ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörü Brett McGurk, Başkan Joe Biden yönetiminin Rusya ile Suriye'de yapmak istediği iş birliğinde pazarlıkları yürüten isim olarak daha fazla ön plana çıkıyor.
Biden göreve başlamasından kısa süre sonra, eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde DEAŞ ile Mücadele Özel Temsilciliğini yürüten McGurk'ü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörlüğüne getirdi.
McGurk, Irak'ta etnik ve mezhep temelli bir kaosun yükselişinde ve terör örgütü DEAŞ'a uzanan sürecin hazırlandığı 5 yıllık Irak deneyiminden sonra, Suriye'de terör örgütü YPG/PKK öncelikli politikalara imza attı.
Avukatlık eğitimine sahip McGurk, 2004'te kariyerinin yönünü diplomasiye çevirmesinin ardından, ilk işi Bağdat Büyükelçisi John Negroponte'ye Irak Anayasası'nın yazımında danışmanlık yapmak oldu.
McGurk'ün Irak'ta görev yaptığı 2004-2009 yılları, Irak'ın yeniden yapılandırıldığı dönemdi. Bu ortamda McGurk, Irak'taki mevcut kaosun taşlarını ören ekibin baş aktörlüğünü yaptı.
SÜNNİLERİ DIŞLAYACAĞI SİNYALLERİNİ VERİNCE BOMBALAR PATLADI
Ülkeye 8 yıl otoriter ve mezhepçi biçimde hükmedecek Şii lider Nuri Maliki yönetimi 2006'da başladı. Maliki, Şii grupların Irak siyaseti içindeki öncü rolünü pekiştireceği ve Sünnileri dışlayacağı sinyallerini verdi. Eş zamanlı olarak, şiddet tırmandı, peş peşe bombalı saldırılar düzenlendi.
McGurk'ün ekibinin Kürtleri ve Şiileri öncelik alan politikası, direnişin artması, istikrarın sağlanamaması, parçalanmışlığın artması gibi Irak içi; Şii iktidarı ve Tahran ile yakın ilişkileri, komşu ülkelerde Kürt devleti konusunda yükselen hassasiyet gibi dış dinamikleri ortaya çıkardı.
Şubat 2007'de Irak komutanı olarak atanan General David Petraeus, ülkedeki şiddet ortamını ve El Kaide'yi bitirmek için bir plan devreye koydu. Sünni gruplar, ABD desteğiyle bir araya getirildi ve El Kaide'yle savaştı. Böylece ABD'ye ve Şii hakimiyetine karşı savaşan Sünni güçler, siyasal sisteme dahil edilmiş, El Kaide de yenilmişti.
Ancak McGurk ve ekibi, Maliki'nin Irak milliyetçisi olduğu ve İran etkisinin abartıldığını savunarak Şii lidere destek çıktı.
McGurk, 3 Kasım 2011'de Washington Post gazetesinde yer alan röportajında, "İran Bağdat'ta kesinlikle büyük etkiye sahip. Ama biz de öyleyiz." ifadesi, İran etkisinden rahatsız olmadığını gösteriyordu. Amerikalı bürokrat, ABD'nin Irak ordusunu yeterince güçlendirdiğini savunmasına karşın, Haziran 2014'te Irak ordusu, Musul'u DEAŞ'a "tek kurşun atmadan" teslim etti.
ADIM ADIM DEAŞ'IN TOHUMLARI EKİLDİ
Irak'ta McGurk'ün ekibinin desteğini alan Şii lider Nuri Maliki, 2008-2014 yıllarında giderek otoriterleşti ve ülkeyi Petreaus planı öncesine döndürdü. Sünnilerin dışlandığı Irak, siyasi, ekonomik ve toplumsal karmaşaya sürüklendi. Bazı günler 200 kişinin öldüğü bombalı ve silahlı eylemler gerçekleştirildi.
Bu sırada ABD, Türkiye'nin Sünnilerin devre dışı bırakılması yönündeki uyarılarını göz ardı etti. Sünnilerin siyasal sistemin dışına itilmesiyle ortaya çıkan boşluğa, DEAŞ'ın tohumları ekildi.
DEAŞ, ABD işgali sonrası etkinlik kazanan ve El Kaide'ye bağlılığını bildiren gruplardan biri olarak 2004'te ortaya çıktı.
Dışlanmış Sünnilerden taraftar toplayan örgütün, Maliki hükümetine cephe alan aşiret ve eski Baas mensuplarıyla yaptığı ittifak, ilerleyişini hızlandırdı.
GAZETECİ İLE İLİŞKİSİ BÜYÜKELÇİ OLMASINI ENGELLEDİ
Barack Obama, Ocak 2009'da görevi George Bush'tan devraldığında, McGurk'ün "başkanın üst düzey danışmanı" olarak görevine devam etmesini istedi.
Esasen "Bush'un adamı" McGurk, DEAŞ ile mücadele özel temsilcisi olduğunda, hızla yükselerek Obama'yı Irak ve Suriye politikalarında yönlendirdi.
ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatının (CIA) sıcak bakmadığı McGurk, Merkez Kuvvetler Komutanlığının (CENTCOM) desteğini alarak kariyerini sağlamlaştırdı.
McGurk'ün kariyeri, Haziran 2012'de ismi Bağdat Büyükelçisi adaylığı için geçtiği sırada, Bağdat'taki görevi sırasında bir Amerikalı gazeteciyle ilişkisinin basına sızdırılması nedeniyle sarsıldı.
Kongre, McGurk'ün büyükelçiliğine onay vermedi. Ancak büyükelçi olmasına mani olan skandal, McGurk'ü başkanın gözünden düşürmedi.
2004-2009'daki Irak deneyimi sayesinde McGurk, Eylül 2014'te dönemin ABD Başkanı Barack Obama'nın DEAŞ'la Mücadele Özel Temsilcisi John Allen'ın yardımcısı oldu.
YPG/PKK'NIN KADİM DOSTU OLDU
Irak'ın federal yapısının mimarı McGurk, Suriye'nin kuzeyinde DEAŞ ile mücadele bahanesiyle YPG/PKK'ya destek vererek iç savaş sonrası parçalı bir Suriye haritası çizmeye koyuldu.
McGurk, General Allen'ın yardımcılığını üstlendiği dönemde, DEAŞ tehdidine karşı Türkiye'yi en önemli partner olarak niteliyordu. Ancak özel temsilciliği devralmasına 1 ay kala McGurk, Erbil'de YPG/PKK'lı Salih Müslim ile bir araya geldi ve DEAŞ'a karşı mücadelede ilk kez söz konusu grubun rolüne değindi.
Ekim 2015'te görevi Allen'dan devralarak ABD Başkanı Obama'nın DEAŞ ile Mücadele Özel Temsilcisi olan McGurk, hızla rotasını Ankara'dan, YPG/PKK'ya çevirdi.
Türkiye'nin DEAŞ ile Irak ve Suriye'de eş zamanlı mücadele ısrarlarına rağmen, Irak'a yoğunlaşan McGurk, böylece DEAŞ Suriye'de toplandıkça, YPG/PKK'ya DEAŞ ile mücadele bahanesiyle daha fazla destek verilmesinin yolunu açtı.
"Kürtlerin birleşmesi gerektiği" söylemini kullanan McGurk, muhalif Kürtlerin oluşturduğu Kürt Ulusal Konseyine (ENKS) ise hep mesafeli kaldı ve YPG/PKK'nın bu grubu bastırmasına karşı çıkmadı.
ELEBAŞLARIYLA POZ VERDİ
McGurk, yeni görevinde iki sene içinde Suriye'nin kuzeydoğusunda YPG/PKK'nın işgal ettiği bölgeyi birçok kez ziyaret etti. Bunların çoğu basına yansıdı.
İlki, 1 Şubat 2016'da, Aynularab'ın (Kobani) DEAŞ'tan alınarak YPG/PKK'nın işgaline girmesinin yıl dönümünde gerçekleşti.
ÜLKEMİZİN BAŞARILI OPERASYONLARINDAN RAHATSIZ OLDU
McGurk'ün, YPG/PKK'nın sözcülerinden Polat Can'ın elinden plaket aldığı fotoğraf üzerine, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Obama yönetimine, "terör örgütü ve NATO müttefiki arasında tercih yapması" çağrısında bulundu.
Ancak Ağustos 2016'nın sonunda McGurk, tekrar örgüt kontrolündeki bölgeye gitti ve desteğini yineledi.
McGurk, TSK'nin sınır ötesi operasyonlarını eleştirdi.
Erdoğan'ın ABD'de Trump ile bir araya gelmesinden 1 gün sonra, McGurk de 17 Mayıs 2017'de Rakka'nın kuzeyindeki YPG/PKK noktalarını ziyaret ederek aralarında Şahin Cilo, Aldar Halil, Enver Müslim'in de olduğu terör örgütü elebaşlarıyla poz verdi.
ABD ASKERLERİNİN ÇEKİLMESİNE KARŞI ÇIKTI
McGurk, Trump'ın ağustos ayında eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey'i Suriye özel temsilcisi olarak atamasının ardından geri plana çekildi.
Amerikalı diplomat Trump yönetiminin 19 Aralık 2018'de Suriye'den çekilme kararından hemen sonra, görev süresinin dolmasına 2 ay kala istifa etti.
KALDIĞI YERDEN DEVAM ETTİ
2020 seçimlerinde ABD'de başkan seçilen Biden, 8 Ocak'ta ulusal güvenlik ekibinde yer alacak yeni isimleri açıkladı.
Biden'ın ekibinde Obama döneminde görev yapan isimleri tercih etmesi dikkati çekti. Dış politikada etkili olacak isimler arasında Obama döneminde DEAŞ ile Mücadele Özel Temsilciliğini yürüten Brett McGurk de yer aldı. Tartışmalı isim McGurk, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörlüğü'ne getirilince YPG/PKK'nın desteklendiği Suriye politikası güç kazandı.
HER TÜRLÜ ŞEYTANİ PLANIN ARKASINDA O VAR
McGurk; Beyaz Saray'da "Orta Doğulu Diktatör" lakabıyla tanınıyor. McGurk'ün bir diğer lakabı ise "Günümüzün Arabistanlı Lawrence'ı"
ABD'nin Orta Doğu politikasının mimarı olan McGurk, Suudi Arabistan ile yakınlaşılması için Biden ve Muhammed bin Selman'ın bir araya gelmesi için çaba sarfediyor.
EN KÖTÜ DIŞ POLİTİKA KARARLARI VEREN KİŞİ
McGurk ile ilgili HuffPost'a konuşan pek çok isim ABD'li diplomatı sinirlendirmekten korktukları için isimlerini gizli tutmayı tercih etti. Gazeteye konuşan yetkililer McGurk hakkında "Kendisi bugüne kadar gördüğüm en yetenekli bürokrat fakat aynı zamanda bugüne kadar gördüğüm en kötü dış politika kararlarını veren de yine o." ifadelerini kullandı.
HuffPost'ta yer alan bilgide McGurk'un Beyaz Saray'daki Orta Doğu politikaları üzerindeki etkisine değinilirken, Biden'ın önüne giden kararlarda onun elinin bulunduğu ve Orta Doğu ile ilgili her bilginin, bizzat onun önünden düştüğü söylendi.
McGurk için ABD'li medya kuruluşuna değerlendirmede bulunan isimler kendisiyle ilgili şunları söyledi:
HER TÜRLÜ DEĞİŞİMİ YAVAŞLATMAYA ÇALIŞAN BİR TİP
"Kendisi her türlü değişimi yavaşlatmaya çalışan bir tip. Eski ideolojilere bağlanmış. Bu tutumla herkese saldırıyor."
"Gerçekten iyi olduğu şey, kendi görüşlerini tek geçerli görüş olarak konumlandırmak ve diğer perspektifi çok ustaca bir şekilde konumlandırmak ve diğer perspektifi çok ustaca bir şekilde önemsizleştirmek."
"Çok özel bir tavrı ve istediğini elde etmek için çok kıdemli muhataplara bile zorbalık yapmanın bir yolunu bilen bir insan. Kaba bir mizacı var."
"McGurk, Orta Doğu otokratlarının bükülebilecek bir kulak istediklerinde başvurdukları kişi."
"İşte Brett'in dehası: Yaratılmasına yardım ettiği sorunu çözecek olan kişi olarak tekrar tekrar ortaya çıkıyor. Lanet olası, evi ateşe verdi ve sonra bir yangın hortumuyla geldi.
