Tüm EYT'liler emeklilik heyecanı yaşıyor. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın müjdesinin ardından yüzü gülen EYT'liler heyecanla yasayı beklemeye başladı.
Prim ve yıl şartını tamamlayanlar yasa çıkar çıkmaz, tamamlayamayanlar da tamamladıklarında emekli aylığına kavuşacak.
Peki süreç nasıl işleyecek? İşte merak edilen tüm soruların yanıtları...
■ Kim, ne zaman emekli olacak?
Prim ve yıl şartını tamamlayan EYT'liler uygulama yürürlüğe girer girmez başvuru yapabilecek. Primi eksik olanlar da şartları sağladıklarında emekli olacak.
■ Başvuru nasıl yapılacak?
SSK ve Bağ-Kur'dan emekli olacaklar Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine giderek ya da e-Devlet üzerinden başvuruda bulunabilecek. Emekli Sandığı'ndan emekli olacaklar çalıştığı kuruma dilekçe verecek.
e-Devlet üzerinden başvuruda şu yol izlenecek:
■ Emeklilik zorunlu olacak mı?
EYT'de ya da diğer emeklilik işlemlerinde bir zorunluluk bulunmuyor. Kamuda çalışan işçiler için getirilen zorunlu emeklilik kuralı da bu düzenlemeyle ortadan kalkacak. İsteyen emekli olacak, isteyen çalışmaya devam edecek.
■ İlk emekli aylığı ne zaman alınacak?
Eğer Ocak'ta başvurulursa, aylık hesabı 1 Şubat'tan itibaren yapılacak. İşlemler bittiğinde Ocak ayında başvuranların hesabına 1 Şubat'tan itibaren biriken maaşı yatırılacak. Takvim bu şekilde ilerlerse ilk maaşların Mart'ta hesaba yatırılması bekleniyor. Bu durumda Şubat-Mart maaşları Mart ayında yeni emeklilerin hesabına geçebilecek. Maaşlar gecikse de emeklilerin bir kaybı olmayacak. Biriken tüm maaşlar ödenecek.
■ İsteğe bağlı sigorta emekli eder mi?
Eksik primini tamamlamak isteyenlerin başvurabileceği yollardan biri, isteğe bağlı sigorta... Ancak burada toplu ödeme imkanı olmadığı için primi tamamlamak zaman alıyor. Aydan aya ödemeyle prim tamamlanıyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta da yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor. SSK'dan emeklilik planlayanların son 7 yılda en çok primin SSK'dan yatırılmasına dikkat etmesi gerekiyor.
■ İşten çıkış yapılması şart mı?
EYT'liler SGK'dan alacağı emekli olabileceğine dair yazıyla ve emeklilik sebebiyle işten ayrılacağına yönelik dilekçeyle işverene başvuracak.
Emeklilik işlemleri için işten çıkış yapılacak. Burada işyerinin de işten çıkışı 'emeklilik sebebiyle istifa' kodundan SGK'ya bildirmesi gerekiyor.
Böylece kıdem tazminatı imkanı da olacak. Bu işlemin ardından aynı işyerinde çalışmaya devam etmek mümkün. Bu durumda çalışan ve işveren arasında yeni bir iş sözleşmesi yapılacak.
■ Staj başlangıç sayılacak mı?
Staj ve çıraklık konusunda başlangıç sayılması ile ilgili bir çalışma yapılmadı. Bu konudaki uygulama devam edecek.
Ancak Meclis aşamasında yasaya ekleme yapılabilir.
■ 18 yaşın altındaki sigortalar geçersiz mi?
18 yaşın altında uzun vadeli sigorta kollarında fiili çalışma var ve prim yatırılmışsa bu süreler başlangıç sayılıyor ve primler geçerli. Ancak süre 18 yaşından sonra hesaplanıyor.
TÜM İŞLEMLER E-DEVLET'TEN YAPILIYOR
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), eksik gün için borçlanma başvurusu ve takibinin, e-Devlet'ten daha kolay yapılabildiğini duyurdu. EYT ile ilgili hazırlanan bilgilendirme videosunda da "e-Devlet'te hizmet sürelerinizi görebilir, eksik günleriniz için borçlanma başvuru ve takibinizi yapabilirsiniz. Emeklilik başvurunuzu e-Devlet'ten yapın, işlemleriniz daha hızlı olsun" denildi.
BORÇLANMADA BAŞVURU ŞİMDİ, ÖDEME SONRA
■ Borçlanma ve ihyada başvuru tarihi neden önemli?
Burada ödenecek tutar açısından başvuru tarihi önem taşıyor.
■ Ödeme hemen mi olacak?
Askerlik ve doğum borçlanması ile ilgili başvuruyu Aralık ayı bitmeden yapanlar kazançlı çıkacak. Başvuru sırasında para ödenmiyor. Paralar daha sonra tebligat geldikten sonra 1 ay içinde ödenecek.
■ Borçlanmalar için bir kredi imkanı olacak mı?
Daha önce bu konuda kamu bankaları kredi imkanı tanımıştı. Şu anda bir açıklama yok. Ancak bankalar bu şekilde bazı ürünler çıkartabiliyor.
■ Kimler askerlik borçlanması yapmalı?
Askerlik borçlanması çalışanlara prim kazandırıyor. Bu nedenle emeklilik için prime ihtiyacı olanlar ihtiyaçları kadar süreyi borçlanabiliyor. Sigortadan sonra yapılan askerlik sadece prim kazandırıyor. İşe başlamadan önce yapılan askerlik ise başlangıcı da geriye çekebiliyor. Bu durumda sigorta giriş tarihi borçlanılan gün kadar geriye gidiyor. Askerlik borçlanması ile girişi 8 Eylül 1999 öncesine çekebilenler EYT kapsamına girebilecek. Gelen açıklamalar, EYT düzenlemesiyle İş Kanunu'ndaki borçlanma hükümlerinin değişmeyeceği yönünde bulunuyor.
■ Doğum borçlanması başlangıcı geriye çeker mi?
Kadınlar sigortalı olduktan sonra yaptıkları doğumları borçlanabiliyor. En çok çocuk başına 720, 3 çocuk için 2160 gün prim kazanabiliyor. Bu, sigorta başlangıç tarihini geriye çekmiyor. Ancak anneler stajdan sonra doğum yapmışlarsa bu doğumları borçlanabiliyor. Stajdan sonra doğum yapan anneler borçlanma ile başlangıcını 8 Eylül 1999 öncesine çekebiliyorsa EYT'den yararlanabilecek.
■ İsteğe bağlı sigorta emekli eder mi?
Eksik primini tamamlamak isteyenlerin başvurabileceği yollardan biri, isteğe bağlı sigorta... Ancak burada toplu ödeme imkanı olmadığı için primi tamamlamak zaman alıyor. Aydan aya ödemeyle prim tamamlanıyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir nokta da yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor. SSK'dan emeklilik planlayanların son 7 yılda en çok primin SSK'dan yatırılmasına dikkat etmesi gerekiyor.
■ İşten çıkış yapılması şart mı?
EYT'liler SGK'dan alacağı emekli olabileceğine dair yazıyla ve emeklilik sebebiyle işten ayrılacağına yönelik dilekçeyle işverene başvuracak. Emeklilik işlemleri için işten çıkış yapılacak. Burada işyerinin de işten çıkışı 'emeklilik sebebiyle istifa' kodundan SGK'ya bildirmesi gerekiyor. Böylece kıdem tazminatı imkanı da olacak. Bu işlemin ardından aynı işyerinde çalışmaya devam etmek mümkün. Bu durumda çalışan ve işveren arasında yeni bir iş sözleşmesi yapılacak.
■ Borçlanma mı, ihya mı avantajlı?
İhya imkanından daha önce prim borcu nedeniyle dondurulan hizmet süreleri olan Bağ-Kur'lular yararlanabiliyor. Burada ihtiyaç kadar değil, tüm süreler ihya edilebiliyor. Borçlanma imkanının kimlere tanındığı da yasa ile belirlenmiş durumda. Başta askerlik ve doğum olmak üzere pek çok süre için borçlanma imkanı bulunuyor. Borçlanmada yasa ile sağlanan sürelerin hepsini borçlanmak şart değil. İhtiyaç kadar prim için borçlanma yapılabiliyor. Bir de 1 aylık borçlanmada en düşük tutar brüt asgari ücretin yüzde 32'si, ihyada ise yüzde 34.5'i oluyor. EYT'li kendisine uyan hangisi ise onu değerlendirebilir.
MÜJDE KUYRUĞU
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın EYT müjdesinin ardından vatandaşlar dün soluğu Sosyal Güvenlik Kurumu'nda aldı. Sabah erken saatlerden itibaren Türkiye'nin dört bir yanındaki SGK birimleri vatandaşlarla doldu, taştı. Borçlanma, emeklilik hesaplaması gibi işlemler için SGK'ya koşan vatandaşlar, EYT kararından çok mutlu olduklarını söyledi.
EYT MAAŞINDA KESİNTİ YOK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin EYT'ye yönelik milyonların merakla beklediği soruları yanıtladı.
EYT'nin Ocak ayında TBMM'ye sunulacağını söyleyen Bilgin, "Kimsenin maaşında kısıntı yok, herkes hak ettiği maaşı alacak. Nasıl hesaplanıyorsa öyle olacak. Kurumlara kıdem tazminatı yükü olmasın diye KGF'den destek verilecek. Bu da doğrudan işçinin hesabına yatırılacak. EYT'nin 100 milyarın üzerinde maliyeti var. Şu anda emeklilikte yaşa takılanlarda yaş ortalaması 49.9. Bu sebeple zamanlama açısından doğru bir zamandayız. Sorunlara rağmen, gelirin gideri karşılama oranı yüzde 97. SGK'nın borcu yok" dedi.