takvim.com.tr
Erken emeklilik ve emekli maaşını yükseltmek birçok vatandaşın ana gündem maddesi... Emekli olmak için gün sayan vatandaşlar maaşlarını yüksek almak için gün aşırı formüller arıyor. SSK ve Bağ-Kur üzerinden yapılan prim ödemeleri ile emekli olan vatandaşlar, prim eksiğini doğum borçlanması, askerlik borçlanması, yıpranma hakkı gibi yollara başvurarak kapatabiliyor. Bu yöntemler birçok vatandaşa erken emekliliğin kapılarını açıyor. Aynı yöntemlerden doğum ve askerlik borçlanması yüksek maaş almak için de olanak sunuyor. Peki, SSK Bağ-Kur emekli maaşı nasıl arttırılır? İşte erken emeklilik ve yüksek emekli maaşının formülleri...
EMEKLİ MAAŞI BORÇLANMA İLE ARTIRILABİLİR
Sosyal güvenlik sisteminde emekli aylığına en yüksek katkı 2000 öncesindeki prim ödeme sürelerinden geliyor. Dolayısıyla hem askerlik hem de yurt dışı borçlanması yapmanız, 2000 öncesi dönemdeki prim ödeme sürelerinizi artıracağı için emekli aylığınıza hatırı sayılır bir katkıda bulunur.
Bu borçlanmalar için 2019 yılı rakamlarıyla toplam 44 bin lira dolayında ödeme yapmanız gerekir. Rahat ödeyebilmek için, askerliği ayrı, yurt dışı borçlanmayı ayrı yapabilirsiniz.
STAJ GEÇMİŞİ DOĞUM BORÇLANMASINDA ETKİLİ
Doğum borçlanması normalde sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonraki doğan çocuklar için yapılıyor. Daha önce staj sigortası bulunan kadınlar ise staj tarihi ile sigortalı çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan çocukları için doğum borçlanması hakkından yararlanabiliyor. Bu kadınların sigorta başlangıç tarihleri, borçlandıkları süre kadar öne çekiliyor ve daha erken emekli olabiliyorlar.
DOĞUM BORÇLANMASI NASIL YAPILIR?
Doğum nedeniyle çalışma hayatından kopan kadınların diğer çalışanlardan geri kalmamaları için tanınan doğum borçlanması sayesinde erkek sigortalıların askerlik borçlanması gibi kadın sigortalılar da doğum borçlanması yoluyla Bağkur erken emeklilik müjdesi 2019 yılında da önceki yıllarda olduğu gibi yakalayabilirler. Bu kapsamda doğum borçlanması yapacak kişilerin sigorta başlangıç tarihinden sonra doğum yapmış olmaları gerekmektedir.
Sigortalılık öncesi doğumlar borçlanılamaz. 2014 yılında yapılan değişiklikler ile SSK, Bağkur ve Emekli sandığı türlerinden hangisine tabi olursa olsun tüm sigortalılara doğum borçlanması yapma hakkı tanınmıştır. Yine 2014 yılında yapılan değişiklik sayesinde önceden 2 çocuğa kadar olan doğum borçlanması 3 çocuğa çıkarılarak, 3 kez doğum yapan bir kadın sigortalının 2 bin 160 güne kadar borçlanma hakkına kavuşması sağlanmıştır.
Bu sayede kadın sigortalılar doğum yaptıkları ve çalışamadıkları süreleri kapsayan prim günlerini ödeyerek prim gün sayılarını arttırarak emeklilik tarihlerini öne çekebilmektedirler. Ancak erkek sigortalıların askerlik borçlanmalarında olduğu gibi kadın sigortalıların da her doğum borçlanması erken emeklilik anlamına gelmemektedir. Bunun için kadın sigortalının emeklilik yaşında prim sayısı yetmiyorsa avantaj sağlar, çalışma hayatına staj ile başlayan erken yaşta sigortalı olan kadınlar için büyük bir avantaj olabilir. Doğum borçlanması için gerekli olan şartlar;
ANNEYE 6 YIL ASKERE 1 YIL
Kadınlar sigortadan sonra doğumları 3 çocuk için borçlanarak yaparak 6 yıl yani 2760 gün prim kazanabiliyor. Yaş ve yıl şartları tamamsa 6 yıl beklemeden emekli olabiliyorlar.
SİGORTASIZ GÜNLER ERKEN EMEKLİLİK İÇİN ANAHTAR OLABİLİR
Uzun yıllar sigortasız çalışan vatandaşlar erken emekli olabilir. Bu konuda öncelikle dava açılması gerekiyor. Davada çalışılan yıllara dair kanıtlar varsa mahkemeye sunulmalı. Aynı dönem çalışılan iş arkadaşları da mahkeme için geçerli oluyor. SGK bu konuda gerekli kararın çıkması ile primlerde değişiklik yaparak emekliliği veriyor.
TOPLU ÖDEME İLE ERKEN EMEKLİ OLUNABİLİR Mİ?
Her çalışan haklı olarak bir gün emekli olmayı hayal ediyor. Ülkemizde bunun yolu da belli sayıda gün prim ödemek, belli yaşa gelmek ve belli bir sigortalı yılını doldurmak isteniyor. Yasalarımız geçmiş yıllarda çalışılmayan dönemler için geriye dönük ödeme imkânı tanımıyor. Ancak bazı istisnalar ile toplu ödeme yaparak bu günleri satın almak mümkün olabiliyor. Sigortalıların borçlanma yapabilecekleri süreler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41. Maddesi ile düzenlenmiş.
1) Kadınlar sigortadan sonra üç çocuğa kadar doğum borçlanması yaparak 2.160 günü toplu ödeme ile satın alabiliyor.
2) Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri toplu olarak ödemek mümkün.
3) Emekli Sandığı'na tabi çalışan memurların, ücretsiz izin süreleri borçlanılabiliyor.
4) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri borçlanılarak emeklilik hesabında kullanılıyor.
5) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri de borçlanılabiliyor.
6) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri de borçlanılabiliyor.
7) Grev ve lokavtta geçen süreleri de borçlanmak mümkün.
8) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri borçlanılıyor.
9) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, açıkta geçirdikleri süreleri borçlanma imkânları bulunuyor.
10) Part-time çalışanlar, 30 günden az çalışması olanlar, ücretli öğretmenler bu süreleri borçlanarak 30 güne tamamlayın
ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELER?
Ülkemizin üretim ekonomisine uzun yıllar katkı sağlayan işçiler emekli olmanın hayaliyle yaşıyor. Emeklilik yıllarında devlet tarafından işçiye pirim ve ödemelerine göre emekli maaşı veriliyor. Peki emekli olmak için istenen şartlar neler? İşte emeklilik şartları...
Sigortalılık süresinin başlangıcı 08.09.1976'dan önce olan erkek SSK'lılar:
55 yaşını doldurmuş olma ve en az 5000 gün veya, 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, 25 yıldan beri sigortalı bulunma ve en az 5000 gün, Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olma şartlarını yerine getirenler, tam emekli aylığına hak kazanmaktadırlar.
08.09.1999 günü ve sonrası işe giren erkekler emekli olabilmeleri için 60 yaşını tamamlamış ve en az 7000 gün sayısı ile emekli olabilecekler. Görüldüğü üzere 08.09.1999 gününden sonra işe girenler için sigortalılık süresi diye bir şey kalmamıştır. 7000 günü doldurmak ve 60 yaşını tamamlayıp 61 yaşından gün alması gerekir.
4.500 GÜN İLE ERKEKLERDE EMEKLİLİK
60 yaşını doldurmuş olması , 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün prim ödemek şartı ile kısmı emekli olabileceklerdir.
SSK, BAĞKUR ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI NELER?
Bağ-Kur'dan 2019 yılında erken emekli olabilmek için gerekli şartların sağlanması gerekmektedir. Bir takım özel durumlarda Bağ-Kur'lu sigortalılar erken emekli olabilmektedirler. Bilindiği üzere 1 Ekim 2008 tarihinde yapılan Sosyal Güvenlik Reformu ile SSk, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'ndan oluşan üç tip sigortalılık yeniden düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında toplanarak 4A, 4B ve 4C olarak yeniden isimlendirilmiştir.
Bağ-Kur olarak isimlendirilen ve Sosyal Güvenlik Reformunun ardından 4B olan sigortalılık türünde daha çok kendi işini yöneten işletme sahipleri, serbest meslek erbabı, tacirler ve ziraat işiyle uğraşan çiftçiler yani kamu ya da özel bir kuruma tabi olarak çalışmaksızın sigortalı olmak isteyen vatandaşların faydalandığı sigortalılık türüdür. Bağ-Kur emeklilik hesaplama ve emeklilik şartlarını detaylıca inceleyelim.
YIPRANMA HAKKI NEDİR?
Yıpranma payı ile çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda "fiili hizmet zammı" olarak geçen yıpranma payı ile çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle diğer mesleklere nazaran daha fazla efor sarf edilen ve diğer mesleklerden daha fazla yıpranmaya maruz kalınan işlerde daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor.
Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her yıl için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her yıl 360 güne ilave olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde yılda 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.
YIPRANMA HAKKI NASIL HESAPLANIYOR?
Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her yıl için ilave 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her yıl emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her yıl 360 güne ilave olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün sayısı ilave ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde yılda 360 gün dikkate alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü dikkate alınıyor.
SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YIPRANMA HAKKI NE ZAMAN VERİLECEK?
İnsan sağlığına ilişkin işlerde çalışanlara tanınan FHSZ hakkı, 3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki çalışmalara uygulanacak. Çalıştıkları her 360 güne karşılık, 60 gün ilave edilecek. FHSZ'den yararlanabilecek sağlık meslek mensupları için 45 başlık altında meslek kodu belirlendi. Ancak, meslek kodu listesinde yer almayan, fakat kanuna göre sağlık mesleği olduğu kabul edilen meslekler için ise Sağlık Bakanlığı'ndan görüş alındıktan sonra gerekli işlem yapılacak.
Örneğin, bir personelini eczane kalfası olarak çalıştırdığını beyan eden eczacı, bu personelin eğitim sertifikası veya kurs bitirme belgesini ekleyerek SGK'ya başvuracak. SGK onaylarsa bu kişinin sigorta bildirimleri "Eczane hizmetleri teknikeri" olarak yatırılacak.
Sağlık meslek mensubu sayılmakla birlikte halen Yükseköğretim Kanunu uyarınca görev yapanlar da insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde fiilen çalışmaları şartıyla FHSZ'den yararlanabilecekler.
YIPRANMA HAKKI KİMLERİ KAPSIYOR?
Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün
Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün
Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.
Su altında çalışanlar 60 gün
