Başkan Erdoğan uyarmıştı! İran karıştı! Protestolar giderek şiddetleniyor

İran'da benzin fiyatlarındaki yüzde 50'lik artış ve ucuz benzine kota getirilmesi taşları yerinden oynattı, bir gün içinde tüm ülkeye yayılan protestolar patlak verdi. Toplam 40 şehir ve ilçede protestocular sokağa indi. Gösteriler başta başkent Tahran olmak üzere Kirmanşah, Hürremabad, Ahvaz, Şiraz, Yezd, Meşhed, İsfahan, Kerec, Tebriz, Behbehan, Kaimşehr, Kazrun, İslamşehr ve Şehriyan kentlerine de yayıldı. Polis ve askerlerin Cumartesi günü göstericilerle çatıştı. Araçları yakarak barikatlar kuran öfkeli göstericiler banka şubeleri, kamu binaları, bazı tesisleri ve polis araçlarını ateşe verdi. Başkent Tahran'da trafiğe çıkan sürücüler zamları kontak kapatarak protesto etti. Tahran'da göstericiler, 'Hakkımızı alırız, zilleti kabul etmeyiz' şeklinde sloganlar attı. Reuters haber ajansı, hükümet karşıtı sloganların neredeyse tüm şehirlerde atıldığını ve söz konusu sloganlardan bazı üst düzey yöneticilerin de nasibini aldığını aktarıyor. Sosyal medyada paylaşılan bazı videolarda, başkent Tahran'da barışçıl göstericilerin İmam Ali Otoyolu'nda trafiği durdurduğu ve sloganlar atarak polisten kendilerine destek vermelerini istedikleri görüldü. İçişleri Bakanlığı, şehir içi ve şehirler arası trafikte ciddi aksamalar yaşandığını, bazı sürücülerin sekiz saat trafikte mahsur kaldığını açıkladı. İran'ın batısındaki Kirmanşah kentinde de büyük bir gösteri düzenlendi. Polis göstericileri dağıtmak için göz yaşartıcı gazı kullandı. Gece yarısı ise bazı göstericiler İran'ın orta kesimindeki Sircan şehrinde bir istasyona saldırdı ve tesisi yakmak istedi. Çıkan olaylarda bir kişi öldü, birkaç kişi de yaralandı. Başkent Tahran'ın yanı sıra Şiraz, İsfahan, Kirmanşah, Hürremşehr, Kerec, Abadan ve Hürremşehr kentlerinde Pazar günü okullar tatil edildi. İran'da geçen yıl yaz mevsiminde hayat pahalılığı, para biriminin değer kaybı, işsizlik ve su ile elektrik kesintileri nedeniyle büyük protesto gösterileri düzenlenmişti. Sosyal medya hesaplarından yapılan paylaşımlar, İsfahan, Şiraz ve Meşhed gibi kentlere de yayılan protestolarda rejim karşıtı sloganlar atıldığını göstermişti. Şiraz'dan sosyal medyaya yüklenen bir videoda ise doğrudan ülkenin yönetimi hedef alınmış ve 'Diktatöre ölüm!' sloganları duyulmuştu. İran'da 2017'nin sonunda yine benzer nedenlerle protestocular Meşhed kentinde sokağa çıkmış, Tahran Üniversitesi'ndeki öğrenciler göstericilere destek vermişti. İran'da Cuma günü alınan kararla devlet tarafından sübvanse edilen benzinin litresi, aylık 60 litreye kadar 1000 tümenden (50 kuruş) 1500 tümene (75 kuruş) yükseltilmişti. Araç başına bir ay içinde 60 litreden fazla benzin alınması halinde de benzinin litre fiyatı 3 bin tümene (1,5 TL) çıkartılmıştı. İranlı yetkililer, sokağa çıkan göstericileri sert bir dille uyarıyor. İlk açıklama Başsavcı Muhammed Cafer Montazeri'den geldi, polisin 'sabotajçıları bastıracağını' söyleyen başsavcı 'Birkaç kişi İslami sisteme düşmanlıklarını göstermek istiyor' dedi. İçişleri Bakanı Abdurrıza Rahmani Fazli, 'Şimdiye kadar müdahale etmekten sakınan güvenlik güçleri, gösterilerin bu şekilde devam etmesi halinde düzeni sağlamak için gerekli adımları atmak zorunda kalacaktır' ifadesini kullandı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise halkın yüzde 75'inin ekonomik nedenlerle 'baskı altında' olduğunu söyledi. Ruhani zamdan elde edilecek gelirden pay alma niyetinde olmadıklarını belirtti. Pazar günü sabah saatlerinde konuşan dini lider Ayetullah Ali Hamaney, benzin fiyatlarına yapılan zammı savundu, gösterilerin İslam Cumhuriyeti'nin muhalifleriyle yabancı düşmanların sabotojı olarak tanımladı. Cuma günü açıklama yapan bazı üst düzey din adamları ise, Tahran yönetimine yüzde 50'lik benzin zammını geri alması yönünde çağrı yapmıştı. Milletvekillerinin çağrısı üzerine İran Meclisi yarın benzin zammını görüşmek üzere Pazar günü olağanüstü toplanıyor. Pazartesi günü ise Cumhurbaşkanı Ruhani kapalı oturumda milletvekillerinin sorularını yanıtlayacak. İran'daki protestolara ilk destek ABD'den geldi, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Twitter'dan 'İran'daki insanlara neredeyse birbuçuk yıldır söylediğim gibi: ABD sizinle' mesajını paylaştı. ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmadan çekilmesi ve yaptırımları yeniden hayata geçirmesiyle, İran derin bir ekonomik darboğaza girmiş durumda. Ancak, tüm gelişmelere rağmen Tahran yönetimi Ortadoğu'daki etkinliğini düşürmüş değil. İran rejiminin müttefiki Irak'ta 1 Ekim, Lübnan'da ise Ekim ayı ortasından bu yana geniş çaplı protestolar var. Irak'ta Dicle Nehri üzerindeki köprüleri aşıp Yeşil Bölge'ye ulaşmak isteyen protestocular, hafta sonu polisle yeniden çatışmaya başladı. Göstericiler, köprüler üzerindeki beton blokları kırıyor. Reuters, 1 Ekim tarihinden bu yana 300 aşkın göstericinin öldüğü ülkede protestocuların ana köprüyü tepeden gören bir binayı ele geçirdiğini bildiriyor. Tahrir Meydanı yakınlarında ise gece yarısı bir bomba patladı, en az üç can kaybının olduğu bildiriliyor. Patlamanın sebebi henüz bilinmiyor. Irak yönetimi ayrıca İran'la arasındaki Salamçe sınır kapısını iki ülkedeki protestolar nedeniyle kapattı. Güneydeki söz konusu sınır kapısından seyahat edenler geçemeyecek. Irak'ta Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, gösterilere destek için devlet memurlarının genel greve gitmesi çağrısı yaptı. Bu çağrı üzerine güneydeki Divaniye, Meysan, Zikar ve Babil vilayetlerinde bugün tatil ilan edildi. 1 Ekim tarihinden bu yana Irak sokaklarını dolduran on binlerce gösterici, Bağdat yönetimine olduğu kadar İran'a da öfkeli. Kerbela'daki İran Konsolosluğu'na girmek isteyenler binanın girişine Irak bayrağı astı. İran bayrağını da indirmeyi deneyen protestoculara askerler ateş açmış ve üç kişi ölmüştü. Haber ajansları, Iraklı protestocularının öfkesinin artan bir şekilde İran üzerinde yoğunlaşmaya başladığını, bunun nedeni olarak da Tahran'ın Irak'taki hükümet, Şii politik fraksiyonlar ve paramiliter gruplarla yakın ilişki içerisinde olmasını gösteriyor. Reuters ülkedeki güçlü bir siyasi partinin, Abdülmehdi'den desteğini çekmeye hazırlandığı sırada, İran Devrim Muhafızları'ndan bir generalin katıldığı Bağdat'taki gizli bir toplantının ardından bu fikirden vazgeçtiğini duyurmuştu. İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney Irak ve Lübnan'daki protestoları sert bir biçimde eleştirip olayları ABD ve diğer ülkelerin komplosu olarak niteliyor. Yolsuzluk, işsizlik ve kamu hizmetlerinin yetersizliği üzerine sokakları dolduran protestocular, hükümet ve siyasi elitin görevden çekilmesini talep ediyor. İstifa edebileceğini açıklayan Başbakan Adil Abdülmehdi, protestoların ülkeye milyarlarca dolarlık zarar verdiğini söylüyor. Abdülmehdi, yıllarca, ABD'nin 2003'teki müdahalesiyle devrilen Sünni lider Saddam Hüseyin'e karşı İran'da aktif olan Iraklı bir Şii siyasi grubun üyesiydi. Irak'ta 2005'ten sonra sürdürülen sisteme göre Başbakan Şii, Cumhurbaşkanı Kürt ve Meclis Başkanı Sünni politikacılar arasından seçiliyor. Anayasaya göre parlamento oy çokluğuyla ya da Cumhurbaşkanı'nın talebiyle Başbakan için 'güvensizlik oyu' kullanabiliyor. Irak Anayasası, ABD liderliğindeki müttefiklerin ülkeyi işgalinden 2 yıl sonra, 2005'te yazıldı. Ülkede ilk seçimler de aynı yıl yapıldı. Ancak Irak'ta siyasi yapı o tarihten bu yana istikrara kavuşmadı. Bu da ülkede sosyal ve ekonomik durumu, gündelik hayatı doğrudan olumsuz etkiledi. Irak'ın büyük kısmında oluşan güvenlik açığı, beraberinde bombalı saldırıları ve sivillerin ölümlerini de beraberinde getirdi. Bu sebeple zaman zaman protestocular sokağa çıktı. İşgalin üzerinden 16 yıl geçmesine rağmen ülkedeki ABD etkisinin büyük oranda sürmesi, bir yandan da Şii milisler ve siyasetçiler üzerinden ülkede hakimiyet kurmaya çalışan İran'ın birçok alanda etkili olması, siyasi istikrarın sağlanamaması sonucunu doğurdu. Bu da son birkaç yıldır Iraklılar arasında 'ulusal motivasyonla' başlatılan gösterileri tetikledi. Irak'ta geçen yıl Mayıs ayında yapılan seçimlerin ardından aylarca hükümet kurulamamış; yaz aylarında 'temiz su eksikliğinin, elektrik kesintilerinin, işsizliğin ve yolsuzlukların' protesto edildiği gösteriler yine ülkenin güneyindeki Basra şehrinde büyümüştü. İki hükümet binası da ateşe verilmişti. Irak, dünyada en fazla doğal gaz rezervine sahip dördüncü ülke. Ancak Dünya Bankası'nın 2014 verilerine göre 40 milyonluk nüfusun neredeyse dörtte biri, günde 1,90 dolar gelirle (yaklaşık 11 TL) yaşıyor. Hanelerin altıda birinde ise halk açlık sınırında. Ülkede işsizlik oranı 2018'de yüzde 7,9'du. Genç işsizlik oranı ise yüzde 15 civarında. Çalışanların yüzde 17'si ise istediği gibi bir işte çalışmak yerine kendi seviyesinin altında bir işte çalıştığını düşünüyor. Ülkede neredeyse 83 bin de yabancı uyruklu, daha yüksek maaşlı işlerde çalışıyor. Irak'ta kısa zaman önce güvenlik sorunları ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle 10 bin fabrika kapatıldı. Bu da yaklaşık 500 bin kişinin daha isşiz kalmasına yol açtı. Bu oranlar, genç nüfusun tepkisine yol açıyor ve bu nedenle son gösterilerde gençler büyük bir rol oynuyor. Şimdiye kadar gösterilerde 'Halk rejimin devrilmesini istiyor' sloganları bolca atıldı. Bu slogan, 2011'de başlayan ve 'Arap Baharı' olarak adlandırılan protesto gösterilerinde birçok Arap ülkesinde yaygınlaşmıştı. Lübnan'da ise gösterileri WhatsApp'a getirilen vergi tetikledi, 17 Ekim'de başlayan protestolar kısa sürede ülke geneline yayıldı. Doğu Akdeniz ülkesini sarsan eylemlere 13 gün boyunca direnen Başbakan Saad el-Hariri, 29 Ekim'de istifasını sunmak zorunda kaldı. Gösteriler bir süre durulur gibi olsa da Cumhurbaşkanı Mişel Avn'ın televizyon konuşmasında 'Yönetimde beğendikleri kimse yoksa çekip gitsinler' demesiyle yeniden alev aldı. Söz konusu konuşmanın ardından başkent Beyrut'un doğusundaki Baabda Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın önünü de gösteri alanlarından biri haline geldi. Lübnanlı protestocular ana yolları trafiğe kapatarak eylemlerini sürdürüyor. Gösterilerin ilk haftalarında İran destekli Hizbullah örgütü taraftarları protestoculara saldırdı, talepleri göstericilerin sokakları terk etmeleriydi. Lübnan'daki eylemlerde de can kaybı var. Beyrut'un güneyindeki Halde bölgesinde bir askerin açtığı ateş sonucu bir protestocu hayatını kaybetti. Beyrut yönetimi, şimdi yeni bir hükümet kurmak için çaba gösteriyor. Yaklaşık üç haftadır yeni hükümet kurulması için yürütülen görüşmelerden net bir sonuç alınamadı. Göstericiler, iç savaşın sona erdiği 1990'dan bu yana yönetimi paylaşan siyasi partilerin oluşturduğu kabine yerine, teknokratlardan oluşan bağımsız ve küçültülmüş bir hükümet kurulması, erken seçime gidilmesi, yolsuzluğa bulaşan yöneticilerin yargılanmasını talep ediyor.

Başkan Erdoğan uyarmıştı! İran karıştı! Protestolar giderek şiddetleniyor

Başkan Erdoğan'ın Macaristan dönüşünde "Hedef İslam dünyasını bölmek, parçalamak ve birbirine düşürmek" diye uyardığı İran, benzine yapılan zam nedeniyle karıştı. Göstericiler yol kesip polisle çatışırken, bazı kamu binaları ateşe verildi.