takvim.com.tr
Türkiye dışında milyonlarca vatandaşımız yaşıyor. Bunların birçoğunun Türkiye'de de sigorta başlangıçları bulunuyor. Yani yurt dışına gitmeden önce Türkiye'de çalışıp prim ödeyenler var. Bazıları da yurt dışında çalıştıktan sonra Türkiye'ye dönüp sigortalı oluyor ve prim ödüyor. Bir kısmı ise sadece yurt dışında sigortalı olarak çalışıyor ve Türkiye'de hiçbir sosyal güvenlik kurumuna kayıt yaptırmıyor.
Bu 3 durumdaki vatandaşımızın da yurt dışı hizmetlerini saydırarak Türkiye'de emekli olma şansı var. Bunlar ya borçlanarak yapılıyor ya da o günler yapılan anlaşmalar gereği Türkiye'de de sigortalı olarak geçerli sayılıyor.
AVANTAJ SAĞLIYOR
Erkeklerin bu haklardan yararlanabilmesi için 18 yaşından sonraki belgeli çalışmaları isteniyor. Gurbetçi kadınların ise Türkiye'de emekli olmak istediklerinde çalışmış olma şartları yok. Yurt dışında ev kadını olarak bulundukları süreler emeklilik hesabına katılabiliyor. Bu süreleri Türkiye'ye gelerek geriye doğru borçlanarak kazanabiliyorlar. Bunun için medeni durumlara bakılmıyor. Fakat mutlaka başvurmak gerekiyor.
TOPLU ÖDEME OLUYOR
Örneğin; Ayşe hanım 20 yaşında Almanya'ya gitti ve orada hiç çalışmadan 10 yıl ikamet etti. Türkiye'ye gelerek 10 yıllık borçlanma yapabiliyor ve borçlanma yaptığı tarihten geriye doğru 10 yıllık prim kazanıyor. Yaş ve prim sayısına göre emekli olabiliyor. Borçlanma kapsamındaki süreler mevzuatta şu şekilde belirleniyor:
"Türk vatandaşı olanlar, 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bunlar sonunda her birinde 1 yıla kadar olan işsizlik süreleriyle ev kadını olarak geçen sürelerdir."
NASIL HESAPLANIYOR?
Borçlanmaya esas kazanç miktarının seçimi gurbetçi vatandaşın tercihine bağlı olarak belirleniyor. Yani isterseniz asgari ücretten, isterseniz bunun 7.5 katı olan tavan miktardan ödeme yapabiliyorsunuz. Seçtiğiniz miktarın yüzde 32'sini ödemeniz gerekiyor. Örneğin asgari ücretten 5 yıl borçlanmak isteyen bir gurbetçi için aylık ödeme miktarı 2.558,40 x % 32 = 818,69 TL olmaktadır. 5 yıl için ise hesap, 60 x 818,69 = 49.120 TL çıkmaktadır.
HANGİ BELGELER GEREKİYOR?
Ev kadınlarının yurt dışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesi şunlardan biriyle teyit ediliyor:
1- İkamet belgesinin Türkiye'de yeminli tercüme bürolarınca onaylanmış tercümesi.
2 - Çalışma ve Sosyal Güvenlik müşavirlik veya Ataşeliği'nin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge.
3 - Yurt dışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
HER İKİ MAAŞI DA ALABİLİRSİNİZ
Bağ-Kur emeklisiyim. Rahmetli eşim Emekli Sandığı, babam SSK emeklisi. Ben bu maaşların hepsinden yararlanabilir miyim? Senanur SÜRÜCÜ
Eğer vefat tarihleri 2008 öncesi ise her iki maaşı alma durumu bazı istisnalarla gerçekleşiyordu. Ancak bu tarihten sonraki vefatlarda iki maaştan birisini tercih etmek gerekiyor.
İHMAL VARSA DİKKAT
1 ay önce işsiz kaldım. Son 3 yılda 800 günüm var. Son 120 günde 2 gün primim yatmamış işsizlik maaşı alamıyorum. Ne yapmalıyım? Ayşe İLERİSOY
Maalesef henüz o yasa değişmedi. Çalışmadığınız için mi yatırılmadı, yoksa işverenin ihmali mi var, ona bakmak lazım.
DOĞUM NEDENİYLE AYRILAN İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZ
Eşimin 630 gün SSK primi var. Doğum yaptı, işten ayrılmak istiyor. İşsizlik maaşı alabilir mi? Mustafa DALDÖKMEZ
Doğum yaptığı için işten ayrılırsa bu istifa sayılır. Maalesef istifa edenler de işsizlik maaşı alamıyor.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ PARASI GERİ VERİLMEZ
2 yıl önce SSK'dan emekli oldum. Hiç işsizlik maaşı kullanmadım, bu toplanmış parayı devletten isteme hakkım var mı? Keziban ÖZYILDIZ
Maalesef işsizlik ödeneği belli şartlarda işsiz kalan kişilere veriliyor. Burada toplanan parayı toplu olarak ödeme gibi bir durum söz konusu değil.
TAŞERONLAR EK İŞ YAPAMAZ
Taşerondan kadroya geçen işçiler ek iş yapabilir mi? Yıllık izin kullanımında gün sayısı limiti var mı? Fatih CANBAZ
Bir işçinin başka bir işte çalışması sözleşme ile yasaklanmışsa bunu yapamazsınız. Kamuda toplu sözleşmelerde bu konuya izin verilmiyor. Taşeronlar da bu sözleşmelere tabi. Yıllık izin kullanımında kıdeme göre limitler var. Ancak izni kullanma açısından bir limit yok.
İHYA YOLUNA GİDİN
1998'de Bağ-Kur'um vardı. Ama hiç para yatırmadım. Emekli olabilir miyim? Vahit ERKAN
Eğer Bağ-Kur numaranız varsa sorun yok. Size borç çıkmış sonra o günler silinmiştir, ihya yoluna gidin. Ancak hiç başvurmadıysanız yapacak bir şey yok.
EMEKLİLİKTE YAŞ DÜZELTMELERİ GEÇERSİZ
Nüfusa 3 yaş küçük yazılmış. Sigorta başlangıcım 1989. Yaşımı büyütmem emekli yaşımı etkiler mi? (İsmi saklı)
Maalesef emeklilik hesaplamasında yaş düzeltmeleri geçerli sayılmıyor. 1989 yılında sigorta numarası alırken nüfus cüzdanınızda yazan doğum tarihiniz ne ise, sonradan düzelttirseniz ve bu mahkeme kararıyla bile olsa, geçerli oluyor.
EMEKLİLİK HESABI
23.07.1972 doğumluyum. 01.03.1990 sigorta girişim var. 7500 günüm var. Tülay GÜLAÇTI
20 yıl, 46 yaş, 5375 gün şartlarınız var. Priminiz ve yılınız tamam. Yaşınız da dolmuş. 23 Temmuz 2018 tarihi itibariyle emekliliğiniz dolmuş durumda, hayırlı olsun.
14.11.1963 doğumluyum. 05.05.1999 SSK giriş tarihim. SSK'da 3911 günüm var. Bağ- Kur'da 1226 günüm var. Son 10 senedir SSK'lıyım. 3600'den emekli olabilir miyim? Gürcan YUTULMAZ
SSK'lı olarak çalışmaya devam ederseniz 3600 günle emekli olursunuz. Bunun için priminiz tamam ancak 60 yaş şartınız var. Normal emeklilik ise 58 yaş ve 5975 gün gerekiyor.
27.08.1973 doğumluyum. İşe giriş tarihim 01.03.1991. 28 yıldır çalışıyorum. 7000 küsür günüm var. Emeklilikte yaşa takıldım. Emekli olabilmek için yapabileceğim bir şey var mı? Son 2-3 yıldır ABO'den dolayı çalıştığım şirket primimi yüksek ödüyor. Şu an net elime geçen maaşım AGİ içinde 4.000 lira. Emekli olduğumda ne kadar maaş alırım? Cemile TEPE
20 yıl, 47 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Priminiz tamam yılınız tamam 27.08.2020 tarihinde emekli olursunuz. Bunun dışında bir emeklilik durumunuz yok. Yaşınızın dolmasını beklemelisiniz. Maaşınızı son aldığınız ücret değil tüm çalışma hayatınızdaki kazançlarla hesaplıyorlar. Ancak şu an yüksek olması maaşınızı artırır.
ekonomi@takvim.com.tr
