Asgari ücret "Çalışanlara normal bir çalışma günü karşılığı ödenen, gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret" olarak tanımlanıyor.
Doğrudan yaklaşık 8 milyon çalışanı, dolaylı olarak da tüm vatandaşları ilgilendiren asgari ücret görüşmeleri başlıyor.
SABAH'ta yer alan habere göre, Asgari ücret bütün iş kollarını kapsayacak şekilde belirlenir, işveren asgari ücretin altında ücret ödeyemez, işçinin yaşına, bölgelere göre ayırım yapılmaz.
Belirlenen asgari ücreti ödemeyen işverene idari para cezası uygulanır. Madende çalışanın asgari ücreti normalin iki katından az olamaz. İş sözleşmelerine aksi hüküm konulamaz.
Asgari ücret ödemesinde ek ücret, sosyal yardım dikkate alınmaz. Milyonlarca çalışanı ve dolaylı olarak da tüm vatandaşları ilgilendiren asgari ücretle ilgili merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- Asgari ücret neden uygulanır?
Asgari ücret bir insanın en temel ihtiyaçları olan yiyecek, barınma, ısınma, giyecek gibi ihtiyaçlarını karşılaması için alınan en düşük ücrettir. Asgari ücret her yıl ülke ekonomisi, gerçekleşen ve hedef enflasyon, yaşam maliyeti, refah payı gibi parapetlereler de göz önüne alınarak belirlenir. Asgari ücret, çalışan ve ailesinin ekonomik ve sosyal hayatlarını en iyi şekilde yaşayabilmelerini sağlayacak kadar olmalı.
2- Asgari ücret diğer maaşları etkiliyor mu?
Bütün çalışanlar, memurlar, sözleşmeli personel için uygulanacak asgari geçim indirimi asgari ücrete göre belirleniyor. Bu nedenle memur, sözleşmeli personel maaşları da asgari ücretten doğrudan etkileniyor. Genel Sağlık Sigortası primleri devlet tarafından karşılananların sayısı artacak. Tüm çalışanların asgari geçim indirimi tutarları, asgari ücretlinin kıdem ve ihbar tazminatı tutarları artacak. İşsizlik ödeneği ile kısa çalışma ödeneğinin tavanı artacak. Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) tutarı artacak.
3- Asgari ücretli işçinin sigorta primi ne kadar?
Bu yıl için 3 bin 577.50 lira olan asgari ücrette işveren payı (yüzde 15.5) 554.51 lira, işveren işsizlik sigorta primi (yüzde 2) 71.55 lira olmak üzere işverene toplam maliyeti 4 bin 203 lirayı buluyor.
4- Asgari ücrete yapılan zam kimleri etkileyecek?
Asgari ücret artışı, işverenlerden GSS'lilere isteğe bağlı sigortalılardan evde tarhana yapan bayanlara, işsizlik sigortası alanlardan yurtiçi ve yurtdışı borçlanma yapanlara kadar birçok kişiyi etkiliyor. Yaklaşık 8 milyon çalışanı doğrudan, dolaylı olarak da tüm vatandaşları etkiliyor. Yeni asgari ücretle birlikte 20 milyon memur, işçinin asgari geçim indirimi yükselecek.
5- Asgari ücret artarsa emekli maaşı artar mı?
Emekli olduğunuz tarihte asgari ücret neyse bunun yüzde 50'si alacağınız emekli maaşı olacaktır. Arada alınan seyyanen zamlar, yaş, prim gün fazlalığı gibi unsurlar bu maaşı kişiye özel hesapladığınızda değişen faktörler olacaktır.
6- Asgari ücret ayda kaç gün üzerinden hesaplanır?
Çalışanın saatlik ücreti aylık 30 iş günü üzerinden hesaplanır. Haftada 1 gün yasal bağlamda zorunlu ücretli izin ve 45 saatlik haftalık standart çalışma saati vardır. Haftalık çalışma saati haftanın diğer günlerine yayıldığında günlük mesai 7.50 saattir.
7- Asgari ücret vergiye tabi mi?
Gelir Vergisi Kanunu 103. Maddeye göre; asgari ücretli bir işçinin, ücret matrahının yıllık 24 bin lirayı aştığı ay ve takip eden diğer aylarda, ücretinin bir sonraki vergi diliminde yüzde 20 üzerinden vergilendirilmesi gerekiyor.
8- Asgari ücret üzerinden emekli olan ne kadar maaş alır?
Asgari ücretten emekli maaşı tutarı, 1.625 lira olarak belirlenmiştir. Bu yıl için belirlenen net asgari ücret 2.825 lira. Bu yıl asgari ücret üzerinden emekli olan bir vatandaş 1.625 lira emekli maaşı alır.
9- Asgari ücret sadece İş Kanunu kapsamında çalışanları mı kapsıyor?
Sadece İş Kanunu kapsamında olanlara değil, deniz-basın İş kanunları ile Borçlar Kanunu'na tabi olarak çalışan işçilere de ödenecek ücret asgari ücretin altında olamaz.
10- Kaç çalışan asgari ücret desteği alıyor?
Toplam 1 milyon 681 bin işyeri asgari ücret desteğinden yararlanıyor. Bu yıl için 9.6 milyon sigortalıya verilen asgari ücret desteği de 12 milyar liraya ulaşmış durumda.
11- 2022 yılı için asgari ücrete ne kadar zam yapılması bekleniyor?
Geçen yıl yüzde 21 zam yapılmıştı. Bu yıl yüzde 20 zam yapılması durumunda asgari ücret net 3 bin 390 lira olacak. Yüzde 22 zam yapılması durumunda da gelecek yıl brüt asgari ücret 4.364,50 liraya, net asgari ücret ise 3.447.50 liraya çıkacağını hesaplayabiliriz.
12- Asgari ücret tespitinde iş kollarına göre ayırım söz konusu mu?
Asgari ücret, bütün iş kollarını kapsayacak şekilde belirleniyor. İş kollarına, işçinin yaşına göre ayırım söz konusu değil. Linyit, taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek asgari ücret de normal asgari ücretin iki katından az olamaz.
13- Asgari ücretin altında ücret ödenmesi suç mu?
İşçilere belirlenen asgari ücretten düşük ücret ödenemez. İş akitlerine ve toplu iş sözleşmelerine bunun aksine hükümler konamaz, konulsa bile geçerli olmaz. Belirlenen asgari ücreti ödemeyen veya eksik ödeyen işveren vekiline idari para cezası uygulanıyor.
14- Asgari ücretin belirlenmesinde sosyal yardımlar hesaba katılıyor mu?
Asgari ücretin ödenmesinde işveren tarafından işçiye ödenen ek ücretler ve sosyal yardımlar dikkate alınmıyor.
15- Asgari ücret artınca neler değişecek?
İşsizlerin aldığı maaş aynı oranda artacak. Çalışanların aldığı asgari geçim indirimi de yükselecek. Emeklilik için doğum ve askerlik borçlanması yapanların ödeyecekleri miktarlarda artış olacak. İş göremezlik ödeneğinde artış yaşanacak. Yaşlılık, evde bakım, engelli maaşları da Ocak ayı ile birlikte zamlanacak.
"ASGARİ ÜCRETE KAYNAK VAR"
Sabah yazarı Dilek Güngör de asgari ücret gündemine ilişkin dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Güngör'ün yazısı şu şekilde:
Kim ne derse desin AK Parti hükümetlerinin kamu maliyesindeki başarısını hiçe sayamaz. Bugüne kadar bütçe dengesi konusunda genellikle 'başarılı' bir sınav verdiler. 2002'de iktidara geldiklerinde yüzde 11.2 olan bütçe açığının milli gelire oranını 2003'ten itibaren alınan mali konsolidasyon tedbirleri sayesinde iyice azalttılar. Hatta 2006'da bu oran yüzde 0.8 seviyelerine kadar düştü. Daha sonraki yıllarda da (2009 küresel kriz hariç) yüzde 3'leri geçmedi. Düşünün, dünyanın başına 100 yılda bir gelebilecek pandemide dahi verilen desteklere, azalan vergi gelirlerine rağmen bütçe dengesi korundu. Yılsonu, tahminlerden daha iyi noktada kapatıldı. Bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 3.4'lerde kaldı. Aynı yıl ABD'nin bütçe açığı 14.9'u, İngiltere'nin 14.2'yi, Japonya'nın 12.6'yı, Fransa'nın 9.2'yi, Almanya'nın 4.2'yi buldu.
***
Aynı performans aslında 2021'de de devam etti, ediyor.
Biliyorsunuz 2021'de yüzde 4.5 olarak hedeflenen bütçe açığı/ GSYH daha sonra 3.5'e çekildi. (Eylül rakamlarına göre oran yüzde 1.6'larda…) İlk 9 ayda açık 61.1 milyar TL. Yani yılsonunu tahminlerin çok altında bütçe açığıyla kapatacağız. Keza, 2022 yılında da bütçe performansı olarak birçok ülkeden daha iddialı hedefler koyduk. Bütçe dengesinin yüzde 3.5 olacağı öngörüldü.
Fakat…
Hep yazıyorum…
Malum, hayat pahalılığı birçok kesimin belini büküyor.
Dünyadaki emtia fiyatlarına bakarsanız, enflasyon uzun bir süre daha yüksek kalacak. Fiyat seviyesi eskiye dönmeyeceğine göre toplumun belli kesimlerindeki refah kaybının önüne geçmek için tedbirler acilen alınmalıdır.
***
'Para mı var' demeyin.
Misal, bu yıl bütçe hedeflenenden daha düşük açıkla kapanacağı için kabaca 100 milyar TL bir marj yaratılabilir. Hatta, önümüzdeki yıl açık hedefini yukarı çekip asgari ücretten dar gelirliye ve emekliye kadar birçok kesime destek olunup, dolaylı vergilerin payı azaltılabilir.
Örneğin, asgari ücret aralıkta belli olacak. 45 yılın en yüksek zammı olacağı söyleniyor. Bugün gıda enflasyonu yüzde 30'lardayken, asgari ücrete yüzde 20'ler civarında bir zam yapılması doğru olmaz.
