Türkiye'de 2008 Ekim'inde gerçekleşen reform ile tüm sosyal güvenlik kurumları aynı çatı altında birleşti. Böylece Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında SSK, Bağ- Kur ve Emekli Sandığı toplandı.
Ancak öncesinden sigortalılar olduğu için bu kurumların emeklilik ve maaş şartları hala ayrı olarak hesaplanıyor. Ekim 2008 öncesi ve sonrası da farklı uygulamalar olarak mevzuatta karşımıza çıkıyor.
Birçok vatandaş bu ayrıma dikkat etmediği için de zorluklar yaşayabiliyor. Özellikle çalıştığı şirkete ortak olanlar ya da ortak olduğu şirkette sigortalı olarak çalışıyor görünenler için farklı uygulamalar var. 2008 reformuyla birlikte anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortaklarının, 5510 sayılı kanun uyarınca sigortalı olması gerekiyor.
Anonim şirketin tüm ortakları değil, yalnızca yönetim kurulu üyesi ortakları 4B'li (Bağ-Kur'lu) olmak durumunda. Diğer yandan limited şirketlerin tüm ortaklarının 4B'li (Bağ- Kur'lu) olması zorunlu.
BAĞ-KUR ZORUNLU
4A'lı (SSK'lı) sigortalı olarak çalıştığı şirkete ortak olanlar için ise 1 Ekim 2008 tarihi önem kazanıyor. Çalıştığı limited şirkete 1 Ekim 2008 öncesi ortak olan bir kişi, SSK'lı olarak devam edebiliyor. SSK'lı sigortalı olduğu bir anonim şirketin yönetim kurulu üyesi ortağı konumuna gelen kişi de SSK'lı olmaya devam edebiliyor.
Ancak bu kişilerin prim ödemelerinde bir gün bile boşluk olursa, pasif Bağ-Kur sigortalılıkları devreye giriyor. Buna dikkat etmek gerekiyor. 1 Ekim 2008'den sonra çalıştığı şirketin ortağı olanlarınsa doğrudan Bağ-Kur'lu olmaları gerekiyor.
Eğer kişinin çalıştığı şirket limited ise ortak olması halinde Bağ-Kur'lu olması zorunlu hale geliyor. Ancak limited şirketlerin tüm ortakları ve anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortakları 1 Ekim 2008 sonrasında çalıştıkları şirkette SSK'lı olarak sigortalanmaya devam edemiyorlar.
ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN
Bu statüler ilk başta çalışanların hayatında çok fazla bir değişikliğe yol açmasa da ileride emeklilik zamanı geldiğinde önem kazanıyor. Çünkü SSK ile Bağ-Kur arasında emeklilik hesaplamalarında önemli farklar bulunuyor. Ayrıca eğer 1 Ekim 2008 sonrası çalıştığı limited şirkete ortak olan birisi Bağ-Kur primi yatırmazsa bu kez SSK primlerinin de silinmesi söz konusu olabiliyor.
O yüzden bu durumdaki sigortalıların en yakın SGK'ya giderek durumlarını kontrol ettirmelerinde yarar var. Bağ-Kur kapsamında şirket ortağı olan birisi bir başka şirkette 4A (SSK) sigortalı olarak çalışabiliyor. Bu durumda bu sigortalı SSK statüsünde emeklilik hakkı kazanabiliyor.
1 Mart 2011'de yapılan düzenlemeyle her iki sigortaya da tabi olunabileceği hükmü getirilmiş oldu. Bağ- Kur'lu olarak prim ödeyen birisi son 3.5 yılında başka bir şirkette 4A'lı olarak çalışırsa SSK'lı olarak emekli olabiliyor. Bu durumda daha erken emekli olabiliyor. Her iki sigortaya da prim yatıran böylece alacağı emekli maaşını da artırmış oluyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
5 YIL ZAMAN AŞIMINA DİKKAT
1977 doğumluyum. 1997 yılında Temmuz-Ağustos aylarında çalıştım, daha sonra üniversite sınavını kazanarak işten ayrıldım. Sigorta başlangıcım yapılmadı, bu durumda ne yapabilirim? İşletme hâlâ faaliyette ve o zaman benimle çalışan bir şahidim var. (İsmi saklı)
Sigortasız çalışılan süreler için hizmet tespit imkanı var. Ancak burada iki türlü durum ortaya çıkıyor. Eğer hiç bildirim yapılmamışsa burada zaman aşımı devreye giriyor. Ancak bildirim yapılmış ve ödeme yapılmamışsa burada zaman aşımı dikkate alınmıyor. Zaman aşımı yani hak düşürücü süre ise 5 yıl. Buna dikkat etmek lazım.
ARABULUCUYA GİDİN
Özel bir güvenlik firmasında çalışırken, görev yaptığımız fabrika güvenlik firmasının sözleşmesini sonlandırdı ve başka bir özel güvenlik firmasıyla anlaştı. Yeni firma bize 'Devam edebilirsiniz' dedi. Önceki firmamız da haklarımızı yeni firmaya devredeceğini söyledi. 4 yıl sonra fabrika, güvenlik firmasıyla yollarını ayırdı. Son firmamızın avukatına tazminat için gittiğimizde, böyle bir hak devri almadıklarını söylediler. Çalışma Bakanlığı'nı aradım, "Dava açıp hem ihbar hem de kıdem tazminatını alabilirsiniz" dediler. Ayrımcılığa uğrayanlar hakkındaki yazınızı okudum. Bundan hareketle, bize yapılan kötü niyet tazminatına girer mi? İşe giriş tarihim 22.05.2010, çıkış tarihim 05.01.2014. Ramazan YAĞLIBEL
Kötü niyet tazminatı haksız yere işten çıkartma durumlarında uygulanıyor. Sizin işten çıkartılma durumunuz olmamış ancak alacaklarınız ödenmemiş. Bir an önce dava açmanız, daha doğrusu arabulucuya gitmeniz gerekiyor, çünkü burada zaman aşımı 5 yıl.
HUKUKÇUYA DANIŞIN
2000 yılında çalıştığımız işyerinden kanunsuz bir şekilde çıkarıldık. Mahkemeye başvurduk ama tüm şahitlere ve delillere rağmen, hatta bilirkişi raporunun lehimize olmasına ve tazminata hükmetmesine rağmen kaybettik. 4 sene süren dava dosyasını gören birkaç avukat, 'Bu davayı kaybetmiş olamazsınız' dedi ama biz gerek hayat şartları gerek yılgınlık nedeni ile uğraşamadık. Şimdi açıkça usulsüzlük ve kandırmaca ile kaybettiğimiz bu davayı yeniden açabilir miyiz? İbrahim YELEK
Mahkemenin verdiği kararı bizim yorumlamamız doğru olmaz. Bunun için bir hukukçuya danışmanızı tavsiye ederim. Zaten onlar da dosyayı gördükten sonra karar vereceklerdir.
ALO 170'E BİLDİRİN
Bir inşaat firmasında çalıştık. Firma bizim sigortaları ayda 1 gün olarak yatırmış. Ne yapabiliriz? Adem TOR
Hemen durumu ALO 170'e bildirmeniz gerekiyor. Eğer 30 gün çalıştığınıza dair bilgi, belge ve şahitler varsa bunları da temin etmenizde fayda var.
EMEKLİLİK HESABI
1977 doğumluyum, 1992 yılında ticaret meslek lisesinden staj sigortası yapıldı. Sonrasında 1998 yılında özel sektörde işe başladım. 4600 gün primim var. Selma ÖZDEMİR
Maalesef staj sigortası geçerli değil. Gün, ay vermemişsiniz ama en az 54 yaş ve 5975 gün şartları var. Bu 55 yaş da olabilir, işe ilk başladığınız tarihe göre değişir.
2007 tarihinden sigorta numaram var, fakat günüm yok. 2010'dan beri hemşire olarak çalışıyorum. Emeklilikte 2007 geçerli mi? Dilek AYDIN
Maalesef prim yatırılmadıysa o günler geçerli olmuyor.
05.05.1978 doğumluyum. 01.03.1998 SSK girişliyim. 5880 prim günüm var. Demet AKKUZU
20 yıl, 54 yaş ve 5975 gün şartlarınız var. Yılınız tamam, priminiz eksik, yaşınız dolunca emekli olursunuz.
05.04.1970 doğum tarihim. 17.09.1986'da SSK girişim oldu. 9500 günüm var. Selami TÜRKOĞLU
25 yıl, 49 yaş ve 5300 gün gerekiyor. Yıl tamam, prim tamam, 05.04.2019 tarihinde emekli olursunuz.
1990 doğumluyum. 2006 lise staj girişi sebebiyle sigorta numaram var ve şu ana kadar 2089 gün primim yattı. Recep CANTÜRK
Lise stajıyla emekli olamazsınız. Normal sigorta olduğunuz tarih mühim. 2008 öncesi ise 60, sonrası ise 61 yaşını beklersiniz.
ekonomi@takvim.com.tr