Ermenistan, 12 Temmuz'da enerji koridoru özelliğine sahip Azerbaycan'ın sınır kenti Tovuz'daki mevzilere saldırısının ardından önceki gün de Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine saldırdı. Saldırının ardından Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy'un yaptığı açıklama dikkat çekti.
Açıklamada, "Azerbaycan, halkını ve toprak bütünlüğünü korumak için meşru müdafaa hakkını elbette kullanacaktır. Bu süreçte, tek yürek olarak Türkiye'nin Azerbaycan'a desteği tamdır. Azerbaycan nasıl isterse, o şekilde yanında olacağız" ifadesi yer aldı.
Öncelik 'koridor'
"Azerbaycan nasıl isterse o şekilde yanında olacağız" ifadesini diplomatik kaynaklar, "Azerbaycanlı yetkililerle yapılan görüşmelerde her türlü seçenek masada tutuluyor" olarak açıkladı. Azerbaycan'ın talep etmesi halinde asker gönderilebileceğini kaydeden kaynaklar, önceliğin enerji koridorunun güvenliği olduğunun altı çizerken, uygun şartların sağlanması durumunda da müzakere masasına dönülmesinden çekinilmeyeceğini aktardı. Ancak diplomatik kaynaklara göre mevcut durum müzakere masasının kurulmasından oldukça uzak.
Bu arada diplomatik kaynaklar, Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias'ın Ermeni mevkidaşıyla görüşürek Ermeni askerleri için taziye dileği iletmesini, "Doğu Akdeniz'de yarattıkları gerilimi Azerbaycan'a taşıyorlar" şeklinde yorumladı.
'Avrupa'nın güvenliği Azerbaycan'dan geçiyor'
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, temmuzda Tovuz bölgesine bir saldırı düzenlendiğini hatırlatarak, şöyle konuştu: "Bu enerji hatları, Azerbaycan üzerinden Gürcistan'a Gürcistan üzerinden Türkiye ve oradan da Avrupaya giden geniş bir hat. Bu hatlar Azerbaycan ve Ermenistan sınırına çok yakın bir bölgeden geçiyor.
Yapılabilecek olası bir saldırıda enerji hatlarına zarar verilmesi çok mümkün değil. Ancak bütün bunlar tehdit algısı yaratma gayesi taşıyor. Enerji hatları, Azerbaycan piyasası için oldukça önemli ama artık Azerbaycan için öneminden çok Avrupa için de önemli.
Yılın sonuna doğru İtalya pazarına da açılması bekleniyordu. Avrupa'nın enerji güvenliği artık Azerbaycan'dan geçiyor. Ermenistan'ın enerji koridorlarına yönelik bir füze saldırısı gerçekleştirme ihtimali, sadece algı yaratmaya yönelik bir amaç taşıyor. Ancak kompresör istasyonlarına herhangi bir saldırı olursa hasar meydana gelebilir. Bu durumda bir ay sevkiyat durur."
'Kardeşlerimizin yanındayız'
Milli Savunma Bakanlığı, Twitter ve Facebook hesaplarının kapak fotoğraflarında değişikliğe gitti. Yeni fotoğrafta, elleri kenetlenmiş iki asker, fonda ise Türkiye ile Azerbaycan bayrağı yer alıyor.
Cumhurbaşkanlığı tezkeresi gerekiyor
Türkiye'nin "nasıl isterse o şekilde" Azerbaycan'ın yanında olunacağı açıklamasıyla gündeme gelen Azerbaycan'a asker gönderme seçeneği, Anayasa uyarınca Meclis'ten geçirilecek bir Cumhurbaşkanlığı tezkeresi ile mümkün olabilecek.
Kaynaklar, böylesi bir yetki tezkeresine dayanak oluşturma açısından ise, Türkiye ile Azerbaycan arasında 2010 yılında imzalanan "Stratejik Ortaklık ve Karşılıklı Yardım Anlaşması"na işaret ediyor.
Söz konusu anlaşmanın 2. maddesinde, "Taraflardan biri, bir üçüncü ülke veya bir grup ülke tarafından silahlı saldırı veya askeri tecavüze maruz kaldığında, taraflar BM Şartlarının 51. maddesinin (meşru müdafaa hakkı) tanıdığı bireysel veya ortak meşru savunma hakkının hayata geçirilmesi için askeri imkan ve kabiliyetlerinin kullanılması da dahil mevcut olanakları çerçevesinde gerekli bütün önlemlerin alınması amacıyla birbirlerine karşılıklı yardımda bulunmak hususunda mutabık kalmışlardır" ifadesi yer alıyor.
Saldırılar koridorun kritik bölgelerine
Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmalar, başta Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) olmak üzere, iki ülke arasındaki enerji işbirliklerini de yakından ilgilendiriyor. Ermenistan'ın bir süredir saldırıda bulunduğu bölgeler arasında, enerji koridorlarının kritik geçiş noktaları da yer alıyor. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmalar, Azerbaycan'ın enerji ihracatı ve enerji ihracatından pay alan Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor.
Ermenistan'ın geçen ay saldırıda bulunduğu Tovuz ili, Azerbaycan ile Türkiye'nin enerji hatlarının güzergahı üzerinde yer alıyor. Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, "Ülkenin petrolü Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı ile taşınıyor.
Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) ve TANAP boru hatları ile de Azerbaycan'ın doğal gazı Türkiye'ye ve dünya piyasalarına ulaşıyor" dedi. Bakü yönetiminin geçtiğimiz yıl BTC üzerinden 233 milyon varil petrol sevk ettiğini anlatan Kumbaroğlu, "Doğal gazda da BTE ve TANAP üzerinden 9.6 milyar metreküp ithalat gerçekleşmiş. Bu rakam Türkiye'nin toplam doğal gaz ithalatının yüzde 21'ine denk geliyor" diye konuştu.
'Bugünler zaferle sonuçlanacak'
Azerbaycan'ın Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim "Ermenistan'ın saldırılarında enerji koridorlarının tehdit altında olduğu oldukça net. Bazı Ermeni yetkililerin de Azerbaycan'ın enerji alt yapısına saldırı yapılabileceğine dair açıklamalarını görüyoruz. Şu ana kadar Türkiye'den askeri desteğe yönelik bir talebimiz olmadı. Bugünler zaferle sonuçlanacak" dedi.
İbrahim, Azerbaycan'ın savaş ilan etmediğini, "savaş durumu" ilan ettiğini ve ülkede kısıtlı seferberlik olduğunu belirterek, "Biz sadece saldırıya cevap veriyoruz. Savaş ilan eden Ermenistan, Azerbaycan topraklarındadır. Yani Azerbaycan ve Ermenistan sınırında değil, Azerbaycan topraklarında devam eden bir savaş var" dedi. İbrahim, sözlerini şöyle sürdürdü: "Türkiye bize her türlü askeri veya diplomatik desteği vermeye hazır. Önümüzdeki süreçte her şey olabilir, müzakere masasına da oturulabilir."
Ermenistan'ın saldırılarında enerji koridorlarının tehdit altında bulunduğunun oldukça net olduğunu ifade eden İbrahim, "Temmuzda Tovuz'a yapılan saldırı, hem petrol hem doğalgaz kemerlerimize sadece 15 km yakınlıkta gerçekleşmişti. Bazı Ermeni yetkililerin de Azerbaycan'ın enerji alt yapısına saldırı yapılabileceğine dair açıklamalarını görüyoruz. Hatta bugün (dün) Ermenistan yetkilileri Azerbaycan'a karşı gerekirse, İskender füzelerini de kullanacaklarını bildirdiler. Bu gibi tehditler yalnızca enerji alt yapısını değil, aynı zamanda Azerbaycan için bir hayati tehlike" dedi.
Ermenistan hedeflerini Bayraktar vuruyor
Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, Dağlık Karabağ bölgesinde silahlı insansız hava araçlarıyla (SİHA), Ermenistan Ordusu'na büyük darbe vurdu. Azerbaycan Ordusu'nun Türk yapımı Bayraktar TB2 SİHA'ları kullandığı ifade ediliyor.
Ermenistan-Azerbaycan cephe hattında, Ermeni güçlerin Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine ateş açması üzerine karşı saldırı başlatan Azerbaycan Ordusu, bazı yerleşim birimlerini işgalden kurtardı. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin Dağlık Karabağ bölgesindeki ilerleyişinde, Türk yapımı Bayraktar TB2 SİHA'ların önemli görev aldığı belirtiliyor.
Savunma politikaları analisti Turan Oğuz, Azerbaycan Savunma Bakanlığı'nın paylaştığı görüntülere ilişkin Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Bayraktar TB2 SİHA, Roketsan, MAM-L akıllı mühimmat kullanarak; Ermeni hava savunma sistemleri ve bileşenlerini aktif olsalar dahi yakın mesafeden, çok hassas üstten vuruşlarla imha ediyor" ifadesini kullandı.
Bayraktar TB2'nin üreticisi Baykar Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar da Twitter hesabından, Ermeni hedeflerinin vurulduğu görüntüleri Azerbaycan etiketi ile paylaştı.
İKİ ÜLKENİN ASKERİ GÜCÜ
Askeri araştırma sitesi GlobalFirePower'a göre Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki askeri güç karşılaştırması şöyle:
- Aktif personel sayısı:
Azerbaycan: 126 bin-Ermenistan: 45 bin
- Savunma bütçeleri:
Azerbaycan: 2.8 milyar dolar- Ermenistan: 1.3 milyar dolar