Çeşitli ihtiyaçları için banka kredisi çeken ve çekmek isteyen binlerce kişi yer alıyor ve banka şartlarını detaylıca inceliyor. Banka kredisi çekmek isteyenlere başvuruda zorunlu olarak tutulan hayat sigortası ile ilgili araştırmalar yoğun bir şekilde yapılıyor. Bu parayı ödemek istemeyenler ya da ödemiş olanlar geri alabilmeninin yollarını ararken kafaları karıştıran o detay netleşti. Peki E-devlet üzerinden hayat sigortası iptal edilebiliyor mu? İşte hayat sigortası hakkında merak edilenler...
Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan detayları yazdı. Birkaç gündür okuyuculardan, 'bankadan kredi çekerken yapılan hayat sigortasını e-devlet üzerinden iptal ettirebiliyormuşuz, neden bu konuya değinmiyorsun?' diye çokça soru alıyorum. Doğrudur, bir-iki gündür, bankalardan kredi ile bağlantılı yapılan hayat sigortalarının www.turkiye.gov.tr adresi üzerinden iptal edilebileceği konusu gündemde. Peşin peşin söyleyeyim, bankadan kredi kullanırken yapılan hayat sigortası e-devlet üzerinden iptal edilemiyor
Böyle bir uygulama yok. Kaldı ki, hayat sigortasının iptali öyle bir tuşla ya da bir tıkla olabilecek bir şey de değil. Ama madem okuyucular sordu, konuya detaylı değineyim. Bankadan kredi kullandıysanız ve hayat sigortası yapılmışsa, e-devletteki hayat sigortası poliçe sorgulaması üzerinden; sigortanın hangi şirketten yapıldığı, sigorta ettiren bankanı adı, sigortanın başlangıç ve
bitiş tarihi, yürürlükte olup olmadığı, poliçenin hangi teminatları (vefat, sakatlık, tehlikeli hastalıklar) kapsadığı gibi tüm detayları görebiliyorsunuz. Bu ne sağlıyor? Örneğin, yakınınız bankadan kredi kullandı ve sonrasında vefat etti; hayat sigortası var mıydı, varsa neleri kapsadığı gibi bilgileri e-devlet üzerinden öğrenmiş oluyorsunuz, ona göre de yasal haklarınızı kullanıyorsunuz.
E-devlet üzerinden bir işlem daha yapılıyor; o da, 'Sigortacılık ve Özel Emeklilik Şikayet Başvuru ve Takibi' üzerinden hayat sigortası da dahil sigorta ile ilgili tüm şikayetlerinizi iletebiliyorsunuz. Bu şikayetlere, hayat sigortasının iptal istemi de dahil. Mesela, 'bankadan kredi kullandım, hayat sigortası yaptılar, oysa ben sigortayı istemiyordum' diyerek şikayet edebilirsiniz; bunda bir sorun yok. Peki, bu durumda ne oluyor? Süreci anlatayım.
Bu anlatacağım tüm sigorta şikayetleri için de geçerli. Öncelikle şikayetiniz aynı anda hem Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na (SEDDK), hem de sigortayı yapan sigorta şirketine gidiyor. Bundan sonra da şikayetiniz SEDDK ve sigorta şirketi tarafından değerlendirmeye alınıyor. Tabii ki, bu sürecin sonunda; hayat sigortanız otomatik olarak iptal edilip, primleri de geri iade edilmiyor.
Çünkü kredi ile bağlantılı hayat sigortası adı üzerinde, aldığınız kredi ile bağlantılı yapılıyor. Yani kredi tutarı, kredi süresi, ona göre belirlenmiş prim tutarı gibi birçok kriter var. 'Kredi kullanacaklara hayat sigortası rehberi' yazımda bu konuya detaylı değindim, bir kere daha yazayım.
Birincisi, tüketici sigorta istemezse, bankanın tüketiciyi riskli görüp, kredi vermeme hakkı olduğu gibi bankanın daha yüksek faiz oranları veya daha ağır kredi şartları öne sürme hakkı da bulunuyor. İkincisi, kredi kullandıktan sonra hayat sigortasını ister hukuk yoluyla ister anlaşarak iptal ettirebilirsiniz ama sigorta kredi ile bağlantılı yapıldığından, bu sefer kredinin şartları değişeceği için bankanın yeniden kredi şartlarını belirleme ve sizi sigortasız sayarak, daha ağır şartlar öne sürme hakkı var.
Anlaşılacağı üzere, bu işlemlerin hiçbiri, e-devlet üzerinden tek tuşla yapılacak işlemler değil. O yüzden e-devlet üzerinden hayat sigortanızı iptal ettiremezsiniz diyorum. Yine o yüzden kredi ile yapılan hayat sigortasını iptal ettirmek isteyenler, hukuk yoluna başvuruyor ve iptal edilip edilemeyeceğinin kararını mahkemeler veriyor.
Yeri gelmişken şunu da belirteyim, eğer açık rızanız varsa, imzanız varsa, bilgilendirilmişseniz ve bilgilendirmeyi de kabul etmişseniz mahkemeler de iptal kararı vermiyor. Kaldı ki, son yapılan düzenleme ile -ki, geçen yazımda da yazdım- bu sorun da artık ortadan kalktı.
1)Bankalar kredi verirken hayat sigortasını zorunlu tutabilirler mi?
Hayır, tutamazlar. Bankalar, kredi verirken sigorta konusunda tüketiciye iki ayrı paket sunmak zorunda. Biri, hayat sigortasının da içinde olduğu paket, diğeri ise sigortasız paket. Hayat sigortasının bankadan yaptırılması halinde daha uygun faiz oranları ve kredide daha esnek şartlar sunulabilir.
2)Sigorta yaptırılmazsa ne olur?
Bu durumda bankanın tüketiciyi riskli görüp, kredi vermeme hakkı olduğu gibi bankanın daha yüksek faiz oranları veya daha ağır kredi şartları öne sürme hakkı da bulunuyor.
3)Banka hayat sigortası talep edebilir mi?
Edebilir, bankanın böyle bir hakkı var.
4)Sigortayı bankadan yaptırmak zorunda mıyım?
Değilsiniz, başka bir sigorta şirketinden hayat sigortası yaptırıp, poliçeyi bankaya verebilirsiniz ve banka bu poliçeyi kabul etmek zorunda. Bankanın, başka yerden yapılmış hayat sigortasını kabul etmiyorum deme hakkı da bulunmuyor. Ancak banka, kredinin miktarı, vadesi ile uyumlu ve başta vefat, sakatlık, işsizlik, riskli hastalıkları kapsayan detaylı bir poliçe isteyebilir. Bu durumda bankanın istediği şartlara uygun bir poliçeyi başka bir sigorta şirketinden yaptırıp, bir ay içinde bankaya sunmak zorundasınız.
5)Bankadan yapılan sigortanın priminin yüksek olduğu söyleniyor. Başka şirketten sigorta yaptırırsam daha avantajlı olur mu?
Bu durum tamamen bankanın krediyi kullandırırken isteyeceği hayat sigortasının içeriğine bağlı. Banka geniş kapsamlı bir sigorta isterse, başka bir şirketten de sigorta yaptırılsa, prim yüksek ya da bankanın sunduğu ile aynı olabilir. Tek tek sigorta şirketlerine, 'banka benden böyle bir poliçe istedi, bunun primi ne kadar?' deyip, araştırmalısınız.
6)Kredi kullanırken bankadan sigortayı yaptırıp, sonra da tüketici mahkemesine başvurarak, poliçeyi iptal ettirirsem primi iade alabilir miyim?
Alabilirsiniz, ancak bu durumda kredinin şartları değişeceği için bankanın yeniden kredi şartlarını belirleme ve sizi sigortasız sayarak, daha ağır şartlar öne sürme hakkı da bulunuyor.
7)Krediyi imzalarken içinde sigorta evrakları da oluyor, bankanın bilgilendirmesi gerekmiyor mu?
Bilgilendirmesi gerekiyor. Bankalar, kredi kullandırırken, başta hayat sigortası olmak üzere yapacakları tüm sigortalarda tüketiciyi hem yazılı hem de kısa mesajla bilgilendirecek ve bilgilendirme metni tüketici tarafından mutlaka imzalanacak. Uzaktan yapılan kredi işlemlerinde bilgilendirme metninin imza karşılığı verilmesi gerekmeyecek ancak tüketiciye bilgilendirme metnini incelemesi için süre tanınacak. Tüketicinin açık talebi olmadan ve bilgilendirme metnini imzalamadan kredi ile bağlantılı sigorta yapılamayacak.
8)Hayat sigortası olsa da bazı durumlarda sigorta şirketi vefat edenlerin kredi borcunu neden ödemiyor?
Bu durum tamamen yapılan sigortanın içeriğinden kaynaklanıyor. Örneğin, yapılan hayat sigortası, kanser gibi riskli hastalıkları kapsamıyorsa ve kredi kullanan bu hastalıklar nedeniyle vefat etmişse o zaman sigorta şirketi ödeme yapmaz. Hayat sigortası tüketicinin beyanına göre yapılıyor ve yapılırken de tüketiciye, 'kanser, kalp gibi riskli hastalıklarınız var mı?' diye soruluyor.
Kredi kullanan, 'hiçbir rahatsızlığı yok' deyip de kredi süresi sırasında bu hastalıklardan dolayı vefat ederse, sigorta şirketi bunu tespit edip, yanlış beyan sayarak, ödemeyi reddeder. Tüketicinin yapması gereken, öncelikle doğru beyanda bulunmak; ikincisi de yapılan poliçenin kapsamını ve poliçenin hangi durumlarda geçerli olacağını incelemek.
9)Kredi sırasında banka sigorta yapmayı unutur ya da atlarsa sigorta yaptırmadığı için bankaya dava açabilir miyim?
Kredi kullanırken hayat sigortası zorunlu olmadığından tüketicilerin, 'banka sigorta yaptırmadı' diyerek dava hakkı bulunmuyor.
10)Banka kredi kullanırken sigorta yapıp, sonrasında yenilemezse sorumluluk kimde olacak?
Kredi vadesi boyunca, sigortanın yenilenmesinin sorumluluğu tüketiciye, sigorta sözleşmesinin yenilenmesine ilişkin bildirim yapma sorumluluğu ise bankaya ait.
11)Sigorta yapılınca kredinin maliyeti artıyor, bankalar neden sigortada ısrar ediyor?
Hayat sigortası hem tüketiciyi hem bankayı koruyor. Örneğin, konut kredisi kullandınız, kredi süresi içinde vefat ederseniz borç, vefat edenin yakınlarına kalıyor. Sigorta yoksa ve geride kalanlar borcu ödeyemezlerse, konut, ipotekli olduğu için bankaya geçiyor. Hayat sigortası varsa devreye sigorta giriyor ve bankaya olan borcu ödüyor, konut da ölen kişinin varislerine kalıyor.
