Bir işçinin iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesi, kıdem tazminatı alabilmesi için yeterli değil. Bunun yanında, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olma şartı da söz konusu. Yani, bir işçi kanunda sayılan nedenlerle iş sözleşmesi feshedilmiş veya istifa etmiş olsa bile, en az 1 yıldır aynı işverene bağlı olarak çalışmamış ise kıdem tazminatı alamıyor.
İşçiler genel olarak istifa ettiklerinde kıdem tazminatı alamazlar. Ancak bu durumun bazı istisnaları söz konusu. Buna göre; kadın işçiler evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde istifa ederlerse kıdem tazminatlarını alabilirler. Yine 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olan kişiler 15 yıl sigortalılık süresi ve 3 bin 600 gün prim ödeme gün sayısını doldurmuşlarsa, SGK'dan aldıkları yazıyı işverene verdikten sonra istifa ederek kıdem tazminatlarını alabilirler. Erkek işçiler askere giderken istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanabilirler. Ancak her üç halde de kıdem tazminatı alınabilmesi için işçinin aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olması gerekir.
Gaziantep 3. İş Mahkemesi, bir temizlik şirketinde çalışırken işten çıkarılan K.K'nin, ödenmeyen ihbar ve kıdem tazminatına yönelik başvurusunu değerlendirdi.
İşçiye ait sigorta sicil dosyası, iş yeri sicil dosyası, tarafların sunduğu deliller, bilirkişi raporu ve tanıkların ifadelerini değerlendiren mahkeme, işverenin sunduğu işçiye ait istifa dilekçesini geçersiz sayarak, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığına karar verdi.
Davacının sunduğu bilgi ve belgelerin usul ve yasaya uygun olduğu belirtilen kararda, "İşçinin istifa dilekçesi imzalamasına karşın, aynı iş yerindeki çalışmasının kesintisiz devam ettiği, bu duruma göre işçinin işte kalma baskısı altında istifa dilekçesini imzalamış olduğu anlaşıldığından, işçinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı ve bilirkişinin tazminatına ilişkin yaptığı hesaplamaya itibar olunması gerektiği anlaşılmıştır." ifadelerine yer verildi.
"İSTİFA DİLEKÇESİNİN İŞÇİ ÇALIŞIRKEN ALINDIĞI ORTAYA ÇIKTI"
İşçinin avukatı Abdulkadir Akıllar, AA muhabirine, işten çıkarılan müvekkilinin kıdem ve ihbar tazminatını almak için mahkemeye başvurduklarını söyledi.
Dava sırasında işverenin K.K'nin imzaladığı istifa dilekçesini dosyaya sunduğunu bildiren Akıllar, şunları kaydetti:
"Dava sırasında mahkemeye işveren tarafından bir takım belgeler sunuldu. Bu belgelerin içerisinde istifa dilekçesi de vardı. Müvekkilimizle görüştüğümüzde, işe başladıktan sonra söz konusu belgeleri imzalamak zorunda kaldığını söyledi."
"Bunun üzerine biz de savunmamızı bu yönde yaptık. Dinlenen tanıklar da aynı yönde beyanlarda bulununca istifa dilekçesinin işçi iş yerinde çalışırken alındığı ortaya çıktı. Bunun üzerine Gaziantep 3. İş Mahkemesi çalışırken alınan istifa dilekçesinin geçersiz olduğunu, işçinin istifa iradesinin oluşmadığını, çalışmanın devam ettiğini, bu sebeple kabul edilebilir bir istifanın ortada olmadığına hükmetti."
İSTİNAF DA YEREL MAHKEMENİN KARARINI UYGUN BULDU
Mahkemenin işverenin işçiye yaklaşık 10 bin lira ihbar ve kıdem tazminatı ödemesine hükmettiğini hatırlatan Akıllar, şöyle devam etti:
"Tabii davalı istinafa başvuru hakkını kullandı. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'nde dosya incelendi ve yerel mahkeme kararı onandı. Daire onama gerekçesinde de yerel mahkemeyi teyit eder nitelikte ifadeler kullandı. Orada da istifa dilekçesinin çalışırken alınmasının, istifa iradesi oluşmasının önüne geçtiği, işçinin mecburiyetle bunu imzalamak zorunda kaldığı, bu sebeple dilekçeye itibar edilmemesi gerektiği, yerel mahkemenin kararının doğru olduğu ve hükmedilen tazminatın ödenmesi gerektiğine karar verildi."
KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
Belirli bir süre çalıştıktan sonra işine son verilen ya da emeklilik dolayısıyla işinden ayrılmak durumunda bulunan işçiye, çalıştığı süreye göre, işyerince topluca ödenen para.
KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?
Kıdem tazminatı, çalıştığı her 1 yıl için 30 günlük brüt ücreti kadardır. 1 yıllık kıdemi olan işçi 1 aylık brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı alabilmektedir. 1 yılın altındaki süreler için orantılı olarak hesaplama işlemi gerçekleştirilir. İşçinin brüt ücreti hesaplanırken sürekli olarak yapılan yardım ve primler de dahil olur. Bu sebeple, kasa tazminatı, yemek yardımı, çocuk zammı gibi ödemeler de işçinin brüt ücretine dahil edilir ve bu ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır.
KIDEM TAZMİNATI REFORMU NEDİR?
Tüm paydaşların katılımı ile kıdem tazminatı reformu yapı laçka. Kıdem tazminatı fonu ile BES'in entegrasyonu sağlanacak. Daha sürdürülebilir bir emeklilik sistemi fayda sağlayacak. Vatandaşların bu sistem ile birlikte emekli olunca nasıl geçinirim kaygısı kalmayacak.
İŞYERİNİN SATILMASI DURUMUNDA İŞÇİ KIDEM TAZMİNATININ ÖDENMESİNİ İSTEYEBİLİR Mİ?
Herhangi bir işyerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, tüm personel aynı şartlarla çalışmaya devam eder. Devir nedeniyle tazminat ödenmesi gerekmez.
İŞYERİNİN TAŞINMASI VEYA ÇALIŞMA ŞARTLARININ DEĞİŞMESİ HALİNDE İŞÇİ TAZMİNATINI ALIP AYRILABİLİR Mİ?
İşyeri uygulamaları veya çalışma koşulları konusunda değişiklik yapmak isteyen işveren, durumu yazılı olarak bildirmek ve işçinin onayını almakla yükümlüdür. İşçi tarafından 6 gün içinde kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. Bu durumda, tazminat alınır.
ÜCRETİ ARTIRILMAYAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINI ALARAK İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?
Ücretlerin hangi dönemlerde artırılacağına ilişkin herhangi bir çerçeve yok. Bu konuda yasa sadece asgari ücretin altında ücret olmayacağını belirliyor. Ücretler iş sözleşmesi ile belirleniyor.
İş sözleşmesinde bir hüküm bulunmaması halinde, işveren isterse maaşları artırır isterse artırmaz. Sözleşmede varsa ve yapılmıyorsa tazminat hakkı doğar.
HAMİLELİK VEYA DOĞUM NEDENİ İLE AYRILAN İŞÇİ, KIDEM TAZMİNATI ALIR MI?
Hamilelik veya doğum nedeniyle ayrılmak da istifa sayılıyor. Tazminat ödenmiyor.
İŞÇİ, ÜCRETİNİN ÖDENMESİNİN GECİKMESİ DURUMUNDA NE YAPABİLİR?
Yasada işçiye ücretin en geç ayda bir ödeneceği belirtiliyor. İşçi, ücretlerinin ödenmemesi halinde iş akdini haklı nedenle feshedebileceği gibi; ücreti, 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, çalışmaktan kaçınabilir. Bu nedenle iş akitleri feshedilemez, yerine işçi alınamaz. İşçi isterse maaşı ödenmediği için haklı fesihle ayrılıp tazminat alır.
İŞÇİNİN ÜCRETİNDEN İNDİRİM YAPILABİLİR Mİ?
Çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da İş Kanunu hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak, işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz. Eğer ücretten indirim yapılırsa, çalışan haklı fesihle kıdem tazminatının ödenmesini isteyebilir.
İZİN ALMADAN İŞE GELMEYEN ÇALIŞAN ATILIR MI?
İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi halinde işçinin iş sözleşmesi, bildirim süresi verilmeksizin ve kıdem tazminatı ödenmeksizin fesih edilebilmektedir.