EYT hakkında son gelişmeler sıkı bir şekilde takip ediliyor. EYT çalışmalarının son aşamasının aralık ayında tamamlanması bekleniyor. Bir diğer taraftan da düzenleme hakkında yeni detaylar gelmeye devam ediyor. Düzenleme heyecanla beklenirken, en çok, "Ben EYT'li miyim?" sorusunun yanıtı merak edilirken, staj ve çıraklık sigortası hakkında da gelişmeler takibe alınıyor. Öte yandan da askerlik borçlanması ve eksik prim sorunları gündeme geldi. İşte EYT hakkında son gelişmeler ve doğru bilinen yanlışlar!
BAKAN BİLGİN'DEN YENİ EYT AÇIKLAMASI
EYT'lilerin durumuyla ilgili çalışmaların ne aşamada olduğunun sorulması üzerine Bilgin şunları söyledi:
"Biz 1999 öncesi işe girmiş olanların yaş sorunu yüzünden emeklilikte karşılaştıkları sorunun çözümüne dönük düzenleme hazırlığı içerisindeyiz. Bu tek tip bir düzenleme. Bazı televizyonlarda uzman diye elinde kalemle hesaplamalar yapıyorlar, bu rakamlar onlar açısından maalesef doğru değil. Ellerinde veriler yok. Bütün çalışanların yaşı, günü ve prim sayısı gibi tüm veriler elimizde. O gerçek veriler üzerinde çalışıyoruz. Aralık ayında bunu Meclise intikal ettireceğimizi kamuoyuna açıkladık ve sayın Cumhurbaşkanı'mıza da bu konuda bilgi verdik."
Staj ve çıraklık dönemi sigortaların EYT için başlangıç sayılıp sayılmayacağıyla ilgili bir soruya Bilgin, "Onlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil zaten. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Çıraklık ve stajyerlik bir sigorta girişi değil. Onlar sağlık sigortasını korumak üzere geliştirilmiş bir sistem." yanıtını verdi.
EYT konusunda bir düzenlemenin çıkacağını bildiren Bilgin, bu düzenlemenin ayrıntılarını gerekli hesaplamaların ardından kamuoyuyla paylaşacaklarını dile getirdi.
Çalışma Bakanı Bilgin, EYT yönelik düzenlemenin de Aralık'ta Meclis'e geleceğini belirterek, "99 öncesi işe girmiş olanların karşılaştıkları sorunun çözümüne dönük düzenleme hazırlığı içerisindeyiz. Tek tip bir düzenleme olacak" dedi. Düzenlemenin detayları heyecanla beklenirken; pek çok kişi 'Beni de kapsıyor mu, ben de yararlanabilir miyim?' diye soruyor.
EN ÖNEMLİ KRİTER TARİH
Genel çerçeveden bakıldığında EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor. Bu kişilerin yeni düzenlemeyle nasıl emekli olacağı bilinmiyor? Ancak prim ve yıl şartını tamamlayanlara yasayla emeklilik yolunun açılması bekleniyor.
1999 ÖNCESİNE DÖNÜLÜRSE
SSK'lıların emekliliğinde Eylül 1999 öncesindeki şartlara göre 5000 prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamak gerekiyor. 1999 yılında yasada getirilen şartlara göre de istenen prim gün sayısı işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 arasında bulunuyor.
Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde 25 tam yıl (9000 gün) hizmeti tamamlamak gerekiyor.
YIL ŞARTI 2024'E KADAR TAMAM
EYT'li kadınların tamamı 20 yıllık süreyi doldurmuş durumda. Erkekler için 25 yıllık süre ise 2022'ye göre 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için tamamlanmış durumda. EYT'li erkeklerin tamamı 8 Eylül 2024 tarihinde 25 yıllık sigortalılık süresini dolduracak. Bu tarihten sonraya ise sadece hâlâ prim günü eksik olanlar kalacak.
Eğer yaş şartı kaldırılıp emeklilik için sadece prim ve yılı tamamlamak yeterli sayılırsa, düzenleme yürürlüğe girdiğinde söz konusu şartları sağlayanlar emekli olabilecek. Bu 2 kriteri sağlayamayanlar da şartları sağladıklarında emekli aylığına kavuşacak.
BORÇLANMA İMKANI
EYT'lilerden fazla primi-yaşı olanların avantajlı olduğu bir formül uygulanabileceği de konuşuluyor. Ayrıca prim günü az olanlar da bulunuyor. Bu kişilerin askerlik-doğum gibi borçlanma imkanlarını değerlendirerek primlerini tamamlama imkanı bulunurken, kısmi emeklilikte de yaş şartında değişiklik yapılması beklentileri var.
BAŞLANGIÇ ERKENE ÇEKİLİRSE?
8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olup borçlanmayla işe girişini bu tarihin öncesine çekebilenler de EYT kapsamında yer almak istiyor. Bu kapsamda pek çok talep var.
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 sonrasında olup askerlik borçlanmasıyla işe girişi 8 Eylül 1999 öncesine çekebilenler, kendilerinin EYT'li sayılmasını talep ediyor.
Sigortadan önce doğum yapan anneler de bu çocukları borçlanabilme ve prim kazanma hakkı istiyor. Böylece çok sayıda anne de EYT kapsamına girip, çıkarılacak düzenlemeyle emeklilik imkanına kavuşabilecek.
Yine geçmiş yıllarda vergi mükellefi olmalarına rağmen Bağ-Kur kaydı yaptırmayan sigortalılar da bu geçmiş günlerini borçlanarak tescil ettirmeyi talep ediyor.
Bu kişilerin beklentilerinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği düzenlemenin detaylarının açıklanmasıyla ortaya çıkacak.
Ayrıca staj sigortasıyla çalışma hayatına başlayanlar bu süreleri borçlanarak uzun vadeli sigorta kollarından saydırmak, işe başlangıç tarihlerini de geri çekmek istiyor.
Bu talep kabul görürse, stajını 9 Eylül 1999 öncesinde yapmış ancak çalışmaya daha sonra başlamış olanlar da EYT kapsamına girebilecek. Burada staj sigortasının yapılmış olması en önemli kriter olacak.
SON AŞAMA!
Milyonların merakla beklediği EYT yasası için artık son viraja girildi. Çalışmada teknik kısımlar tamamlanırken, taslağın son şekli Aralık ayında Meclis'e gelecek.
90'lı yıllarda popülist politikalar sonrasında sosyal güvenlik sistemi çökmeye başlayınca zamanın koalisyon hükümeti emeklilik için kademeli bir yaş şartı getiren yasayı yürürlüğe soktu.
EYLÜL 1999'DAN SONRA EMEKLİLİK ŞARTLARINA YAŞ DA EKLENDİ
8 Eylül 1999 tarihinde çıkartılan yasa ile bu tarihten sonra sigortalı olanlar için erkeklerde 60 yaş kadınlarda ise 58 yaşı şartı getirildi.
Prim şartı da 7.000 güne çıkartıldı. Ancak bundan önce sigortalı olanlar açısından ortada olmayan bir yaş şartı da konulmuş oldu. Buna göre de prim şartı 5.000 ile 5.975 gün, yaş şartı da erkeklerde 44-58 arasında kadınlarda ise 38-56 yaşları arasında tespit edildi.
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş SSK'lılar böylece yaş şartı ile karşı karşıya kaldılar. Bağkur'lular ise erkeklerde 9.000 gün kadınlarda ise 7.200 gün prim şartına ilaveten 01.06.2002 tarihi itibariyle 20 ve 25 yılı tamamlamaya kalan süreye göre yaş şartına tabi oldular.
Memurlarda ise 23.05.2002 tarihi itibariyle kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıllık prim süresini tamamlamaya kalan süreye göre yaş şartı belirlendi.
EYT ÇALIŞMALARI TEKNİK OLARAK TAMAMLANDI
Yaş şartıyla karşılayan sigortalılar, yani primini ve yılını doldurmasına rağmen emeklilik için yaşı bekleyen Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) sigortalıların emeklilik talepleri için bir süredir çalışmalar devam ediyordu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT düzenlemesinin Aralık ayında Meclis'e geleceğini belirtti.
Öte yandan EYT çalışması sürecinde çok fazla haber, yorum ve yazı yazılıyor. Sosyal medyada değişik ortamlarda bu konu tartışılıyor. Ancak EYT'lilerin de diğer sigortalıların da kafasını karıştıran çok fazla konu da ortaya atılıyor.
YANLIŞ: BAĞ-KUR KAPSAMINDA EYT'Lİ OLANLARDA PRİME BAKILMAZ
DOĞRU: SSK'da olanlardaki gibi Bağ-Kur'lular için de prim şartı bulunuyor. Hatta Bağ-Kur'da tam emeklilik için kadınlarda 7200 erkeklerde 9 bing ün ve kısmi emeklilik için 5400 gün gerekiyor.
Böylece söylenenin tam aksine Bağ-Kur kapsamında olanlar SSK'lılara göre daha fazla prim ödemek zorunda. EYT kapsamı belirlenirken her kurumda mutlaka prime bakılıyor.