Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili hazırlıkla hız kazandı.
Yapılacak çalışmada öncelikle kapsam belirlenecek. Kimlerin bu haktan yararlanacağı konusu netlik kazanacak ve böylece hak sahiplerinin sayısı da ortaya çıkmış olacak.
Kapsamın belirlenmesinde öne çıkan tarih 8 Eylül 1999 oluyor.
Bu tarihten önce sigortalı olmuş SSK'lılarda erkekler için 25, kadınlar için ise 20 yılın geçmesi gerekiyor.
Ayrıca işe giriş tarihine göre de 5000 ile 5975 arasında prim ödenmesi isteniyor. Bunları tamamlayıp yaş şartına takılanlar kapsamda sayılıyor.
Bu arada 3600 prim günü tamamlamış olanlar da kısmi emeklilik hakkını elde etmiş bulunuyor.
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında sigortalı olanlar ile farklı kurumlarda sigorta yaptırmış olanlar için ise ayrı hesaplar yapılıyor.
FARKLI FORMÜLLER VAR
EYT kapsamının belirlenmesinden sonra emeklilik şartları için değişik formüller masaya gelecek.
SSK'lılarda primi az olanlara kısmi emeklilik, yıl ve primi tamamlayanlara yaş şartı olmadan ya da 50 yaş formülüyle emeklilik ile maaştan belli oranda kesintinin yapıldığı Finlandiya modeli bunlardan bazıları.
Farklı kurumlarda çalışanlarda son 7 yıllık sigortalılıkta 3.5 yıla bakılıyor.
Hangi kurumda fazla prim varsa o kurumdan emeklilik gerçekleşiyor.
MAAŞLAR NASIL HESAPLANACAK?
Maaş hesabında 3'lü bir sistem uygulanıyor.
Buna göre 2000 yılı öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası primler için üç ayrı hesap yapılıyor.
Tüm kazançlar dikkate alınıyor, aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayılarıyla maaş belirleniyor.
KISMİ EMEKLİLİK VAR
Öte yandan primi eksik olanlar için halen uygulanmakta olan kısmi emeklilik imkanı da bulunuyor.
EYT kapsamında olanlar için 3600 gün prim yani 10 yıllık çalışma yeterli oluyor.
Ancak burada yaş şartı erkeklerde 60'a, kadınlarda ise 58'e kadar çıkabiliyor.
Burada bir düzenleme imkanı da bulunuyor.
STAJ GÜNDEMDE YOK
İlk sigortalılığını staj ya da çıraklık ile başlatanlar için bu tarih emeklilik hesaplamasında kullanılmıyor.
Burada kısa vadeli sigorta kollarından yani sadece sağlık primleri yatırıldığı için emeklilik işlemi yapılamıyor.
Şu anda stajın başlangıç olması ya da borçlanma gibi bir çalışma ise bulunmuyor.
PRİM VE YIL FORMÜLLERİ
BİRİNCİ ÖRNEK: Ahmet Bey 15 Haziran 1991 tarihinde ilk kez sigortalı olmuş.Şu anda 7500 prim günü var. Emeklilik şartları 25 yıl, 53 yaş ve 5600 gün. Prim ve yıl tamamlanmış. Yaş bekleniyor. Eğer EYT yasası prim ve yılı tamamlayanlarda yaşa bakılmadan emeklilik imkanı getirirse, Ahmet Bey prim ve yıl şartını tamamladığı için yasanın çıktığı gün emeklilik hakkına kavuşacak.
İKİNCİ ÖRNEK: Ayşe Hanım 20 Mayıs 1997 tarihinde ilk kez sigortalı oldu,5000 prim günü var. Şartları 20 yıl, 53 yaş ve 5900 gün. Yıl tamam, yaş ve prim eksik. Emekli olması için 900 gün daha prim gerekecek.
ÜÇÜNCÜ ÖRNEK: Mehmet Bey Ocak 1999 tarihinde SSK'lı oldu. 6500 prim günü var. Prim tamam ama yıl ve yaş eksik. Eğer yaş şartı aranmaz ise Mehmet Bey için emeklilik 25 yılın dolacağı 2024 Ocak'ta gerçekleşecek.
