Ülkemizde çalışanlar kadar çalışmayanlara da emeklilik yolu açık. Ev kadınları isteğe bağlı sigorta ile emekli olabilirken, ev işlerinde çalışanlara, evde üretim yapanlara da imkan bulunuyor. Peki ev kadınları ve evde çalışanlar nasıl emekli olabiliyor? Prim desteği kimleri kapsayacak? İşte merak edilen soruların yanıtları:
- Evde üretim yapıp satanlar nasıl emekli olabiliyor?
Kendi adına ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar ile evde üretim yaparak esnaf muaflığından yararlanan kadınlar isteğe bağlı sigorta kapsamında prim ödeyerek emekli olabiliyor. Burada prim tutarı bu yıl aylık 6 bin 400 lira 80 kuruş oldu.
- Ev kadınlarına emekli aylığı yolu nasıl açılıyor?
Sigortalı bir işte çalışmayanlar aylık prim ödeme koşuluyla emekli olabiliyor. Bunun için e-Devlet üzerinden ya da 'İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi' ile ikametin bulunduğu adresteki sosyal güvenlik birimlerine başvurulması gerekiyor. Bu yıl isteğe bağlı sigortada en düşük prim 6 bin 400 lira 80 kuruşa yükseldi.
* İsteğe bağlı sigorta primleri hangi statüde sayılıyor? Hangi şartlar aranıyor?
5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden önce ödenen isteğe bağlı sigorta primleri, ödenen sosyal güvenlik kurumu kanunu kapsamında değerlendiriliyor. SSK mevzuatına göre 4A, Bağ-Kur'a göre 4B, 4/c Emekli Sandığı'na göre ödendiyse de 4C sayılıyor. Bu tarihten sonra ödenen süreler de (Ekim 2008 öncesi memur olup bu tarihten sonra isteğe bağlı sigortalı olanlar hariç) Bağ-Kur kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul ediliyor. Bağ-Kur kapsamında isteğe bağlı emeklilik için en az 5 bin 400 günlük prim ödemesi yapılması gerekiyor. İlk sigorta başlangıç tarihinin Mayıs 2008 ve sonrasına denk gelmesi halinde sigortalıların emeklilik için en az 63 yaşını doldurması gerekiyor.
* Prim desteği ne aşamada? Ne sağlayacak?
Ev kadınlarının isteğe bağlı sigorta primlerine 3'te 1 prim desteği verilmesi ile ilgili çalışma sürüyor. Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan, bu konuda son olarak, "İsteğe bağlı sigortalılık kapsamında, yükümlü olunan primin üçte birinin devlet tarafından ödenmesi yönünde bir sistem kuruyoruz. Zamanı ve şartları oluştuğunda biz alandaki sendikalarımızdan, kadın örgütlerimizden ve birçok kuruluştan fikirler alacağız. Ondan sonra belli bir noktaya getireceğiz" açıklaması yaptı. Destek devreye girdiğinde bu tutarın 2 bin 133 lira 60 kuruşunu devlet yatıracak. Ev kadınları aylık 6 bin 400 lira yerine 4 bin 267 lira 20 kuruş prim ödeyerek emekli olabilecek.
* Kamuda çalışıp ayrılanlar da isteğe bağlı sigortalı olabilir mi?
Belli bir süre memur olarak çalışanlar koşulları taşımaları durumunda isteğe bağlı iştirakçi olarak primini ödeyerek Emekli Sandığı mensubu olarak emekli olabilir.
* Emekli Sandığı kapsamında isteğe bağlı sigortalı olmak için hangi şartlar aranıyor?
657 sayılı Kanun ve diğer personel kanunları kapsamında en az 10 yıl çalışmış olmaları, memuriyet görevinden kendi isteğiyle istifa etmeleri, görevden ayrıldıktan sonra 6 ay geçmeden SSK, Bağ-Kur kapsamında çalışmaya başlayanların ise zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihten itibaren 6 ay içinde SGK'ya yazılı başvurması gerekiyor.
* Evde temizlik, bakıcılık yapanlar nasıl emekli oluyor?
Ev hizmetlerinde ayda 10 günden az süreyle çalıştırılanlar için iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi olarak günlük 13,34 lira ödeniyor. İsteyen çalışanlar emeklilik primlerini kendisi yatırabiliyor. Bunun için aylık 6 bin 500 lira 81 kuruş ödenmesi gerekiyor. Ev hizmetinde çalışan kişinin uzun vade ve genel sağlık sigortası primi ödemesi için çalıştıran kişi tarafından 1 gün iş kazası primi bildirilmesi yeterli.
Sigortalılar uzun vade ve genel sağlık sigortası primini takip eden ayın sonuna kadar ödeyebiliyor. Eksik günlerini 30 güne tamamlayanların primleri 4A (SSK) kapsamında sayılıyor.
* Aynı evde 10 günden fazla çalışan için ne kadar ödeniyor?
Ev işlerinde yardımcısı, evde bakıcısı olanlar; bu kişileri ayda 10 günden fazla çalıştırıyorsa emeklilik primini ödüyor. Ayda 10 gün işçi çalıştıranlar en az 2 bin 500 lira 31 kuruş, 30 gün işçi çalıştıranlar da 7 bin 500 lira 94 kuruş sigorta primi yatırıyor. Ancak, primlerini düzenli ödeyenlere 5 puanlık indirim uygulanıyor. Böylece 10 gün için 2 bin 166 lira 94 kuruş, 30 gün için 6 bin 500 lira 81 kuruş prim ödemek mümkün oluyor. Aynı evde 10 günden fazla çalışanlar da eksik primlerini tamamlayabiliyor.
* Emeklilik şartları değişecek mi?
Bağ-Kur'luların prim gün şartının 9 binden 7 bin 200'e çekilmesine yönelik çalışma sürüyor. Ancak bu düzenleme özellikle küçük esnaf için bekleniyor. Emeklilik yaşının kadınlarda çocuk sayısına göre esnetilmesine yönelik bir düzenleme de gündemde. Burada ağır işlerde uygulanan yıpranma payı sistemine benzer bir modelin devreye alınması bekleniyor. Bu modelin hayata geçirilmesiyle, çocuk sayısına göre emeklilik yaşından indirim yapılırken, prim de eklenebilecek.