Emeklilik için yaşı bekleyenlerin heyecanla beklediği düzenleme için hazırlıklar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde sürüyor.
Yıl sonuna kadar düzenlemenin tamamlanması, 2023'ün Ocak ayında da Meclis maratonunun başlaması bekleniyor.
Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) çözüm için pek çok formül gündeme gelirken, bu formüller çerçevesinde yapılan çalışma 5 adımda tamamlanacak.
İşte EYT'lilere çözüm yolu:
KAPSAM: Çalışmanın en önemli aşamasını kapsam oluşturuyor.
EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor.
Bu tarihten önce sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25, kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık süresi şartı bulunuyor.
Bu şarta bakıldığında 8 Eylül 1999 itibariyle kadınlar için 20 yıllık süre Eylül 2019'da dolmuş durumda.
Erkekler için ise 2022'ye göre 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için 25 yıl tamamlanmış durumda.
Ayrıca bu tarihten önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ- Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilecek.
Çalışmada öncelikle kimlerin hak sahibi olduğu tespit edilecek.
ŞARTLAR: Kapsam belirlenirken, kimin hangi şartlarda emeklilik hakkı kazanacağına yönelik formüller de belirlenecek.
Primini ve yılını dolduranların başka şarta bakılmaksızın emekli edilmeleri talep edilirken, belli bir yaşın üstünde olanlara (örneğin 50 yaş gibi) emeklilik verilmesi gibi bir formül de konuşuluyor.
Çok primi olanlara avantaj sağlanan kademeli emeklilik imkanı da söz konusu olabilecek.
Bu kapsamda kadınlardan 20 yıllık (7200 gün), erkeklerden 25 yıllık (9000 gün) prim gününü tamamlayanların hemen emekli olabileceği formül de gündemde.
Ayrıca kısmi emeklilikte yaş şartının esnetilip esnetilmeyeceği, primi tamamlayamamış olanların durumu da çalışma sonucunda belli olacak.
MALİ BOYUT: Kapsam ve şartlar belirlendiğinde kaç kişinin emekli olabileceği ve ne kadar maaş alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu da ortaya çıkarılacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, hazırlanan formüllere göre maliyet hesabını yapacak.
UYGULAMA USULLERİ: Bu aşamada hak sahiplerinin belirlenmesi, onların emeklilik işlemlerinin usul ve esaslarının tespit edilmesi önem kazanıyor.
Örneğin; 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş ancak şimdi memur olarak çalışan birisi yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak? Bu kişi memurluğa devam etmek istiyorsa EYT'li diye resen emekli mi edilecek? Bu tür soruların cevaplanarak bir sistem gelmesi gerekiyor.
YASAL DÜZENLEME: Bütün çalışmalar tamamlandıktan sonra uygulamanın başlayabilmesi için yasal düzenlemenin de yapılması gerekiyor.
Bunun için de bir taslak metnin oluşturulması ve bunun TBMM gündemine gelmesi gerekiyor.
Yasa çıktıktan sonra uygulanması için de yönetmeliklerin çıkarılması lazım.
HAZIRLAYAN: ÇIĞIL ÖN YENER - EYT DOSYASI (3)
YARIN: FARKLI KURUMLARDA ÇALIŞANLARIN DURUMU
