Senelerce çalışanların en mühim hayallerinden biri emekli olabilmek. Ancak emeklilikten sonra çalışmaya devam eden milyonlarca vatandaş var. Emekliler ve sahip olunan olarak çalışmaya devam eden vatandaşlar, haklarının neler olduğunu son derece merak etmekte. Okuyan çocuklar, ev geçindirme derdi ve borç gibi nedenleri de saymak mümkün. Çalışan emeklinin en çok merak ettiği konuların başında ise ikinci kıdem tazminatı hakkı geliyor. Emekliler, çalışma dönemleri içinde tazminat alabilecekler ve aynı vakitte emekli olarak çalışmaya devam eden vatandaşlar da ikinci kere tazminatlarını arz edip, alabilecekler. Çalışılmış olan ve olunan süreye göre 1.5 maaşa kadar ihbar tazminatında yükselme ortaya getirilebilir.
İki alternatif var
Emekli olduktan sonra SSK'lı (4A) olarak, çalışmaya devam etmek isteyenler amacıyla 1 Ekim 2008 tarihi kritik. Bu tarihten evvelce işe başlamış ya da emekli olmuş kişiler, SSK'lı çalışmaya devam etmek isterse ya emekli aylıklarını kestirecekler ya da sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi olarak çalışacaklar.
1 Ekim 2008 itibarıyla sigortalı girdikten sonra emekli olanlar maaşını kestirmeden çalışamayacak. Başka bir ifadeyle, SGDP ödeyerek çalışma olanağı elde edemeyecekler.
Maaş kesilmezse SGDP
1 Ekim 2008'den evvelce işe girerek hangi statüde emekli olursa olsun, emekli aylığını kestirmeden 4/A'lı çalışanlar SGDP ödemek zorunda.
SGDP, brüt ücretin yüzde 30'u üzerinden alınıyor. Hem de iş kazası ve meslek hastalığına karşı da yüzde 2 oranında kısa vadeli sigorta primi kesiliyor. Aylığını kestirip çalışan emekli amacıyla ise normal bir sigortalı gibi prim ödeniyor.
Aynı mazeretle bir kez
Emekli olup emekli aylığını kestirmeden destek primine tabi olarak çalışmaya devam edenler, yine emekli olamayacağından 'emeklilik gerekçesiyle' kıdem tazminatı alamıyor.
İşten çıkarma, geçerli amaçla (maaşın geç ödenmesi, mobbing gibi) sözleşme feshi, en az 1 senelik çalışma vakitsinin olması gibi normal bir işçiyle aynı kurallara tabi olarak tazminat alabilirler.
Diğer yandan kıdem tazminatını sıfırladıktan sonra emekli maaşlarını kestirip çalışmaya devam eden emekliler, yine emeklilik dilekçesi vererek, emeklilik ardından vakitlerin tazminatını alabilir.
Örnek hesaplama Çalışan 20 sene aynı işyerinde çalışıp kıdem tazminatını alarak emekli olup ve emekli olduktan sonra yine aynı işyerinde çalışmaya devam ederek 3 sene daha çalışmış ise ikinci kez kıdem tazminatına hak ettiğinde sadece 3 senelik vakit üzerinden kıdem tazminatı hesaplamaları yapılır. Emekli olup kıdemini almadan devam ederse 23 senelik tazminatını alır.
İhbar tazminat hakkı
İhbar tazminatı çalışma vakitsine göre 1.5 maaşa kadar çıkıyor. Haklı bir gerekçe gösterilmeden atılan emekli işçiler de bu tazminatı alabiliyor. Kıdemin sıfırlanıp sıfırlanmadığı burada mühim değil.
Aylıklar artar mı?
Emekli olduktan sonra SGDP ödeyerek çalışmaya devam eden kişiler, işlerinden ayrıldıklarında da aynı emekli aylığını almaya devam ederler. Bu dönemde yaşlılık sigortasına prim ödenmediği amacıyla emekli aylığı artmaz. Buna karşılık emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden ve aylığını kestirenler amacıyla hal farklı.
Bu dönemde hem aylık almadıkları, hem de yaşlılık sigortasına prim ödedikleri amacıyla bu vakit sonucunda yine aylık hesaplamaları yapılır ve kendilerine bağlanır. Çalışan emekli şayet aylığını kestirip çalışmaya devam etmiş ise çalışması sonlandığında daha yüksek bir aylık alabilir.
Sıfırlayanlara mühim uyarı
Sosyal emniyet uzmanları, kıdemi aldıktan sonra aylık bağlatıp aynı yerde devam edenlerin ikinci kıdem hakkı talep edemeyebileceğini ifade ediyor. Uzmanlar bunun yerine kıdemi almadan emekli maaşı bağlatıp, SGDP ödeyerek aynı yerde çalışmaya devam edenlerin dilediği vakit emeklilik gerekçesiyle tazminatını alıp ayrılabileceğini söylüyor. Bu halde emeklilik evveli ve ardından bütün tazminatlar alınabiliyor.
