Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak milyonlarca çalışanı ilgilendiren kıdem tazminatı reformu için tarafları bir araya getiriyor.
Kıdem tazminatı ile Bireysel Emeklilik Sistemi'nin entegre edilmesiyle beraber hem toplam tasarruf artırılacak hem de çalışanlar emeklilik döneminde ek bir gelire kavuşacak.
Yapılacak çalışmayla kazanılmış hakların korunması sağlanırken, mevcut sistemin tamamlayıcı emeklilik sistemine entegre edilmesi sağlanacak.
KIDEM MASASI KURULUYOR
Yeni Ekonomi Programı kapsamında sosyal tarafların mutabakatıyla Kıdem Tazminatı Reformu da yaşama geçiriliyor.
Bakan Albayrak, kıdem tazminatına ilişkin dünya örneklerini incelediklerini açıklarken, yeni sisteme ilişkin görüşlerini almak için işçi, işveren kesimi başta olmak üzere tarafları bir araya getiriyor.
Kıdem masasında; fona ne kadar kesinti yapılacağı, işçi, işveren, devletin sunacağı katkı, sistemin kimleri kapsayacağı, mevcut kıdem tazminatlarının durumu, katkı payı tutarı gibi başlıklar değerlendirilecek.
Çalışmalar yıl sonuna kadar tamamlanacak.
Kıdem tazminatına ilişkin dünya örnekleri incelenirken; Türkiye'ye özel, işgücü piyasası koşullarını dikkate alan özel bir model oluşturulacak. Kıdem birikimi için Almanya'da 'ister toplu para, ister yüksek maaş' seçeneği sunulurken, hükümetin önceki yıl yaptığı çalışmada Türkiye'de sistemin işleyişinin Avusturya uygulamasına benzemesi görüşü ön plana çıkmıştı. (Hazal ATEŞ)
HER ÜLKEDE FARKLI
İNGİLTERE: Kıdeme hak kazanmak için aynı işyerinde 2 yıl çalışmış olmak gerekiyor. 41 yaşını doldurmamış çalışanlar her 1 yıllık çalışmaları karşılığında 1.5 haftalık ücret, 22-41 yaş arası çalışanlar her 1 yıl için 1 haftalık ücret, 22 yaşını doldurmamış çalışanlar içinse yarım haftalık ücret tazminat olarak ödeniyor.
FRANSA: Çalışanın kıdem tazminatına hak kazanması için 1 yılı doldurmuş olması gerekiyor. Çalışanın iş akdinin sona ermesi durumunda aylık ücretinin 1/10'u kendisine ödeniyor.
ALMANYA: 10 kişiden daha az çalışılan yerlerde kıdem tazminatı hakkı doğmuyor. 55 yaş üstü çalışanlarda 15 yıllık çalışmaya karşılık 15 ay, 20 yıllık çalışmaya karşılık 20 aylık ücret ödeniyor.
İSVİÇRE: 50 yaşını doldurup aynı işveren ile 20 yıldan fazla çalışanlara kıdem tazminatı ödeniyor. Söz konusu meblağ anlaşmaya açık fakat anlaşmazlık durumunda mahkemenin verdiği karar 2-8 aylık ücret olarak değişebiliyor.
AVUSTURYA: Bir işçi 3 yılı tamamlayınca tazminatın tamamını çekebiliyor. 3 yılın sonunda tazminatını hesapta tutmaya devam ederse, ilave vergi teşviği alıyor. Emekli olan, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl hiç çalışmayan da fondaki parayı çekebiliyor.
İŞÇİ SENDİKALARI 30 GÜNDE ISRARLI
● TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay: Kıdem tazminatının 30 gün üzerinden hesaplanması vazgeçemeyeceğimiz bir husus. Bir hak kaybını kabul etmemiz mümkün olmaz. Kıdem tazminatında geriye gidiş niteliğinde hiçbir uygulamaya göz yummayız.
● Hak-İş Başkanı Mahmut Arslan: Kıdem tazminatı mevzuatının yetersiz olduğunu düşünüyoruz. Özel sektörde çalışanlar almakta zorluk çekiyor. Yeni mevzuat gerekli. Mevcut haklar iyileştirilmeli.
10 SORUDA YENİ SİSTEM
● KİMLER YARARLANACAK?:
20 milyona yakın çalışan yararlanacak. Hem eski çalışanları hem de yeni işe girecekleri kapsayacak.
● BİRİKMİŞ KIDEM TAZMİNATLARI NE OLACAK?:
Çalışanların birikmiş kıdem tazminatları korunacak. Çalışanların yasadan sonraki dönem için fona geçmeleri kendi isteklerine bırakılabilir. Yeni işe girecekler için ise direkt fon sistemi uygulanacak.
● SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?:
İşverenler peşin olarak her ay işçinin fon hesabına kıdem tazminatı için para yatıracak.
● NE KADAR ÖDENECEK?:
Mevcut sistemdeki gibi her yıl için 30 günlük maaş tutarında tazminat kabul görürse, aylık olarak brüt maaşın yüzde 8.33'ü fona aktarılacak. Bu yıl asgari ücretli bir çalışan için aylık tazminat ödemesi 213 lirayı bulacak.
● DEVLET KATKISI DA OLACAK MI?:
Bu miktarın bir kısmına BES'te olduğu gibi devlet katkısı olması da düşünülüyor. BES'te devlet katkısı yüzde 25 olarak uygulanıyor.
● 30 GÜN KABUL EDİLMEZSE NE OLACAK?:
İşveren sendikaları 30 günlük brüt ücret yerine 21 gün öneriyor. Bu durumda her ay brüt maaşın yüzde 5.84'ü hesaba aktarılmış oluyor. Söz konusu hesap aynı zamanda bazı fonlarda değerlendirilip nemalanacağından, kaybın önleneceği ileri sürülüyor.
● İSTEYEN PARASINI ALABİLECEK Mİ?:
Tazminat fonda birikeceği için istifa edenin de kıdem imkanı olacak. İşverenler kalifiye elemanların tazminat sorunu olmadığı için kolayca işten ayrılabilmelerinin iş barışını bozacağını düşünüyor.
● NE ZAMAN ÇEKİLEBİLECEK?:
Fondaki paranın ne zaman çekilebileceği de henüz net değil. İşten ayrılanın mevcut durumdaki gibi fondaki parasını çekmesi yani kıdem tazminatını alması isteniyor. Ancak BES sistemindeki gibi 10 yıllık bir süre konulması da gündeme gelebilir.
● PRİM ÖDENMEZ İSE NE OLACAK?:
Denetim devlette olacak. Böylece işçinin parasının garantisi devlet olacak. Çalışan açısından bir kayıp olmayacak. Bugün sigorta primleri ödenmediğinde de borçlu işveren kabul ediliyor ve çalışanın prim günleri tescil ediliyor.