Kademeli emeklilik sistemi, kısmi emeklilik için önemli bir dönemeç haline geldi. Artık emeklilik için sadece prim günü ve sigortalılık süresi yeterli olmuyor; yaş faktörü de belirleyici hale geldi. Kademeli emeklilik, bireylerin emekli olabilmeleri için belirli bir yaşa ulaşmalarını ve kademeli bir prim sistemiyle belirlenen prim ödeme süresini tamamlamalarını öngörüyor. Peki, şartlar neler? Kimler erken emekli olacak? İşte konu hakkında merak edilenler...
ÖNCE 1800 GÜNLE EMEKLİLİK!
Emeklilik 1800 güne kadar inebiliyor... Çalışanlar en az 3600 prim günüyle emekli olabilirken, sağlık nedeniyle daha az primle de emekli olmak mümkün. Peki kimler, hangi şartlarla sağlık nedeniyle daha erken emekli aylığı alabilir? Detaylar şöyle…
Emeklilik için işe başlangıç tarihine göre değişmekle birlikte en az 3600 gün prim gerekirken, sağlığı bozulanlar için bu süre 1800 güne kadar iniyor.
Malulen emeklilik için hangi şartlar aranıyor?
Çalışma gücünde yüzde 60 kayıp olması ve bunun belgelenmesi en önemli şart. Ayrıca en az 10 yıl sigortalılık ve toplam 1800 gün prim süresine bakılıyor. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmıyor ancak 1800 gün (5 yıl) prim isteniyor.
Hangi hastalıklar malulen emeklilik kapsamında bulunuyor?
İyileşmesi uzun, zor ya da mümkün olmayan rahatsızlıklar kapsamında rapor oranları tanımlanıyor. Malulen aylık bağlanan bazı rahatsızlıklar şöyle: Kanser, beyin tümörleri, MS, Parkinson, Alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku bozuklukları, bipolar bozukluk, AIDS, tüberküloz, kalp, böbrek, akciğer nakli, görme azlığı, retina kanamaları, yardımsız ayakta durmayı engelleyen denge bozuklukları, kol ve bacak gibi organ kaybı, kalp yetmezliği, solunum sistemi hastalıkları…
GELELİM KADEMELİ EMEKLİLİĞE
Türkiye'de Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasının etkisiyle, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanların emeklilik şartlarının yanı sıra, sonrasında sigortalı olanların da gelecekteki emeklilik süreçleri merak konusu haline geldi. Toplamda 5 milyonu bulması beklenen EYT'lilerin beklentileri, kademeli yaş şartlarıyla birleşiyor.
Sigortalı Olunan Tarihe Göre Emeklilik Şartları: Emeklilikte yaş şartı kaldırılan 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar için, ilk defa işe başlama tarihlerine bağlı olarak sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşulları bir arada değerlendiriliyor. EYT kapsamına girenler, belirli şartları yerine getirerek emekli olabiliyorlar.
23 Mayıs 2002 tarihinden önce sigortalı olanlar, 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 prim ödeme gün sayısı, kadınlarda 50, erkeklerde ise 55 yaş şartlarını yerine getirdiklerinde emekli olabiliyorlar.
Bu şartları yerine getiremeyenler için ise yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci öngörülüyor, bu da kısmi emeklilik şartlarını beraberinde getiriyor.
8 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayanlar için kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşını doldurmak ve belirli gün sayılarına ulaşmak şartı getirilmiştir.
Bu tarih aralığından sonraki sigortalılar için ise 5510 sayılı Kanunun belirlediği şartlar geçerlidir.
Kademeli Prim Sistemi: 5510 sayılı Kanuna göre, 1 Ocak 2036 tarihine kadar belirli yaş ve prim ödeme gün sayısı koşulları sağlanmalıdır.
2036 tarihinden sonrası için ise prim ödeme gün sayısı koşulunun yerine getirilmesi halinde yaş hadleri esas alınarak emeklilik hakkı elde edilebilecektir.
Gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşını gösteren tablo ve kademeli yaş hadleri için istisna durumları içeren tablo, vatandaşların emeklilik planlamalarını daha anlaşılır bir hale getirmekte.
EYT düzenlemesiyle emeklilikte yaş şartlarının kaldırılması, birçok vatandaşın emeklilik hakkına kavuşmasını sağlarken, diğer sigortalılar için kademeli yaş şartları önemli bir rol oynamaktadır. Bu süreçte, sigortalıların işe giriş tarihlerini ve mevcut kanunları dikkate alarak emeklilik planlamalarını yapmaları gerekmektedir.
