Türkiye ekonomisi büyümeye devam ediyor.
2023'TE YÜZDE 4.5 BÜYÜME
Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi 2023'te yüzde 4,5 büyüdü. oldu.
BAKAN ŞİMŞEK'TEN AÇIKLAMA
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek büyüme rakamları sonrası açıklama yaptı. Bakan Şimşek, "2023'te büyümenin üçte biri makine ve teçhizat yatırımlarından geldi. Güçlü şekilde desteklediğimiz yatırım ve ihracatla daha nitelikli büyümeye doğru yol alıyoruz" ifadelerini kullandı.
Şimşek'in açıklaması şu şekilde:
"Bugün açıklanan GSYH verilerine göre; ekonomimiz 2023 yılı son çeyreğinde yıllık yüzde 4 büyüdü. Böylece büyüme 2023 yılında Orta Vadeli Program'ın (OVP) üzerinde yüzde 4,5 gerçekleşirken, milli gelirimiz 1,1 trilyon doları aştı.
KİŞİ BAŞI MİLLİ GELİR ARTTI
Kişi başına milli gelir ise bir önceki yıla göre 2 bin 450 dolar artarak 13 bin 110 dolara yükseldi.
Programımız doğrultusunda büyümede yılın üçüncü çeyreğinde başlayan dengelenme, son çeyrekte de devam etti. Yılın ilk yarısında 8,8 puan olan iç talebin büyümeye katkısı, yılın ikinci yarısında 6,6 puana geriledi. Net dış talebin negatif katkısı ise 4,9 puandan 1,6 puana düştü.
DAHA NİTELİKLİ BÜYÜMEYE DOĞRU
2023 yılında büyümenin yaklaşık üçte biri üretken kapasitemizi artıran makine ve teçhizat yatırımlarından geldi. Güçlü şekilde desteklediğimiz yatırım ve ihracat ile daha nitelikli büyümeye doğru yol alıyoruz.
Göstergeler ekonomideki dengelenmenin ve cari açıktaki iyileşmenin devam ettiğine işaret ediyor. 2024 yılında net dış talebin büyümeye pozitif katkı verdiği ılımlı ve dengeli bir büyüme bekliyoruz.
Uyguladığımız politikalarla iyileşen büyüme kompozisyonu, dezenflasyon sürecine önemli katkıda bulunacaktır. Kalıcı refah artışı için fiyat istikrarını sağlamanın yanı sıra yüksek katma değerli üretime ve verimlilik artışına odaklanan yapısal reformlara devam edeceğiz."
Bakan Şimşek daha sonra X üzerinden yaptığı açıklamada, "Türkiye ekonomisi 2023'te Orta Vadeli Program'ın (OVP) üzerinde yüzde 4,5 büyüyerek 1,1 trilyon doları aştı. Kişi başına milli gelir 13 bin 110 dolara yükseldi. 2023'te büyümenin üçte biri üretken kapasitemizi artıran makine ve teçhizat yatırımlarından geldi. Programımız doğrultusunda yılın üçüncü çeyreğinde büyümede başlayan dengelenme, son çeyrekte de devam etti. 2024 yılına ilişkin göstergeler dengelenmenin ve cari açıktaki iyileşmenin sürdüğüne işaret ediyor. Program hedeflerimize doğru yol alıyoruz." ifadelerini kullandı.
CEVDET YILMAZ: İLK KEZ 1 TRİLYONUN ÜZERİNDE
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da büyüme verilerine ilişkin açıklama yaptı. Türkiye ekonomisinin 14 çeyrektir kesintisiz büyüdüğüne dikkat çeken Cevdet Yılmaz, "GSYH, 1 trilyon 119 milyar dolarla ilk kez 1 trilyon doların üzerine çıkarken, kişi başı GSYH ise 13 bin 110 dolar seviyesine yükseldi." dedi.
Yılmaz şu ifadeleri kullandı:
"2023 yılında Türkiye ekonomisi, %4,5'lik bir büyüme kaydederek Orta Vadeli Program hedefinin üzerinde gerçekleşti. GSYH, 1 trilyon 119 milyar dolarla ilk kez 1 trilyon doların üzerine çıkarken, kişi başı GSYH ise 13 bin 110 dolar seviyesine yükseldi.
Siyasi istikrar ve güven içinde ekonomimizde öngörülebilirliğin sağlandığı bir ortamda, büyüme performansımızı 14 çeyrektir kesintisiz bir şekilde sürdürüyoruz. Bölgemizi etkileyen olumsuz jeopolitik gelişmelerin yaşandığı, depremin yaralarının sarıldığı, küresel ticari faaliyetlerin azaldığı bir dönemde sağlanan büyüme ekonomimizin gücünü göstermektedir.
Açıklanan küresel büyüme verilerine göre dördüncü çeyrekte ve 2023 yıl genelinde OECD ve G-20 ülkeleri arasında büyüme oranında 2. sırada yer alarak küresel ölçekte üst sıralardaki yerimizi koruyoruz.
2023 yılının dördüncü çeyreğinde ekonomimiz yüzde 4 oranında büyürken tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinin tamamında bu çeyrekte pozitif büyüme kaydetmiştir. Bu dönemde katma değer artışı bir önceki yılın aynı dönemine göre inşaat sektöründe 10,8, sanayi sektöründe yüzde 1,9, hizmetler sektöründe (inşaat dahil) ise yüzde 3,6 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit sermaye yatırımlarındaki yüzde 10,7'lik yüksek artış ve tüketim harcamalarının artış hızının yavaşlaması da büyümenin daha sağlıklı bir kompozisyonla ve dezenflasyon yaklaşımımızla uyumlu bir patikada ilerlediğini göstermektedir.
Emeğin milli gelirden aldığı pay 2023 yılında artmıştır. İşgücü ödemelerinin milli gelir içindeki payı 2022 yılındaki yüzde 23,6 seviyesinden, 2023 yılında yüzde 29,1'e yükselmiştir. Para ve maliye politikası eşgüdümünde enflasyonla mücadele konusunda kararlı adımlarımızı sürdürürken, ekonomimizin yatırım, istihdam, üretim ve ihracat yoluyla büyüme oluşturma kapasitesi de güçlenerek devam etmektedir. Amacımız Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, liderliğinde istikrar içinde, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme ile Türkiye Yüzyılında ülkemizi daha ilerilere taşımak, halkımızın sosyal refahını kalıcı olarak artırmaktır."
TÜİK AÇIKLADI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023'e ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Türkiye ekonomisi geçen yıl yüzde 4,5, 2023'ün son çeyreğinde de yüzde 4 büyüme kaydetti.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 75 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon lira olarak gerçekleşti.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2023'te bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 9, inşaat yüzde 7,8, hizmetler yüzde 6,4, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 4,6, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1,2 ve sanayi yüzde 0,8 arttı. Tarım sektörü ise yüzde 0,2 geriledi.
ÜST ÜSTE 14 ÇEYREK BÜYÜME
Kişi başına GSYH değeri, 2023'te cari fiyatlarla 307 bin 952 lira (13 bin 110 dolar) olarak hesaplandı.
Böylece Türkiye ekonomisi üst üste 14 çeyrektir büyümüş oldu.
Öte yandan TÜİK, geçen yıla ilişkin büyüme rakamlarında revizyona gitti.
Türkiye ekonomisinin 2014 yılından bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:
| Yıllar/dönemler | Birinci çeyrek | ikinci çeyrek | Üçüncü çeyrek | Dördüncü çeyrek | Yıllık |
| 2014 | 8,6 | 2,8 | 3,4 | 5,5 | 4,9 |
| 2015 | 3,5 | 7,2 | 5,7 | 7,6 | 6,0 |
| 2016 | 4,9 | 5,0 | -0,7 | 4,4 | 3,3 |
| 2017 | 5,3 | 5,3 | 11,8 | 7,3 | 7,5 |
| 2018 | 7,5 | 5,9 | 2,5 | -2,6 | 3,1 |
| 2019 | -2,5 | -1,6 | 1,0 | 5,9 | 0,9 |
| 2020 | 4,3 | -10,4 | 6,4 | 6,3 | 1,9 |
| 2021 | 7,5 | 22,3 | 8,0 | 9,7 | 11,4 |
| 2022 | 7,8 | 7,6 | 4,1 | 3,3 | 5,5 |
| 2023 | 4,0 | 3,9 | 6,1 | 4,0 | 4,5 |
Üretim yöntemiyle Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) tahmini geçen yılın 4. çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 75,9 yükselerek 8 trilyon 431 milyar 375 milyon liraya ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçen yılın son çeyreği ile 2023'e ilişkin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla verilerini açıkladı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, söz konusu çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1, takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4 arttı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, geçen yılın 4'üncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla yüzde 75,9 artarak 8 trilyon 431 milyar 375 milyon lira olarak gerçekleşti.
HANE HALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARI
Hane halkı nihai tüketim harcamaları 2023'te bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 12,8 arttı ve GSYH içindeki payı yüzde 59,1 oldu. Hane halkı nihai tüketim harcamaları, geçen yılın 4'üncü çeyreğinde bir önceki yılın dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 9,3 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 10,7 artış kaydetti.
Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre geçen yıl mal ve hizmet ihracatı yüzde 2,7 azalırken, ithalatı yüzde 11,7 arttı. Mal ve hizmet ihracatı, 2023'ün dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,2, ithalatı ise yüzde 2,7 artış gösterdi.
İŞ GÜCÜ ÖDEMELERİNDE ARTIŞ
İş gücü ödemeleri 2023'de bir önceki yıla göre yüzde 116, net işletme artığı/karma gelir yüzde 49,2 yükseldi. İş gücü ödemeleri geçen yılın 4'üncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 107,6, net işletme artığı/karma gelir yüzde 55 yükseliş kaydetti.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı 2023'te yüzde 32,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 2022'de yüzde 53,7 iken geçen yıl yüzde 46,3'e geriledi.
Tablolar
| Yıl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiş Hacim | Değişim oranı |
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) | |
| 2021 1. Çeyrek | 1.395.931 | 189.364 | 173,4 | 7,5 |
| 2021 2. Çeyrek | 1.592.926 | 190.006 | 187,1 | 22,2 |
| 2021 3. Çeyrek | 1.931.231 | 227.406 | 214,7 | 7,9 |
| 2021 4. Çeyrek | 2.328.700 | 200.330 | 223,5 | 9,6 |
| 2021 Yıllık | 7.248.789 | 807.106 | 199,7 | 11,4 |
| 2022 1. Çeyrek | 2.519.789 | 181.490 | 186,9 | 7,8 |
| 2022 2. Çeyrek | 3.424.670 | 219.665 | 201,6 | 7,6 |
| 2022 3. Çeyrek | 4.273.138 | 242.416 | 223,8 | 4,1 |
| 2022 4. Çeyrek | 4.794.179 | 262.243 | 231,2 | 3,3 |
| 2022 Yıllık | 15.011.776 | 905.814 | 210,9 | 5,5 |
| 2023 1. Çeyrek | 4.642.146 | 246.013 | 194,3 | 4 |
| 2023 2. Çeyrek | 5.506.173 | 271.669 | 209,5 | 3,9 |
| 2023 3. Çeyrek | 7.696.613 | 296.508 | 237,4 | 6,1 |
| 2023 4. Çeyrek | 8.431.375 | 304,402 | 240,4 | 4 |
| 2023 yıllık | 26.276.307 | 1.118.593 | 220,4 | 4,5 |
SEKTÖRLER
TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranıysa (yüzde) şöyle:
| 2022 4. çeyrek | 2022 yıllık | 2023 4. Çeyrek | 2023 Yıllık | |
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | -2,3 | 1,3 | 0,5 | -0,2 |
| Sanayi | -4,4 | 1,7 | 1,9 | 0,8 |
| İmalat sanayisi | -1,7 | 4,3 | 1,8 | 1,6 |
| İnşaat | 3,9 | -7,1 | 10,8 | 7,8 |
| Hizmetler | 9,7 | 12,7 | 3 | 6,4 |
| Bilgi ve iletişim | 5,2 | 8,2 | -3 | 1,3 |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 9,3 | 20,7 | 7,4 | 9 |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 6,8 | 6,3 | 2,8 | 2,7 |
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | 10,5 | 11,1 | -1,5 | 1,2 |
| Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 1,7 | 3,3 | 1,9 | 3,8 |
| Diğer hizmet faaliyetleri | 10,7 | 10,4 | 2,2 | 4,6 |
| Sektörler toplamı | 3,5 | 6,2 | 3,1 | 3,5 |
| Vergi-sübvansiyon | 2,1 | 0,2 | 11 | 13,3 |
TÜİK'ten yapılan açıklamada şu verilere yer verildi:
"Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2023 yılında bir önceki yıla göre %4,5 arttı.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında bir önceki yıla göre %75,0 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon TL oldu.
KİŞİ BAŞINA GAYRİSAFİ YURT İÇİ HASILA 2023 YILINDA 307 BİN 952 TL OLDU
Kişi başına GSYH 2023 yılında cari fiyatlarla 307 bin 952 TL, ABD doları cinsinden 13 bin 110 olarak hesaplandı.
FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 2023 YILINDA %9,0 ARTTI
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılında bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri %9,0, inşaat %7,8, hizmetler %6,4, diğer hizmet faaliyetleri %4,6, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %3,8, gayrimenkul faaliyetleri %2,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri %1,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %1,2 ve sanayi %0,8 arttı. Tarım sektörü ise %0,2 azaldı.
GSYH 2023 YILI DÖRDÜNCÜ ÇEYREĞİNDE %4,0 ARTTI
GSYH 2023 yılının dördüncü çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,0 arttı.
MEVSİM VE TAKVİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ GSYH ZİNCİRLENMİŞ HACİM ENDEKSİ, BİR ÖNCEKİ ÇEYREĞE GÖRE %1,0 ARTTI
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %1,0 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,0 arttı.
GSYH 2023 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla 8 trilyon 431 milyar 375 milyon TL oldu
Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %75,9 artarak 8 trilyon 431 milyar 375 milyon TL oldu. GSYH'nin dördüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 304 milyar 402 milyon olarak gerçekleşti.
HANEHALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARI 2023 YILINDA %12,8 ARTTI
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2023 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre %12,8 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %59,1 oldu.
HANEHALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARI 2023 YILININ DÖRDÜNCÜ ÇEYREĞİNDE %9,3 ARTTI
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %9,3 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %1,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %10,7 arttı.
MAL VE HİZMET İHRACATI 2023 YILINDA %2,7 AZALIRKEN İTHALATI %11,7 ARTTI
Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre 2023 yılında mal ve hizmet ihracatı %2,7 azalırken ithalatı %11,7 arttı. Mal ve hizmet ihracatı, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %0,2, ithalatı ise %2,7 arttı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ 2023 YILINDA %116,0 ARTTI
İşgücü ödemeleri 2023 yılında bir önceki yıla göre %116,0 artarken, net işletme artığı/karma gelir %49,2 arttı. 2023 yılının dördüncü çeyreğinde ise işgücü ödemeleri bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %107,6 artarken, net işletme artığı/karma gelir %55,0 arttı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİNİN GAYRİSAFİ KATMA DEĞER İÇERİSİNDEKİ PAYI 2023 YILINDA %32,8 OLDU
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yıl %26,3 iken bu oran 2023 yılında %32,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %53,7 iken %46,3 oldu."
(OECD) ÜYE ÜLKELER ARASINDA İKİNCİ, G20 ÜLKELERİ ARASINDA ÜÇÜNCÜ ÜLKE OLDU
Türkiye, 2023'ün son çeyreğinde, yıllık bazda, ekonomik büyüme verisi açıklanan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) üye ülkeler arasında ikinci, G20 ülkeleri arasında üçüncü ülke oldu. Yapılan derlemeye göre Türkiye, 2023'te yıllık bazda yüzde 4,5, Ekim-Aralık 2023 döneminde, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4 büyüdü.
Türkiye, geçen yılın son çeyreğinde, yıllık bazda, ekonomik büyüme verisi açıklanan OECD'ye üye ülkeler arasında en hızlı büyüyen ikinci ekonomi olarak kayıtlara geçti. Sıralamada yüzde 4,3 ile ilk sırada Hırvatistan yer alırken, Türkiye'yi yüzde 2,2 ile Slovenya takip etti.
G20 ülkeleri arasında yüzde 5,2 ile en hızlı büyüyen ülke Çin oldu. Bu ülkeyi yüzde 5 ile Endonezya izlerken, Türkiye ise listede üçüncü sırada yer aldı.
Avrupa Birliği (AB) ülkelerine ilişkin çeyreklik büyüme tahminlerinin gerçekleşmesi durumunda Türkiye, bu ülkeler arasında ekonomisi en hızlı büyüyen ülke konumuna gelecek.
Verisi açıklanan bazı ülkelerin 2023 yılı dördüncü çeyrek büyüme oranlarının yıllık bazda değişimleri şöyle:
| Ülkeler | Değişim (yüzde) |
| Türkiye | 4 |
| Çin | 5,2 |
| Endonezya | 5 |
| Hırvatistan | 4,3 |
| ABD | 3,2 |
| Meksika | 2,5 |
| Slovenya | 2,2 |
| Slovenya | 2,2 |
| Belçika | 1,5 |
| Belçika | 1,5 |
| Fransa | 0,7 |
| Norveç | 0,5 |
| Kolombiya | 0,3 |
| İsveç | -0,2 |
| Almanya | -0,2 |
| Avusturya | -1,7 |