Türkiye'de sosyal güvenlik alanında gerçekleştirilecek olan yeni reformlar kapsamında, ilk adım Bağ-Kur'lular için atılıyor. Planlanan değişiklikle, 1 milyon Bağ-Kurlu vatandaşın emeklilik için gereken prim gün şartı bin 800 gün yani 5 yıl azaltılacak. Bu önemli değişiklik, çalışmaların hızla devam ettiği bir süreç içerisinde hayata geçirilecek.
2023, sosyal güvenlikte tarihi reformlara imza atılan bir yıl oldu. EYT düzenlemesiyle yaklaşık 2 milyon kişi emekli olurken, bu yıl da prim ve yıl şartlarını tamamlayan yaklaşık 1.8 milyon kişinin daha aylığa kavuşması bekleniyor.
Ek gösterge düzenlemesinin hayata geçtiği 2023 yılında, sözleşmeliye kadro, memura-emekliye ek zam gibi pek çok önemli adım da atıldı. Ayrıca Bağ-Kur'lular, ev hanımları ve gençler için pek çok düzenleme için kollar sıvandı. Bu adımların da önümüzdeki dönemde hayata geçirilmesi bekleniyor.
Bunların başında yaklaşık 1 milyon kişiyi kapsaması beklenen Bağ-Kur reformu geliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, bu hafta yapılan Kabine toplantısı sonrası, "Bağ-Kur'la ilgili, emekli prim gün sayısının 9 binden 7 bin 200'e düşürülmesi konusunu Orta Vadeli Plan'da hayata geçireceğiz. O söz mutlaka yerine gelecek" dedi.
Bağ-Kur reformuna ilişkin detaylar çalışma tamamlandığında ortaya çıkacak. Ancak bazı ipuçları da bulunuyor. İşte merak edilen soruların yanıtları…
- Erken emeklilikten tüm Bağ-Kur'lular mı yararlanacak?
Bugüne kadar yapılan açıklamalarda özellikle küçük esnafın yararlanacağı belirtildi. Ancak kapsamın daha da genişletilip genişletilmeyeceği çalışmalar tamamlandıktan sonra belli olacak. Düzenlemeden esnaf ve sanatkârlar odalarına kayıtlı bakkal, kasap, kuaför, ayakkabıcı, berber gibi küçük esnaf yararlanacak. Küçük esnaf tespitinde de 10 ve altı personel kriteri ön plana çıkıyor. 10 ve altında personel çalıştıran işletmelerde Bağ-Kur'luların prim gün şartının 9 binden 7 bin 200 güne düşürülmesi bekleniyor.
- Hangi tarihte işe başlanıldığı fark ediyor mu? Bir tarih kriteri getirilir mi? EYT'liler de yararlanacak mı?
Çalışmalar tamamlandığında tarih konusu da karara bağlanacak. Prim gün şartının kapsamdaki herkes için mi düşürüleceği, işe başlangıç tarihi konusunda bir kriter getirilip getirilmeyeceği çalışmalarda ele alınacak. Yapılacak düzenlemeye 'Yasanın çıktığı tarihten sonra sigortalı olanlar' şeklinde bir ifade eklenmediği sürece mevcut Bağ-Kur'luları da kapsayacak.
- Düzenleme hayata geçtiğinde Bağ-Kur'luların emekliliği nasıl değişecek?
EYT reformuyla birlikte 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanlarda yaş şartı kaldırıldı. Bağ-Kur reformu tüm süreleri kapsarsa, kapsama giren EYT'li erkek sigortalıların da yaşlılık aylığına hak kazanma koşulu 9 binden 7 bin 200 güne inmiş olacak. EYT'li Bağ-Kur'lu kadınlarda zaten prim gün şartı halen 7 bin 200 gün.
Yine düzenleme, 8 Eylül 1999'dan sonra sigortalı olan ve reform kapsamına giren Bağ-Kur'lularda hem kadınlarda hem erkeklerde prim gün şartını 9 binden 7 bin 200'e çekecek. 7 bin 200 prim gününü tamamlayanlar sigortalılık başlangıç tarihine göre belirlenen yaşı doldurmuşsa emekli olabilecek. Yani 9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında işe başlayan kadınlarda 58, erkeklerde 60, sonrasında başlayanlarda ise 65'e varan yaşların da tamamlanması gerekecek.
* 3.5 yıl kuralı tarih mi olacak?
1 Ekim 2008'den önce sigortalı olanların emekli olacağı kurumu, son 3.5 yıldaki çalışmaları belirliyor. Son 7 yıllık sigortalılık süresinin yarısından bir fazla olan bin 261 gün çalışma hangi statüde gerçekleşmişse o statüden emekli olunuyor.
1 Ekim 2008 sonrasında sigortalılığı başlayanlar ise hangi kurumdan daha fazla prim ödenmişse, onun şartlarıyla emeklilik imkanı elde ediyor. SSK'lılardan 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanlar 5 bin ile 5 bin 975 arasında, 9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında sigortalı olanlar 7 bin, 1 Ekim 2008'den sonra sigortalı olanlar 7 bin 200 prim günüyle emekli olabiliyor. Yapılacak düzenlemeyle Bağ-Kur'lular da 7200 günle emekli olabilecek.
Daha az prim ödemek için bin 261 gün SSK'lı çalışma durumu büyük ölçüde ortadan kalkmış olacak.