabilme durumu belirli şartlara bağlıdır ve bu şartları yerine getirmek önemlidir.
Ölüm ve yetim maaşlarıyla ilgili en çok merak edilen konu, her iki ödeneğin de alınma ihtimali. Belli şartlarda iki hatta üç maaş da alınabiliyor. Özellikle 2008 sonrasında sistem değiştirildi
Yasalarımıza göre vefat eden sigortalıların yakınlarına ölüm maaşı bağlanıyor., Hem sigortalının eşi hem de çocukları belli şartlarda bu maaşı alıyorlar. Bir sigortalı vefat ettiğinde eşi ister çalışsın ister emekli olsun ölüm maaşı alabiliyor. Yetimler ise belli şartlar dahilinde maaş alabiliyor. Burada en çok merak edilen ise hem eşinden hem de ölen babadan maaş alınıp alınmayacağı. Bu konuya biraz daha yakından bakalım. 2008 öncesinde vefat eden sigortalıların yakınları farklı kurumlarda olmak üzere hem yetim hem de dul maaşı alabilmekteydiler. Ancak 2008 sonrasında bu sistem değiştirildi ve yüksek olan maaş tercih edilip alınıyor. Yani hem eşini hem babasını kaybeden bir kadın, 2008 sonrası bunlardan sadece birisinin maaşını alabiliyor. Fakat bazı istisnalar da bulunuyor.
EŞLERE ÇİFT MAAŞ HAKKI
Öncelikle belirtelim eşlerden birisi vefat ettiği zaman ister erkek ister kadın olsun, sağ kalan eşe maaş bağlanıyor. Bu eş çalışıyor ya da emekli olursa da ölüm maaşı alıyor ve hem emekli maaşını hem de eşinin maaşını birlikte alarak çift maaşa kavuşuyor. Burada değişen sadece maaşın oranı oluyor. Eğer eş emekli ya da çalışmıyorsa maaş oranı yüzde 75, çalışıyor ya da emekli ise maaş oranı yüzde 50 oluyor. Burada kurum farkı bulunmuyor. Yani siz SSK'lı ya da Bağ-Kur ya da Emekli Sandığı da olsanız eşinizin maaşını alabiliyorsunuz. ÜÇ MAAŞ OLUR MU?
Bazı istisnai durumlarda üç maaş da mümkün olabiliyor. Kadın emekli olduktan sonra çalışıyor ve eşinin de maaşını alıyorsa üç ayrı maaş alabiliyor. Ancak bunu kurumdan da aldığı durumlar bulunuyor. Emekli bir kadın ilk maaşını kendi emekliliğinden alıyor. İkinci maaşını ise vefat eden eşinden dolayı alabiliyor. Üçüncü maaş ise eğer kadının babası memur emeklisi ise ve vefat etmişse, babasının maaşı olarak ödeniyor. Yetim maaşı ödenmesinde emekli sandığı mensuplarının çocukları için böyle bir istisna bulunuyor. Memur kızları çalışsalar da emekli de olsalar evlenmedikleri sürece babalarının maaşını alabiliyorlar. Sadece memur olduklarında alamıyorlar.
ANNE-BABADAN KALAN ÜCRET
Vefat eden anne ve babanın her ikisinin maaşının bağlanması da söz konusu olabiliyor. Bu durumda hem anneden hem babadan maaş alabilme imkanları da bulunuyor. Şimdi bu konuyu soru cevaplarla netleştirelim.
● 2008 öncesi babamdan kalan 4/a (SSK) yetim aylığı alıyorum. 2008 öncesi annemden 4/a'dan (SSK) kalan yetim aylığını da alabilir miyim?
4/a'dan (SSK) olan anne ve 4/a'dan (SSK) olan babadan ayrı ayrı ölüm aylığına hak kazanılması durumunda, (506 sayılı Kanunun 92 nci maddesi gereğince) yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı ödenir.
● 2008 öncesi annemden dolayı 4/b'den (Bağ-Kur) yetim aylığı alıyorum. 2008 öncesi babamdan 4/b'den (Bağ-Kur) kalan yetim aylığını da alabilir miyim?
4/b'li (Bağ-kur) olan anne ve 4/b'li (Bağ-Kur) olan babadan ayrı ayrı ölüm aylığına hak kazanılması durumunda; hak sahibi 18 yaşına kadar her iki aylığı alabilir. 18 yaşından sonra ise hak sahibine yalnızca yüksek olan aylık ödenir.
● 2008 öncesi babamdan dolayı Emekli Sandığı'ndan yetim aylığı alıyorum. 2008 öncesi annemden 4/a'dan (SSK) kalan yetim aylığını da alabilir miyim?
Emekli Sandığı iştirakçisi babadan (anneden) ve 4/a (SSK) sigortalısı anneden (babadan) ayrı ayrı ölüm aylığına hak kazanılması durumunda her iki aylık tamdan ödenir.
● 2008 öncesi babamdan dolayı Emekli Sandığı'ndan yetim aylığı alıyorum. 2008 öncesi annemden 4/b'den (Bağ-Kur) kalan yetim aylığını da alabilir miyim?
Emekli Sandığı iştirakçisi babadan (anneden) ve 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı anneden (babadan) ayrı ayrı ölüm aylığına hak kazanılması durumunda her iki aylık tamdan ödenir.
● 2008 öncesi annemden 4/a'dan (SSK) kalan yetim aylığını alıyorum. 4/a'dan (SSK) emekli olmam halinde yetim aylığını almaya devam edebilir miyim?
Ölen sigortalının çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için 5510 sayılı Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmamaları veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir. 4/a'dan (SSK) yetim aylığı almakta iken 4/a'dan (SSK) emekli olan kişinin yetim aylığı kesilir.
● 2008 öncesi babamdan 4/b'den (Bağ-Kur) kalan yetim aylığını alıyorum. 4/a'dan (SSK) emekli olmam halinde yetim aylığı almaya devam eder miyim?
4/b'den (Bağ-Kur) yetim aylığı almakta iken 4/a'dan (SSK) emekli olan kişinin yetim aylığı kesilir.
● 2008 öncesi annemden Emekli Sandığı'ndan kalan yetim aylığını alıyorum.
4/a'dan (SSK) emekli olmam halinde yetim aylığını almaya devam edebilir miyim?
5434 sayılı Kanuna göre yetim aylığı almakta iken 4/a'dan (SSK) emekli aylığı alan hak sahibinin yetim aylığı kesilmez.