Türkiye'de emeklilik süreci, genellikle belirli bir prim günü ve yaş şartlarına tabi tutulur. Ancak, sağlık sorunları nedeniyle çalışanlar, belirli koşullar altında daha erken emekli olma hakkına sahip olabilirler. Bazı durumlarda ise yaş şartı bile aranmaz. Peki, kimler erken emekli olabilir? İşte tüm hatlarıyla merak edilenler...
Emeklilik için işe başlangıç tarihine göre değişmekle birlikte en az 3600 gün prim gerekirken, sağlığı bozulanlar için bu süre 1800 güne kadar iniyor.
ERKEN EMELİLİK İÇİN HANGİ ŞARTLAR GEREKİYOR
Hatta devlet; vazife malulü er, erbaş, güvenlik korucularına, ailelerine, terör mağdurlarına primsiz aylık bağlıyor. Peki sağlık nedeniyle kimler daha erken emekli aylığı alabiliyor? İşte merak edilen soruların yanıtları:
Malulen emeklilik için hangi şartlar aranıyor?
Çalışma gücünde yüzde 60 kayıp olması ve bunun belgelenmesi en önemli şart. Ayrıca en az 10 yıl sigortalılık ve toplam 1800 gün prim süresine bakılıyor. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmıyor ancak 1800 gün (5 yıl) prim isteniyor.
Eksik süre borçlanma ile tamamlanabilir mi?
1800 günlük süre doğum ya da askerlik borçlanması ile de tamamlanabiliyor. Erkekler askerlik sürelerini, kadınlar doğum sonrası çalışmadıkları süreleri ve ücretsiz izin günlerini borçlanabiliyor.
Malulen emeklilik için hangi yol izlenmeli?
Burada tespitin SGK Sağlık Kurulu tarafından yapılması şart. Raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK birimlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekiyor.
Özel hastane raporu geçerli sayılıyor mu?
Özel hastaneden alınan sağlık raporları malulen emeklilik için geçerli sayılmıyor. Sadece SGK'nın yönlendireceği tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınan rapor geçerli oluyor.
Hangi hastalıklar malulen emeklilik kapsamında bulunuyor?
İyileşmesi uzun, zor ya da mümkün olmayan rahatsızlıklar kapsamında rapor oranları tanımlanıyor. Malulen aylık bağlanan bazı rahatsızlıklar şöyle: Kanser, beyin tümörleri, MS, Parkinson, Alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku bozuklukları, bipolar bozukluk, AIDS, tüberküloz, kalp, böbrek, akciğer nakli, görme azlığı, retina kanamaları, yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları, kol ve bacak gibi organ kaybı, kalp yetmezliği, solunum sistemi hastalıkları…
Kanser hastalarında malulen emeklilik nasıl uygulanıyor?
Malulen emeklilik şartlarıyla ilgili çıkartılan yönetmeliklerde ve yapılan değişikliklerle kanser hastalarına özel bir imkan tanınıyor. 3 Ağustos 2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan maluliyet tespiti işlemleri yönetmeliği ekinde, bununla ilgili detaylar belirlendi. Kanser türüne göre değişmekle birlikte gerekli prim ve sigorta şartını taşıyan sigortalılar belli bir süre malul sayılıp maaş alabiliyor. Bu süre genel olarak 18 ay olarak uygulanırken; bazı hastalıklarda 12, bazılarında ise 24 ay olabiliyor. Kanser hastalarının teşhisten itibaren 1 yıl içinde başvurmaları şartıyla sağlık kurulu raporu aranmaksızın yani yüzde 60 şartına bakılmaksızın malullük aylığı bağlanabiliyor. Süre sonunda kanser hastalığına bağlık olarak çalışma gücü kaybına bakılarak aylığın devamı konusunda karar veriliyor.
Hangi şeker hastaları malulen emekli olabiliyor?
Ülkemizde şeker hastalığı olanların da erken emeklilik imkanı var. Bunun için çalışma gücünün yüzde 60 oranında kaybedilmiş olması ve en az 1800 gün prim gerekiyor.
SGK Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği'nde şeker hastalarının malulen emekli olabilmeleri için rahatsızlığı insan vücudunda en az 3 organı bozması gerektiği de belirtiliyor.
Malulen emekli olamayana engelli emekliliği imkanı var mı?
Engelli çalışanlar en az yüzde 40 engellilik ile vergi indirimi aldıklarında yaş şartına bakılmadan 15 yıl 3600 günden başlayarak işe giriş tarihlerine göre 18 yıl 4680 güne kadar süreyi tamamlayarak emekli olabiliyor.
Erken yaşlananlar hangi şartlarla emekli olabiliyor?
Gerek hizmet akdi ile çalışan sigortalılara gerekse kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılara erken yaşlandığı Kurum Sağlık Kurulu'nca tespit edildiği takdirde, 55 yaşını doldurması ve en az 5400 gün prim ödemesi bulunması koşuluyla yaşlılık aylığı bağlanıyor.
Aylık bağlananlar çalışabilir mi?
Malullük aylığı bağlanan kişilerin çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesiliyor. Ayrıca kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması halinde de aylıkları son buluyor. Vergi indirimi ile emekli olanların ise yeniden çalışmaları mümkün, bu durumda aylıkları kesilmez.
