Uzun süredir gündemde olan ve çözüm arayışı süren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili gelişmeler merakla bekleniyor.
Çözüm için değişik formüllerin masada olduğu biliniyor.
Ancak öncelikle kimlerin bu yasa ile emekli olabileceği de belirlenmesi gerekiyor.
Bütün bu formüller çerçevesinde yapılacak çalışma için 5 adımlı bir çözüm sistemi de bulunuyor.
1-KAPSAMIN TESPİT EDİLMESİ
Öncelikle kimlerin hak sahibi olacağı, ya da olduğunun tespiti lazım.
Böylece yasa çıkar çıkmaz hemen emeklilik hakkı kazanacakların sayısı da ortaya çıkacak.
Ancak genel çerçeveye bakıldığında EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor.
Bu tarihten önce sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25 kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık süresi şartı var.
Bu şarta bakıldığında 8 Eylül 1999 tarihi itibariyle kadınlar için 20 yıllık süre 2019 yılının 9 Eylül tarihinde dolmuş durumda.
Erkekler için ise 2022 yılına göre 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için 25 yıl tamamlanmış durumda.
Ancak bu tarihten önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ-Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut.
Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilerek kapsamlı bir çalışma yapılacak.
Böylece yasanın da bir çerçevesi ortaya çıkacak.
2- EMEKLİLİK ŞARTLARININ BELİRLENMESİ
Bu noktada kimin hangi şartlarda emeklilik hakkı kazanacağı önem kazanıyor
.Yani primini ve yılını dolduranların başka şarta bakılmaksızın emekli edilmeleri şeklinde bir öneri bulunurken burada farklı kurumlarda çalışmış (memur, esnaf, Bağ-kur Emekli Sandığı gibi) kişilerin hangi statüde emekli olacaklarının da tespiti gerekiyor.
Burada belli bir yaşın üstünde olanlara emeklilik verilmesi gibi bir formül de konuşulurken, kademeli olarak emeklilik hakkının verilmesi de söz konusu olabilecek.
3- MALİ BOYUTUNUN TESPİTİ VE KAYNAK BULUNMASI
Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın sayısı ile ilgili 5 milyon kişi gibi sayılar ortaya atılsa bile kesin bir rakam yok.
Bu noktada kapsam belirlendiğinde sayı da ortaya çıkacak.
Bu yönüyle kaç kişinin emekli olabileceği ve kaç lira maaş alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu da ortaya çıkartılacak.
4- UYGULAMA USULÜNÜN BELİRLENMESİ
Bu aşamada hak sahiplerinin belirlenmesi, onların emeklilik işlemlerinin usul ve esaslarının tespit edilmesi önem kazanıyor.
Örneğin 9 Eylül öncesinde sigortalı olmuş ancak şimdi memur olarak çalışan birisi yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak?
Bu kişi memurluğa devam etmek istiyorsa EYT'li diye resen emekli mi edilecek?
Bu tür karmaşık soruların cevaplanarak adaletli bir sistem gelmesi gerekiyor.
5-YASALAŞMA AŞAMASI
Bütün çalışmalar tamamlandıktan sonra uygulamanın başlayabilmesi için yasal çalışmanın da yapılması gerekiyor.
Bunun için de bir taslak metnin oluşturulması ve bunun TBMM gündemine gelmesi gerekiyor.
Burada milletvekillerinin de itiraz ve katkıları olacaktır.
