Koronavirüsle mücadele sürecinde çalışan hakları neler? Evden çalışmak mümkün mü?

Bir çalışan virüsten enfekte olduysa ne olur? Ya da çevresinde enfekte olmuş birisi varsa, kendini karantinaya aldıysa izinli mi sayılır? Bir çalışan yurtdışı seyahate gitmeyi reddebilir mi? İş hukuku uzmanı avukat Hasan Erdem, Hürriyet'e yanıtladı. 1- Çalışan, koronavirüs (COVID-19) nedeniyle enfekte olursa ne olur? Çalışan sağlık problemi nedeniyle istirahatlı sayılacak olduğundan istirahatı süresince SGK'ndan geçici iş göremezlik ödeneği alacak olup, işe devamı gerekmediği gibi, herhangi bir çalışanın sağlık sebepleri nedeniyle tabi olduğu prosedür işleyecektir. 2- İşverenin koronavirüs nedeniyle genel olarak yükümlülükleri nelerdir? 3- Çalışanın yükümlülükleri neler? 4- İşveren çalışanlarından tıbbi kontrollerden geçmelerini talep edebilir mi? 5- Yüksek risk içeren bir ülkeye seyahat ettiysek ne yapmalıyız? 6- Bir yakınımız ya da iş arkadaşımız enfekte olduysa ve karantinaya alınmamız gerekiyorsa ne olur? Ancak, kişi karantina nedeniyle işe gidemeyeceğinden, kişinin ücretli izinli veya ücretsiz izinli sayılması gündeme geliyor. Ücretsiz izin uygulamasında her iki tarafın da onayı gerekeceğinden uygulamada sıkıntılar oluşacaktır. Bu nedenle kıyasen İş Kanunu 24/III maddesi uyarınca, çalışanın zorlayıcı sebeple işe gidememesi söz konusu olabilecektir ki bu durumda bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenecektir. Bu sebeple, SGK tarafından ivedi bir şekilde genelge yayınlanarak karantina durumunun da istirahat sebebi sayılması gerekir. 7- Çalışanlar iş seyahatlerine, toplantılara katılmaktan kaçınabilirler mi? 8- Çalışanlar işe gitmekten kaçınabilirler mi? 9- İşveren, mevcut somut veri bulunmaması ancak şüpheli durum bulunması halinde çalışanların yıllık ücretli izne, ücretsiz izne veya idari izne gönderebilir mi? Ücretsiz yıllık izin ise tarafların karşılıklı mutabakatına bağlı olduğundan tek taraflı uygulama olanağı bulunmamaktadır. İdari izin ise işverenin inisiyatifine bağlı olup, yıllık izinden mahsup edilemeyeceği gibi ücret ödemesi yapılması gerekir. 10- İşyerinde faaliyetin belirli bir süre durdurulması ve sonrasında telafisi mümkün müdür? 11- Uzaktan çalışma olasılığı bu süreçte nasıl değerlendirilebilir? 12- Uzaktan çalışamanın mümkün olamayacağı işler? 13- İşverenin ekonomik durumunun olumsuz etkilenmesi halinde durum ne olur? Bu durumda Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik uyarınca işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, salgın hastalık gibi zorlayıcı sebeplerle üç ayı geçmemek üzere çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması mümkün olabilir. 14- Böyle bir durumda kısa çalışma ödeneği ne kadar süre ödenir? 15- Koronavirüs ile ilgili hangi resmi kuruluş bulunmaktadır? Konseyin, karantina ve şüpheli durumlar için çalışanların istirahatlı sayılması, işyerinin karantinaya alınması ve çalışılamayan durumlar için işsizlik sigorta fonundan ödeme yapılması konularında acil kararlar alınması gerekir. Çalışanın karantina altına alınması durumunda, karantina bir hastalık hali olmadığından geçici iş göremezlik durumunun ve istirahat raporunun verilmesi de söz konusu değildir. Ancak, kişi karantina nedeniyle işe gidemeyeceğinden, kişinin ücretli izinli veya ücretsiz izinli sayılması gündeme gelmektedir. Çalışanın karantina altına alınması durumunda, karantina bir hastalık hali olmadığından geçici iş göremezlik durumunun ve istirahat raporunun verilmesi de söz konusu değildir. Ancak, kişi karantina nedeniyle işe gidemeyeceğinden, kişinin ücretli izinli veya ücretsiz izinli sayılması gündeme gelmektedir. Ancak kişinin bakiye yıllık ücretli izninin bulunmaması veya tarafların birinin ücretsiz izin uygulamasını kabul etmemesi gibi olasılıklara bağlı olarak riskli kişilerin de risk gerekçelerinin sunulmasıyla birlikte istirahatli sayılması ve bu kişilerle karantinaya alınan kişilerin SGK veya Sağlık Bakanlığı genelgeleri ile istirahatli sayılarak konunun çözümü kavuşturulması yerinde olacaktır. Diğer taraftan Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından 04.03.2020'de yayımlanan yazıya göre; kişinin riskli olarak tanımlanan ve tedbir alınan ülkelerden gelmesi halinde izolasyon tedbiri uygulanması durumunda, aile hekimlerine veya sağlık kuruluşlarına başvurmaları halinde pasaport bilgileri teyidi sonrasında yurda giriş yaptığı tarih dikkate alınarak 14 güne tamamlamak üzere Z03.9 şüpheli hastalıklar tanı kodu ile sağlık raporu alabilecekler.