İş Kanunu kıdem tazminatı alma şartlarını belirlemiştir. Bunlar arasında en önemli şart en az 1 yıl çalışılması gerektiğidir. Yani 1 yılı doldurmayan bir sigortalı hangi şartlarda ayrılırsa ayrılsın kıdem tazminatı alamıyor.
Kıdem tazminatını almanın diğer önemli şartı ise kendi istek ve kusurunuz dışında ayrılmanız gerekmesi. Bunun dışında haklı fesih imkanı da bulunuyor. Ancak yasamız bazı özel durumlarda sigortalılara istifa halinde de kıdem tazminatı alma hakkı tanıyor.
DİKKATLİ YAZIN
Kadın çalışanlar için evliliğin çok önemli bir avantajı var. Söz konusu avantajlardan biri de evlenen kadınlar için geçerli. Bir kadın çalışan evlendikten sonraki bir yıl içinde işyerinden ayrılıp birikmiş kıdem tazminatını alabilir. Kıdem tazminatının genel şartı olan en az 1 yıl çalışmış olmak da gerekiyor tabi. Bu haktan yararlanmak için öncelikle işverene yazılı olarak müracaat etmeniz şart.
Yazacağınız dilekçe de çok önemli. Eğer dilekçede 'evlilik sebebiyle ayrılacağınız' açıkça belli etmezseniz, bu normal istifa sayılacak ve tazminat hakkınız kaybolacaktır. Dilekçenize mutlaka evlilik cüzdanı gibi nikahı ispatlayan belgeleri de ekleyin. Bizim tavsiyemiz bu dilekçelerin noter kanalıyla gönderilmesi. Böylece onaylı bir nüshası da sizde bulunur. Bu tür ayrılıklarda yalnızca kıdem tazminatı ve diğer alacaklar talep edilebilir. İki taraf da ihbar tazminatı talebinde bulunamaz.
BİR KERELİK DEĞİL
İlk evliliğinde bu hakkı kullanan bir kadın çalışan ikinci bir evlilik yaptığında da şartları yine taşıyorsa kıdem tazminatı talep edebilir.
Örneğin Özge Hanım 5 yıldır çalıştığı şirketten evlendikten bir ay sonra 5 yıllık tazminatını alarak ayrılmış olsun. Bir yıl sonra boşanan Özge Hanım bir başka işyerine girerek 2 yıl çalışıyor olsun. Yeni bir evlilik yaptığında bu işyerinden de ayrılarak 2 yıllık tazminatını alabilir.
24 MAAŞ ÇEYİZ PARASI
Devlet, çalışmayan yetim kız çocukları için de evlendiklerinde çeyiz parasını devreye alıyor. Uygulama ile babalarından yetim maaşı alan kız çocukları evlendikleri taktirde 2 yıllık maaşı yani 24 adet aylığı peşin olarak alıyor. Ödemeler evlilik gerçekleştikten sonra yapılıyor.
Bu yardımdan faydalanmak için evlenmek ve evlendiği sırada maaş almaya devam ediyor olmak yeterli oluyor ancak müracaat etmek gerekiyor. Bu yüzden evlendikten sonra gerekli belgelerle SGK'ya yazılı olarak müracaat etmek şart. Bunu yapmazsanız SGK kendiliğinden ödeme yapmıyor.
KİMLER YARARLANIYOR YAŞ SINIRI VAR MI?
● Babalarından yetim maaşı alan kız çocukları evlendikleri takdirde çeyiz parası yardımından yararlanabiliyor. Burada kadının yaşına bakılmıyor. Evlenmesi ve evlendiği sırada maaşın ödeniyor olması yeterli oluyor. Ödemeler evlilik gerçekleştikten sonra yapılıyor. Bu yüzden nikah olmadan başvuru yapılamıyor.
HER EVLENEN ALABİLİYOR MU?
● Yetim maaşı alanlara verilen çeyiz parasından faydalanmak için evlenmek ve evlendiği sırada maaş almaya devam ediyor olmak yeterli oluyor ancak müracaat etmek gerekiyor. Bu yüzden evlendikten sonra gerekli belgelerle SGK'ya yazılı olarak müracaat etmek gerekiyor. Bunu yapmazsanız SGK kendiliğinden ödemiyor.
HAKLI FESİH İMKANI VAR
Özel bir şirkette yaklaşık 10 yıldır çalışıyorum. Her yıl yıllık iznimi eksik kullandırıyorlar. İzinlerim birike birike şu an itibariyle 150 gün oldu. Bu nedene dayanarak iş sözleşmemi haklı olarak feshedebilir miyim? Çünkü yıllık izin kullanamadığım bir yerde çalışmak istemiyorum. (İsmi saklı)
İşçinin hak kazanmış olduğu haklarını işverenin kullandırmaması çalışma hukukuna aykırıdır. Şöyle ki; T.C. Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 2001/17459 esas numaralı kararında; "Hak kazandığı izni çalışmakta iken işverenden isteyen işçi kendisine böyle bir iznin kullandırılmayacağı açık ve kesin şekilde ifade edildiği takdirde İş Kanunu'nda tanınmış olan haklarını kullanabilir" denilmektedir. Bu nedenle sizin içinde bulunduğunuz durum da buna örnek teşkil etmektedir. Bu da size sözleşmenizi haklı bir nedenle fesih etme yetkisi veriyor demektir.
PERSONELİ KIŞKIRTAN ATILIR
Gıda sektöründe faaliyet gösteren bir firmayız. Hiçbir işçinin maaşını geciktirmiyoruz. Ödemeleri mesailer de dahil olmak üzere günü gününe yaptığımız halde, bazı işçilerimiz maaşların azlığından şikayet edip, diğer çalışanları kışkırtıyor. Personelin verimliliğini olumsuz etkiliyor, işyerinde huzursuzluk çıkartıyorlar. Bu şekilde davrananları tazminatsız olarak işten çıkartabilir miyiz? (İsmi saklı)
İşçinin tazminatsız bir şekilde işten çıkartılabilmesi için 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. Maddesi'nde belirtilen şartlardan birini yerine getirmiş olması gerekmektedir. Sizin belirtmiş olduğunuz davranışlar, doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunmaya girmektedir. Bu davranışlar tazminatsız fesih sebebi olduğu için, bu durumu ispatlamanız halinde işçinin iş sözleşmesini tazminatsız olarak feshedebilirsiniz.
ARACI ÖZEL İŞİNDE KULLANANA TAZMİNAT YOK
Pazarlama bölümündeki elemanlarımıza görevlerinde kullanmaları için araç tahsis ettik. Fakat çalışanlardan birkaç tanesinin bu araçları özel işlerinde de kullandığını tespit ettik. İki kez uyardık ama aynı şekilde devam ediyorlar. Bu çalışanları tazminatsız çıkarabilir miyiz? Hayati K.
İş Kanunu'na göre; işçi işverenin tahsis ettiği araçları sözleşmesinde hüküm yoksa veya işverenin izni yoksa şahsi işleri için kullanamaz. Kullandığı tespit edilen personelin haklı bir mazereti bulunmaması halinde işveren işçinin iş sözleşmesini tazminatsız olarak sona erdirebilir.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr