Emeklilikte ikramiye, işsizlikte güvence olan kıdem tazminatı bütün çalışanları doğrudan ilgilendiriyor. EYT düzenlemesiyle emekli olan 2 milyon çalışanın yaklaşık yarısı çalışmaya devam ediyor. Emeklilik sonrası kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenlerin ücret, yıllık izin, yan hakları aynı şekilde devam eder.
Tazminatını almadan çalışanlar ilerleyen dönemde ister işi bıraksın isterse işine son verilsin, kıdem tazminatını son alınan brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir. Emeklilik öncesi dönem ve sonrası çalışılan süre birleştirilir. Örneğin, 18 yıldır çalıştığı şirkette emekli olup 4 yıl daha çalışıp işi bırakan çalışan 22 yıllık tazminatı almaya hak kazanır.
İADE DAVASINI KAZANAN ALIR
Özel sektör çalışanları sadece en son çalıştığı iş yerinde geçen sürelere, memur da kamuda çalıştığı süre üzerinden tazminat alır. Geçerli bir nedene dayanmadan iş sözleşmesi iptal edilen çalışanın işe iade davasını kazanması halinde boşta geçen zamanlar için de kıdem, ihbar tazminatı ödenir.
Yargıtay'ın genel görüşü emeklilik ikramiyesini aldıktan sonra çalışmaya devam edenin kıdem hakkı sıfırlanıyor. Ancak işverenle yapılacak yeni iş sözleşmesi ile emeklilik sonrası çalışma dönemi için de kıdem tazminatı alınabilir. Örneğin 20 yıl aynı iş yerinde çalışıp kıdem tazminatını alarak emekli olup çalışmaya devam ederek 2 yıl daha çalıştıysa ikinci kez kıdem tazminatına hak ettiğinde yalnızca 2 yıllık tazminat alabilir. Çalışan emeklilerin kıdem tazminatına ilişkin merak edilen soruların yanıtları şöyle:
EYLÜL 2023'TE İLK AYLIĞI ALDIM, ÇALIŞMAYA DEVAM EDİYORUM. HANGİ BRÜT MAAŞ DİKKATE ALINACAK?
İkramiye ödemesinde çalışanın işten ayrılırken en son brüt ücreti esas alınıyor. Kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenler için ister işveren işe son versin ister kendiniz istifa edin emeklilikten önce ve sonraki toplam çalışma süresi birleştiriliyor.
Son aldığınız brüt ücret dikkate alınarak ödeme yapılıyor. Eylül 2023'ü emekli olduğunda 26 bin lira olan brüt ücretiniz 2028'de 50 bin liraya çıktıysa bu tutar esas alınır. İşten ayrıldığınızda 20 yıllık çalışma süreniz dolduysa 1 milyon liraya yakın kıdem tazminatına hak kazanırsınız. Fiilen emekliye ayrılmak istenildiğinde emekli aylığı bağlatmadan önceki ve sonraki döneme ilişkin kıdem tazminatı topluca yatırılır.
MEVCUT İŞ YERİNDE SİGORTASIZ ÇALIŞTIĞIM SÜREYİ KIDEME SAYDIRABİLİR MİYİM?
Sigortasız çalışılan sürenin belgeleriyle ispatlaması gerekiyor. Bunun için hizmet tespiti yaptırılması gerekiyor. Kanıtlama imkânı olmayanlar da 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açabilir. Davayı kazananlar geriye dönük sigortalılıklarının yanı sıra kıdeme de hak kazanabiliyor.
KIDEM TAZMİNATIMI SIFIRLAMADAN EMEKLİ AYLIĞI ALMAYA BAŞLADIĞIMDA BİRİKEN İZİNLERİM YANAR MI?
İş Kanunu'na göre emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin mevcut çalışanlardan bir farkı bulunmuyor. Emekli çalışan da kıdem, ihbar, yılık izin gibi haklara sahip oluyor. Biriken izinleriniz yanmıyor. Emekli aylığı bağlatıp sosyal güvenlik destek primi yatırılanların kıdem tazminatı gibi, ihbar tazminatı, yıllık izin gibi tüm hakları da aynen korunuyor.
GEÇEN YIL NİSAN AYINDA EMEKLİ OLDUM VE AYNI İŞ YERİNDE ÇALIŞIYORUM. NİSAN 2024'TE İSTİFA EDERSEM İZİN PARASI ALABİLİR MİYİM?
Kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti, iş akdi sona erince yatırılıyor. Emekli olup işten ayrılan EYT'liler kullanmadıkları izin sürelerine ait ücretleri alabilir. Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık izin ücretinin ödenip ödenmemesi işverenin inisiyatifinde bulunuyor.
EMEKLİLİK NEDENİYLE AYNI İŞ YERİNDE GİRİŞ ÇIKIŞ YAPILDIĞINDA KAZANIMLARDA KAYIP OLUR MU?
İşe giriş çıkışta ilk dönem tasfiye olmaz. Bu konudaki beş yıllık zaman aşımı süresi de çalışanın emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten tamamen ayrıldığı tarihten itibaren başlıyor.
EMEKLİLİK İKRAMİYESİNİ ALARAK AYNI İŞ YERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN SONRAKİ YILLAR İÇİN DE KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Sabah'ta yer alan habere göre, Yargıtay'ın konu da yerleşmiş olan görüşü emeklilikle birlikte ikramiye ödenmesi durumunda kıdem hakkı sıfırlanıyor ve yeni bir çalışma dönemi başlıyor. Emeklilik akabinde yeniden işe giriş yapılırken ücret, yıllık izin, yan haklar, kıdem tazminatı işverenle karşılıklı mutabakatla belirleyebilirsiniz.
Örneğin daha yüksek ücret, yıllık brüt maaş üzerinden kıdem tazminatı, yıllık izin süresi önceki dönemden daha uzun veya kısa gibi şartlarla yeniden bir sözleşmesi akdedilmesi gerekiyor. Yeni döneme ilişkin kıdem tazminatı emekli olduktan sonraki dönem üzerinden hesaplanır. Örneğin, 15 yıl çalışılan iş yerinde emeklilik nedeniyle çıkış yapılıp kendisine tazminat ödenen ve diğer hak edişleri verilen çalışan işe başladıktan sonra 5 yıl daha çalıştı. Bu 5 yıl sonunda kıdem tazminatı hak edecek şekilde ayrılırken kendisine yapılacak kıdem ödemesi ikinci çalışma dönemine denk gelen yıllar dikkate alınarak yapılır.
FİİLİ HİZMET SÜRESİNİN KIDEM TAZMİNATINA ETKİSİ VAR MI?
Kıdem tazminatı işçiye yıpranma payı, işyerine sağladığı katkı gibi çeşitli sebeplerle ödeniyor. Kıdem tazminatı işçinin çalışma süresi ve aldığı ücretle bağlantılı olarak hesaplanıyor. Alo 170 SGK hattını arayarak Fiili Hizmet Yıpranma Payı sürelerinizin HİTAP sistemine aktarılması başvurusunda bulunabilirsiniz.