Milyonlarca 4/A'lı çalışan 2016 yılından itibaren yarı zamanlı çalışma sistemine kavuştu. Ancak yarı zamanlı çalışma sistemini 3 milyonluk 4/C'li kamu personelleri de bekliyor.İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Mert Nayır esnek çalışma modelinin detaylarını yazdı.
2016 Yılından itibaren hayata geçirilen sistem en çok kadın sigortalıların işine yarıyor. Okul çağına kadar çocuklarına bakmak isteyen 4/A'lı anneler yarım gün çalışarak kalan yarım günlerini çocuklarına ayırabiliyor.
YARI ZAMANLI ÇALIŞMA NEDİR?
Doğum yapan sigortalı çalışan annelerden doğum izni bitimi sonrası işyerine dilekçe ile müracaat ederek yarı zamanlı çalışma süresini başlatıyor. Yarı zamanlı çalışmada herhangi bir ücret kesintisi olmaksızın kişilere yarım gün çalışma imkanı sunuluyor. Ücretin yarısı işsizlik fonundan karşılanmaktadır. Yalnız burada ücretin işsizlik fonundan çıkan kısmı asgari ücrete göre ödenmektedir.
Yani 10 bin lira maaş alıyorsanız 5 bin lirayı işvereniniz ödüyor kalan kısım ise 5 bin lira değil, mevcut asgari ücretin yarısı şeklinde ödeniyor. Çalışılmayan yarım gün için 2020 yılına göre 49,05 TL ödeniyor. Yarı zamanlı çalışma uygulamasından faydalanmak isteyen sigortalının son üç yıllık hizmet süresinde kesintisiz 600 gün işsizlik sigortası primi bildiriminde bulunmuş olması gerekiyor ve bir ay öncesinden işverene yazılı bildirimde bulunulması şartı aranıyor.
YARARLANAN MEMURLAR ÇIKTI
2016 Yılından bu yana uygulanan yarı zamanlı çalışma uygulamasından memurlar hala faydalanamıyor. 3 Milyonluk memur nüfusunda yarı zamanlı uygulamaya geçildiğinde oluşacak iş yükünü kaldıracak bir sistem oturtulmadığından henüz yasal olarak uygulanmıyor. Tabi bu kazanılmış hak olarak değerlendirildiğinden mahkemeye giden memurlar bu haktan faydalanabiliyor.
Geçtiğimiz yıllarda Emniyet Genel Müdürlüğünde hizmet veren bir polis memurunun talebinin reddedilmesi sonucu kişi mahkemeye müracaat etmiş ve bu haktan mahkeme kararıyla faydalandırılmıştı. Yasal bir kanun düzenlemesi bulunmadığından yararlanmak isteyen kişiler yargı yoluyla bu haklarını kullanabiliyor.
MEMURLARA DAHA KAPSAMLI YÖNETMELİK GELİYOR
4 Yıldır bu haktan faydalandırılamayan memurlar için Çalışma Bakanlığı ve Hükümet yetkilileri kapsamlı bir çalışma hazırlamaktadır. 80 Milyonluk ülke nüfusunun %3'lük kesimi memur statüsünde bulunuyor ve bu da kurum yetkililerini sıkıntıya sokuyor. Çalışma bakanlığı, yarı zamanlı çalışma sisteminin uygulanabilirliğini test etmiş ancak sistemin kaldıramayacağını ön görmüştür. Sürdürülebilir bir yarım zamanlı çalışma sistemi uygulaması kurabilmek için en az 1 milyon memur istihdamı daha yapılması gerekmektedir. Bu yönü de oldukça maliyetli olacağından farklı sistemler düşünülmüş ve hemen hemen karar aşamasına geçilmiştir.
Yeni çıkarılacak olan çalışma yönetmeliğinde yarı zamanlı uygulamanın içerisine evden çalışma modeli dahil edilecek. Bu, bir nebze eve işveren işverenler gibi görünebilir ancak hala bürokrasi istenilen düzeyde değil. Kurumların daha interaktif ortamlara taşınması planlanmaktadır.
Evden çalışma modelinde iş almak ve iş teslim etmek için pazartesi ve cuma günleri işyerine uğrama zorunluluğu bulunacak. Diğer günler kişilerin işyerlerine uğrama zorunluluğu olmayacak. Bu sistemi uygun bulmayan kurumlar Bakanlık onayı dâhilinde sistemi değişikliğine gidebilecek. Diğer bir sistemde öğlene kadar çalışma imkânı bulunacak. Bu sistemin de işleyişe uygun bulunmaması durumunda bir gün tam bir gün hiç çalışmama gibi modeller de uygulanabilecek.
TASLAK NETLEŞMEYE BAŞLADI
Memurların esnek çalışma saatlerine ilişkin taslak netleşmeye başladı. Sistem gönüllülük esasına dayanacak. Böylece memurun yazılı müracaatı olmadan esnek çalışmaya zorlanamayacağı yönetmelik taslağında hüküm altına alınıyor. Esnek çalışma sisteminde zaman dilimi 'esnek zaman ve çekirdek zaman olarak ikiye ayrılacak. Memurların çekirdek zamanda kurumun çalışma ortamında bulunmaları zorunlu iken, esnek zaman içerisinde bu zorunluluk bulunmuyor. Çekirdek zaman, kanuni günlük çalışma süresi içerisinde en fazla 5 saat olacak şekilde; esnek zaman ise çalışma günü süresi içerisinde çekirdek zaman ve öğle dinlenme süresi dışında kalan süreleri kapsayacak şekilde kurumlar tarafından belirlenecek.
Memurlara, günlük çalışma sürelerinin başlangıcını ve bitişini belirlemede serbestlik tanınabiliyor. Ayrıca kurumlar bunu sabitlenmesini de isteyebilecek. Memurlar çekirdek saati içerisinde kurumda bulunmak zorunda olup, doktor randevularını, banka, fatura ve benzeri şahsi işlemlerini esnek zaman içerisinde gerçekleştirmek zorunda olacak.
Uzaktan çalışmada memurlar çalışmalarını, kurumun çalışma ortamı dışında, kanuni günlük veya haftalık çalışma sürelerine bağlı kalmaksızın bilişim sistemi üzerinden yürütecek. Kısmi zamanlı çalışma, hasta, yaşlı ve bakıma muhtaç veya engelli bakım yükümlülüğü bulunan memurlar bu durumlarını belgelendirmek kaydıyla yazılı başvuruda bulunmaları üzerine, bu maddede belirlenen esaslar çerçevesinde kanuni çalışma sürelerinden daha az süreyle çalışmalarını yürütecek.
ÜCRET KISMI NETLEŞMEDİĞİ İÇİN BEKLİYOR
Memurların yeni çalışma modeline ilişkin kanuni çalışmalar sürmektedir ve bu yıl uygulamaya girmesi planlanmaktadır. Çalışma modelleri oluşturulmuş ancak ücret kısmı henüz netleşmediğinden beklemektedir. Sigortalılarda, işsizlik fonu tarafından karşılanan kısım asgari ücret düzeyinde olduğundan problem oluşturmuyor. Ancak çoğu memurun yarım çalışması işsizlik fonundan karşılanmayacak olması yetkilileri düşündürüyor. Hem daha az iş gücü alacak hem daha fazla ücret ödeyecekler.Ücret politikalarında da çalışmalar netlik kazandığında kanunen esnek ve yarı zamanlı çalışma sistemi memurlar için hayata geçmiş olacaktır.
