2025 yılı asgari ücret zammını belirleyecek Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Aralık ayında çalışmalarına başlayacak. Komisyon, işçi, işveren ve hükümetten 5'er temsilci olmak üzere toplam 15 kişiden oluşacak. İşçi tarafını Türk-İş, işveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil edecek.
Asgari ücret için 6 rakam konuşuluyor. Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem bugün Youtube hesabı üzerinden asgari ücrete ilişkin son tahminleri paylaştı.
İşte konuşmalarından öne çıkanlar;
Herkes bir rakam ortaya atıyor. Biz de bazı hesaplamalar yapacağız. Asgari ücret bu sene bildiğiniz gibi yıllık olarak belirlendi. Yani ara zam yapılmadı. Geçtiğimiz yıllarda özellikle hem enflasyon hem pandeminin de etkisiyle Haziran ayında Asgari Ücret Tespit Komisyonu tekrar toplanmış ve iki asgari ücret belirlenmişti.
Ama bu yıl yani 2024 yılı için tek asgari ücret belirlendi. 20.000 TL brüt, 17.700 TL de net olmak üzere. Dolayısıyla yıl boyunca da bu maaş değişmedi.
İLK TAHMİN OVP'DEN
Dolayısıyla asgari ücret artışına bakıldığı zaman yıllık enflasyonun dikkate alınması gerektiği ortaya çıkıyor. Çünkü ara zam yapıldığı dönemlerde 6 aylık enflasyon artışlarına da bakılmıştır. Dolayısıyla 2025 asgari ücreti belirlenirken burada yıllık bir artış söz konusu olacak. Peki, yıllık enflasyon nasıl belirlenecek? En düşük tahmin Orta Vadeli Program'dan geldi.
Yıllık enflasyonun yüksek seyretmesi asgari ücrette yapılacak artışın bu oranların altında kalmaması gerektiğini düşündürüyor.
Orada da %41,5'luk bir yıl sonu enflasyonu hedefleniyor.
Benim tahminim yıllık enflasyon maaşlardaki kayıp neyse yıllık %41,5'e eklenecek ve daha sonra pazarlık masasına konulması gerekecek.%41,5 baktığınız zaman, net asgari ücret orada 24.050 TL civarında bir maaşa tekabül ediyor.
Dolayısıyla komisyonun önce %41,5 artırıp yani 2.580 TL yazıp sonra üstünde pazarlık yapması gerekir diye düşünüyorum.
Fakat birçok oran ortaya atılıyor. Önümüzdeki yılın enflasyon hedeflemesine göre bir artış yapılabilir deniliyor. Bu yıl ki enflasyonun farklı çıkacağı yolunda görüşler var. Dolayısıyla burada birçok oran ortaya atılmış durumda. Netice itibariyle asgari ücretli işçi ve işveren kesimi birlikte karar veriyor.
Yani bir pazarlık masası oluşuyor. 15 kişilik bir komisyon belirliyor. 5 kişi işçi temsilcisi, 5 kişi işveren temsilcisi var ve bunlar bir araya gelerek bir pazarlık yapıyorlar. Hükümetin hakem olarak yer aldığı bir komisyondan bahsediyoruz. O yüzden de orada belirlenecek sadece enflasyon değil, birçok konuda rakamlar bu masaya geliyor ve tartışılıyor.
Asgari ücreti bir geçim ücreti olarak görmemek lazım. Yani bununla geçinmek için belirli bir ücret değil, bundan daha az maaş verilmeyecek diye belirlenen bir ücret. Dolayısıyla bunun üzerinde ücretlerin verilmesi lazım. Sadece işçinin alacağı maaşı değil birçok konuyu belirleyen bir ücretten bahsediyoruz. Yani bir gösterge rakamından bahsediyoruz. O yüzden bu yönüyle ele almak lazım.
6 SENARYO
6 tane senaryo önümüze çıkıyor.. Bu rakamları hesaplarken işverene maliyetini de hesapladık.
Son dönemde biliyorsunuz bir haberler de çıktı. Merkez Bankası başkanına soruluyor: "% 25 artarsa asgari ücret, bu nasıl olur?" diye. O da enflasyonla uyumlu olur diye bir cevap veriyor. Aslında Merkez Bankası başkanı, asgari ücreti belirleyen bir konumda değil. Asgari ücreti, dediğim gibi, komisyon belirliyor. Ama bu soru sorulmuş, o da böyle bir cevap vermiş. Ben % 25 artacağı ihtimalini düşünmüyorum. Daha yüksek olacağını düşünüyorum. Yıllık belirlendiği için de yıl sonu enflasyonunun üzerinde bir rakam belirlenmesi lazım. Dediğim gibi, önce 2.57 lira masaya yazılır sonra da pazarlık başlar.
Bu senaryoyu da hesaplayalım. Eğer %25 artarsa, brüt ücret 25.003 TL oluyor, net ücret 21.253 liraya çıkıyor. İşverene maliyeti ise 29.379 TL oluyor. % 30 ve 35 oranı arasında, bunu beşer puan artırarak şöyle bir hesap yapalım. %30 artarsa brüt ücret 26.003 liraya çıkıyor; net ücret ise 22.103 lira oluyor. Yani bugün 17.000 TL olarak ödenen net ücret 22.103 liraya çıkıyor. Burada işverene maliyet artık 30.000'in de üzerine çıkıyor. Yani her bir işçi için 30.554 liralık bir işverene maliyet ortaya çıkıyor.
Peki % 35 artarsa ne olur?
Brüt ücret 27.003 oluyor. Bu durumda net ücret 22.953 TL, işverene maliyet ise 31.730 liraya kadar yükselmiş oluyor.
Yıl sonu enflasyonunun % 41.5 olarak Orta Vadeli Program'da öngörüldüğünü söylemiştik ama bunun üzerinde de enflasyon rakamları tahminleri var. Daha doğrusu piyasa katılımcıları anketi yayınlıyor. Yine başka kurumlar bu anketleri yapıyor. Dolayısıyla orada %40'ın üzerinde, 45-46 gibi rakamlar da ortaya çıkıyor.
Biliyorsunuz bir süredir asgari ücretten vergi de alınmıyor. Sadece prim kesintileri yapılıyor. Asgari ücrette vergi yok. Sadece asgari ücrette değil diğer ücretlerde de asgari ücret kadar kısmından vergi alınmıyor. Tabii işverene maliyet, işverenin ödediği primler de söz konusu.
%40 artarsa brüt ücret 28.003 TL oluyor net ücret 23.803 liraya çıkmış oluyor. İşveren maliyeti ise 33.000 liraya yaklaşıyor ve 32.904 lira oluyor.
Peki %45 artarsa ne olur?
Bu durumda brüt ücret 29.003 TL oluyor; net ücret 24.653 liraya çıkmış oluyor. İşverene maliyet ise 34.079 TL oluyor.
%50 artarsa diye bakarsak bu durumda brüt ücret 30.003, net ücret 25.503 TL'ye çıkıyor.
İşverene maliyet ise 37.255 liraya çıkıyor ki 40.000 liraya yaklaşmış oluyor. İşte zaten direnç de biraz da buradan başlıyor.
BİRÇOK KALEM ETKİLENECEK
Asgari ücretin en düşük ve en yüksek tutarları, brüt asgari ücrete göre belirlendiği için değişiklik göstermektedir. Bu durum sosyal yardım alanlar ile iş arayanlara ve işe yerleşenlere verilen desteklerin artmasına yol açmaktadır. Ayrıca bireysel emeklilik sisteminde yıllık devlet katkısı brüt asgari ücretin %30'u kadar verilmektedir. Bu limit asgari ücretin artmasıyla birlikte yükselecektir.
Bunun yanı sıra, doğum ve askerlik borçlanması yapmak isteyenlerin ödeyecekleri tutarlar da artacak. Bu nedenle, her yıl yaptığımız uyarıyı tekrar etmekte fayda var. Eğer doğum veya askerlik borçlanması yapmayı düşünüyorsanız, yani prim satın alacaksanız, başvurunuzu aralık ayı bitmeden yapmalısınız. Ödemeler genellikle 2 ay sonra geldiği için hemen aralıkta ödemek zorunda kalmazsınız.
Bugün asgari ücreti detaylı bir şekilde ele aldık. Aralık ayında toplanacak komisyonun önüne gelecek senaryoları da değerlendirdik. Özellikle enflasyon rakamlarının asgari ücret üzerindeki etkilerini konuştuk ve çeşitli oranlarda senaryolar paylaştık. Önümüzdeki hafta açıklanacak yeni enflasyon verileriyle birlikte 4 aylık oranlar da ortaya çıkacak ve yıllık enflasyon hakkında daha net bir fikir sahibi olabileceğiz.
