Türkiye'de çalışanlar için en büyük toplu sözleşme anlamı taşıyan Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantıları başladı. İlk toplantıda rakam telaffuz edilmese de yeni asgari ücretle ilgili birçok tahmin de bulunuyor.
Yapılacak ikinci ve üçüncü toplantılarla birlikte masaya gelecek teklifler üzerinden pazarlıklar yapılarak 2025 yılında uygulanacak asgari ücret belirlenmiş olacak.
Asgari ücret sadece çalışanları değil, işsizinden esnafına, ev hanımından rapor parası alanlara kadar herkesi ilgilendiriyor. Çünkü birçok konunun hesaplamasında asgari ücretin brüt rakamı kullanılıyor.
Ödenek ve borçlanmaların yanı sıra engelli aylığı, 65 yaş aylığı, evde bakım parası gibi sosyal ödemeleri alma kriterleri de asgari ücrete göre belirleniyor.
Bu sosyal ödemeler her yıl ocak ve temmuzda memur maaş zamları kadar artıyor. Ancak alabilmek için haneye giren gelir brüt asgari ücrete göre hesaplanıyor.
ENFLASYON BELİRLEYECEK
Asgari ücret belirlenirken en önemli kriter yine enflasyon olacak. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi yine işçilerin alacağı en düşük ücret enflasyon oranlarına göre artırılacak, pazarlıklar da enflasyon oranları üzerinden yapılacak.
Böylece çalışanların alım gücünün korunması esas olacak. Yine masanın diğer tarafında bulunan işveren temsilcileri de maliyetler, rekabet şartları gibi konuları komisyona getirecek.
EMEKLİLER İÇİN DURUM NE?
Enflasyon sadece asgari ücreti değil emekli ve memurların ocak ayı artışlarını da belirleyecek. Bakıldığında 5 aylık enflasyon yüzde 14.57 çıkmıştı. Bunun üzerine aralık ayı enflasyonu gelecek ve 6 aylık oran ortaya çıkacak.
6 aylık oran SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin enflasyon artışını belirlerken, memurlar ve memur emeklileri için ise enflasyon farkını ortaya koyacak. Yıl sonu enflasyon beklentilerine göre yapılan hesaplamalarda 6 aylık enflasyonun yüzde 15-17 arasında bir rakam olacağı tahmin ediliyor.
Bu durumda SSK ev Bağ-Kur emeklisinin enflasyon artışı yüzde 15-17 arasında olacak. Memurlar ve memur emeklileri için ise toplu sözleşme ve enflasyon farkı ile birlikte yüzde 12-14 arasında bir artış oranı bekleniyor.
Burada merak edilen ise bu oranların eşitlenip eşitlenmeyeceği, ya da her iki kesime bir refah payının verilip verilmeyeceği. Burada ise asgari ücret artışı devreye giriyor.
BİRBİRİNE YAKIN ORANLAR
Asgari ücrete yapılacak yıllık bir artış emekliler için de önemli bir referans haline geliyor. Her ne kadar emekliler ve memurlar 6 ayda bir artış alsa da burada yapılacak zamların birbirine yakın olduğunu görüyoruz.
Asgari ücrete yüzde 35-40 bandında bir artış yapılacağı konuşuluyor. Bu orana bakıldığında SSK ve Bağ-Kur emeklileri için 6 aylık artışın üzerinde olduğu görülüyor.
Emeklilerin ve memurların temmuzda da ikinci bir artış alacağı da göz önüne alındığında yüzde 15-17 bandındaki enflasyon artışının bir miktar daha artırılması gündeme gelebilir. Çünkü önümüzdeki yıl için yüzde 20'ler civarında gelmesi beklenen bir enflasyon buradaki hesabı da değiştiriyor.
İŞTE ASGARİ ÜCRETİN BELİRLENDİĞİ KONULAR
ÖDENEKLER
- Asgari ücret tüm maaşları değiştirecek.
- Vergi dışı kazanç tutarı artacak.
- Tazminatlar değişecek.
- En düşük rapor parası yükselecek.
- Annenin iş görmezlik ödeneği artacak.
- Yarı zamanlı anneye ödenek artacak.
- Stajyer ücreti yenilenecek.
- İşsizlik maaşı hesabı değişecek.
- BES devlet katkısı limiti yükselecek.
BORÇLAR
- Doğum borçlanması artacak.
- Askerlik, yurtdışı borçlanması değişecek.
- İsteğe bağlı sigorta primi artacak.
- GSS primleri yükselecek.
- Bağ-Kur ve SSK primleri artacak.
GEÇMİŞ YILLARDA NE OLDU?
Asgari ücret ve emekli artışlarının son beş yıllık oranlarına bakıldığında biribirine yakın olduğu görülüyor. Yıllık artışlar karşılaştırıldığında genellikle asgari ücret artışları 5 puan kadar yüksek oluyor.
2022 ve 2023 yıllarında asgari ücrete ara zam yapılması dolayısıyla fark biraz yükselse de 2024 yılında tam tersi bir durum ortaya çıkıyor ve emekli artışları asgari ücretin üzerinde gerçekleşiyor.
BU YIL NE OLUR?
Bu yıl ortaya çıkacak asgari ücret artışı önemli bir veri olacak. Emeklilerin 2025 yılının ilk yarısında ve enflasyon beklentileri doğrusunda yılın ikinci yarısında alacağı zam oranları düşünüldüğünde bir refah payı eklenmesi de söz konusu olabiliyor.
Bunun için öncelikle açıklanacak asgari ücret artışını görmek gerekiyor. Daha sonra 3 Ocak'ta açıklanacak 2024 yılı enflasyonu sonrasında karar verilmiş olacak.
Eğer enflasyon artışı üzerine bir ekleme kararı çıkarsa bu TBMM'ye yasal düzenleme olarak gönderiliyor ve aradaki fark emeklilerin hesabına yatırılıyor.
