Emekli aylığının tutarında, çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) bildirilen kazanç tutarı ve prim gün sayısının yanı sıra dilekçe verilen tarih de etkili oluyor. Veriler bu yıl emekli olanların 2025'e göre yüzde 30 civarında bir maaş avantajı olacağını gösteriyor. Peki bunun önüne nasıl geçilecek? İşte detayları...
MAAŞ FARKI NEDEN ÇIKIYOR?
Emekli maaşları hesaplanırken, önceki yılların güncelleme katsayısı ve bulunulan yılın zamları dikkate alınıyor. 2024'te emeklilik dilekçesi verenlerin aylıkları hesaplanırken, 2023 güncelleme katsayısıyla (enflasyon + büyümenin yüzde 30'u) belirlenen tutara, 2024'ün Ocak ayındaki yüzde 49.25 ve Temmuz ayındaki yüzde 24.73 zam oranı ekleniyor.
Dilekçesini 1 Ocak 2025'ten sonra verenlerin aylık hesabında ise toplam yüzde 86.16'yı bulan söz konusu emekli zamlarının yerine 2024 yılı enflasyonunun tamamı ile büyüme oranının yüzde 30'u dikkate alınacak. Yani 2023 güncelleme katsayısıyla hesaplanan aylığa, 2024 emekli zamları değil, 2024 güncelleme katsayısı eklenecek. OVP'de 2024 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 41.5, büyüme tahmini yüzde 3.5 olarak açıklandı. Bu tahmine göre güncelleme katsayısı 1,4255 (yüzde 41.5 + yüzde 1.05) olacak.
EMEKLİLİK TARİHİ NASIL BU YILA ÇEKİLEBİLİR?
Burada en önemli yol borçlanma ve ihya oluyor. Primlerini 2025'te tamamlayacak kişiler, borçlanma ya da ihya ile emeklilik tarihini 2024'e çekebilirse düşüşten kendini koruyacak. Üstelik borçlanma ve ihyayı tutarlar artmadan yapmış olacak. Çünkü 1 Ocak'ta asgari ücrette yaşanacak artış en düşük borçlanma ve ihya tutarlarını yükseltecek.
HANGİ SÜRELER İÇİN BORÇLANMA YAPILABİLİR?
- Kadınların, en çok 3 defaya mahsus olmak üzere, doğumdan sonraki 2 yıl içinde çalışmadıkları süreler,
- Erkeklerin askerlik süreleri (en çok 540 gün),
- 4/c statüsündeki kamu çalışanlarının personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
- Doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için geçirilen süreler,
- Avukatların 1 yıllık staj süreleri,
- Beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
- Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,
- Grev ve lokavtta geçen süreler,
- Seçim kanunları gereği görevlerinden istifa edenlerin, seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreler,
- Kısmi süreli çalışılan aylara ait eksik süreler (25/2/2011 tarihinden sonraki),
- 1416 sayılı Kanun uyarınca yurt dışında geçen öğrenim süreleri (18 yaşının tamamlanmasından sonraki dönem),
- Yurt dışında sigortalı çalışarak geçirilen ya da ev kadını olarak geçen süreler.
BORÇLANMA İÇİN NE ÖDENİYOR?
Bu yıl bitmeden doğum ve askerlik borçlanması başvurusunda bulunanların her gün için en az 213,36, 1 ay için de 6 bin 400 lira ödemesi gerek. Yurt dışı borçlanmasının tutarı da günlük 300,04, 1 aylık 9 bin 1 lira. Borçlanmada tüm süreler değil, ihtiyaç kadarı ödenebiliyor. En düşük ve en yüksek tutarlar 1 Ocak'tan itibaren yapılacak başvurularda zamlı olarak uygulanacak.
KİMLER İHYA YAPABİLİYOR?
Ödenmemiş Bağ-Kur prim borçları için 2008, 2015, 2018 ve 2021 yıllarında çıkarılan düzenlemelerle önemli bir imkan sağlandı. Prim borçları silinirken, bunlara ilişkin hizmet süreleri donduruldu. Sigortalılar eğer Bağ-Kur prim borcu nedeniyle dondurulmuş hizmet süreleri varsa, ihya yaparak bu süreleri kazanabiliyor.
İhya edilecek her gün için, en az günlük asgari ücretin yüzde 34.5'i oranında prim ödeniyor. Bu yıl bitmeden ihya talebinde bulunan bir kişi, her gün için en az 213,36 lira veriyor. Bu tutar 1 Ocak'tan sonra yapılacak başvurularda asgari ücret oranında artacak. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler yapacakları ödemeyle günlerinin tamamını alıyor ve primlerine ekletebiliyor. 'Bir kısmını canlandıracağım' denilemiyor. Bunu da dikkate almak gerekiyor.
NE ZAMAN BAŞVURU YAPILMALI?
Maaş farkı sorununu çözecek bir düzenleme hazırlığı yapıldığı belirtiliyor. Borçlanma/ihya için, emeklilik dilekçesi vermek için acele etmeyip nasıl bir düzenleme yapılacağını gördükten sonra karar verilebilir. Emeklilik dilekçesi için 31 Aralık 2024 (kamu çalışanları için 14 Ocak 2025) tarihine kadar süre bulunuyor.
ŞİMDİ NE ÖDENİYOR?
DOĞUM/ASKERLİK BORÇ
- Günlük 213,36 TL
- Aylık 6.400,80 TL
- 2 yıllık 153.619,20 TL
- 18 aylık 115.214,40 TL
YURT DIŞI BORÇ
- Günlük 300,04 TL
- Aylık 9.001,13 TL
BAĞ-KUR İHYA
- Günlük 230,03 TL
- Aylık 6.900,86 TL
