Türkiye genç nüfusuyla Avrupa'nın çok ilerisinde bulunuyor. Ülkemizdeki 13 milyonu bulan genç nüfus, 20 Avrupa ülkesinin bütün nüfusunu geride bırakıyor. Genç nüfusumuzun en büyük sorunlarından birisi, işsizlik. Bunun için önemli tedbirler alınıyor ve teşvikler veriliyor. Genç işçi çalıştırınca prim ve vergiler devlet tarafından karşılanıyor. Kendi işini kuran 29 yaş altı gençlerin de 1 yıl primlerini devlet öderken, 75 bin liraya kadar kazançtan 3 yıl vergi alınmıyor. Gençlerin önemli sorunlarından birisi de staj yapma imkanları. Son yıllarda bu konuda da önemli adımlar atılırken, stajyerlik hem kayıtlı bir çalışma haline getirildi hem de gençlere maaş ödenmesi zorunlu kılındı. Mesleki eğitim kapsamında olan, 10 ve 10'dan fazla çalışanı bulunan işletmelerde öğrencilere staj yaptırılması gerekiyor. Buna göre de çalışan sayısının yüzde 5'i kadar sayıda stajyer bulundurma zorunluluğu var.
ÖDEME ZORUNLU
Stajyerlere ödenecek ücretler, firmadaki çalışan sayısına ve o yıl geçerli asgari ücrete göre belirleniyor. Stajyerlere asgari geçim indirimi hariç net asgari ücretin yüzde 30'u kadar maaş ödenmek zorunda. Bu tutarın üzerinde ödemede sınır yok. Ancak bundan az maaş verilemiyor. Bu yıl için stajyerlere ödenmesi gereken en az ücret 548,70 lira oldu. Stajyer ücretinden herhangi bir vergi kesintisi yapılmıyor.
Stajyerlerin maaşlarının bir bölümünü devlet karşılıyor. Mesleki eğitim gören veya stajyer öğrencilere ödenebilecek en az ücretin 20'den az çalışanı olan işletmeler için 3'te 2'si, 20 ve üzerinde çalışanı olan işletmeler için 3'te 1'i devlet tarafından karşılanıyor. Mesleki eğitim gören veya staj yapan öğrencilerin ücretlerinin her ayın 10'una kadar banka yoluyla ödenmesi gerekiyor. 2019 yılı için devlet katkısı çalışan sayısı 20'den az olan işyerleri için ödenen maaşın 3'te 2'si; 20'den fazla çalışanı olan işyerlerinde ise maaşın 3'te 1'i kadar olacak. Yani devlet 20'den az çalışanı olan işyerlerinde stajyer başına 365 lira 82 kuruş, 20'den fazla çalışanı olan işyerlerinde stajyer başına 182 lira 91 kuruş ödeme yapacak.
SÜRE 3 YIL UZADI
Katkının ödenmesine ilişkin süre 2018-2019 eğitim yılından itibaren 3 yıl uzatıldı. Mesleki eğitim kapsamındaki işletmelere stajyer bulundurmadıkları tespit edildiğinde cezai işlem uygulanıyor. 20 ve daha fazla personel çalıştıranlar, her öğrenci için eğitim süresince her ay asgari ücretin net tutarının 2/3'ü nispetinde ceza ödüyor.
EMEKLİLİĞE YANSIMIYOR
MESLEKİ eğitim sırasında yapılan stajlarda iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigorta primleri ödeniyor. Dolayısıyla emekliliği ilgilendiren uzun vadeli sigorta kollarından prim yatırılmıyor. Stajda yapılan sigorta emeklilik hesaplamasında başlangıç kabul edilmediği gibi, stajda geçen süreler de hesaba dahil edilmiyor.
CUMHURBAŞKANLIĞI KARARI
"MADDE 1- (1) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun geçici 12'nci Maddesi uyarınca, aday çırak ve çıraklar ile anılan kanunun 18'inci Maddesi'ne göre işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, aynı kanunun 25'inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılacak ödemelerin asgari ücretin net tutarının yüzde 30'undan az olamayacağına dair süre ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin; 20'den az personel çalıştıran işletmeler için 3'te 2'sinin, 20 ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için 3'te 1'inin, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 53'üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan devlet katkısı olarak ödenmesine ilişkin süre, 2018-2019 eğitim ve öğretim yılından itibaren 3 eğitim ve öğretim yılı uzatılmıştır. Kamu kurum ve kuruluşlarına devlet katkısı ödenmez."
NASIL HESAPLANIYOR?
Stajyere ödenecek ücret: 2.020,40 (asgari ücret) - 191,88 (AGİ) X % 30 = 548,70 TL
Devlet katkısı (20 ve fazla personel): 548,70 X 1/3 = 182,91 TL
Devlet katkısı (20'den az personel): 548,70 X 2/3 = 365,82 TL
MAAŞINIZ ARTAR
Taşerondan kadroya geçtim. İşçi kadrosunda çalışıyorum, kurumun lojman hakkından yararlanabilir miyim? Ayrıca kadrolu işçi ek iş yapabilir mi? Ahmet KITLIK
Toplu sözleşme maddelerinizde lojman konusu varsa sanırım kurumunuz size sağlayacaktır. Yine toplu sözleşme gereği ek iş yapamazsınız.
ASGARİ ÜCRETİN ALTINDA MAAŞ ÖDENEMEZ
2003 yılı sigorta girişim var. Eğitim fakültesi mezunu iken, özel sektörde mavi yaka çalışmaya başladım. Çalıştığım süre zarfı içinde mühendislik fakültesini bitirdim. İşyerinde herhangi bir pozisyon ve maaş artışı yaşamadım. Ayrılmam durumunda tazminat alma hakkım var mı? Gökhan BANDIRMA
Sözleşmenizde maaş artışı varsa, buna işveren uymak zorunda. Yoksa artış yapmak zorunda değil. İşveren asgari ücretin altında maaş ödeyemiyor.
OCAK'TA MAAŞ YÜKSEKTEN BAĞLANIR
Emeklilik dilekçesi Kasım- Aralık yerine, bir sonraki yılın Ocak ayında verilirse daha mı avantajlı olur? Hüseyin ATMACA
Ocak'ta başvurursanız, bir aylık maaştan oluyorsunuz. İlk maaşı Şubat'ta alıyorsunuz. Öte yandan Ocak'ta enflasyon etkisiyle biraz yüksek bağlanıyor. Kararı siz verin.
İZİN VERİLMEMESİ HAKLI FESİH SEBEBİ
Özel bir şirkette yaklaşık 10 yıldır çalışıyorum. Yıllık iznimin hepsini kullandırmıyorlar. İzinlerim her yıl birike birike 150 gün oldu. Bu durum haklı fesih kapsamına girer mi? (İsmi saklı)
İşçinin hak kazanmış olduğu haklarını işverenin kullandırmaması çalışma hukukuna aykırıdır. Şöyle ki; T.C. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2001/17459 esas numaralı kararında; "Hak kazandığı izni çalışmakta iken işverenden isteyen işçi kendisine böyle bir iznin kullandırılmayacağı açık ve kesin şekilde ifade edildiği takdirde İş Kanunu'nda tanınmış olan haklarını kullanabilir" denilmektedir. Bu nedenle sizin içinde bulunduğunuz durum da buna örnek teşkil etmektedir. Bu da size sözleşmenizi haklı bir nedenle fesh etme yetkisi veriyor demektedir.
YÜKSEK ÖDEMEYE YÜKSEK MAAŞ
15.02.1998 tarihinden sigorta başlangıcım bulunuyor. Bugün itibari ile 7100 prim günüm var. Emekli yaşım 57 olarak görünüyor. Prim ödemem yeterli ise 57 yaşı, 14 sene prim ödemeden beklersem, emekli maaşımda düşüş olur mu? Şu an primim tavana yakın olarak ödenmekte. Tuncer SAĞIZLI
Emekli maaşı hesaplanırken geçmiş prim ödemeleriniz zaten güncelleniyor. O yüzden bir kaybınız olmaz. Sadece bu 14 senede de yüksek prim ödemeniz durumunda emekli maaşınız artar
SAĞLIK PRİMİNİN EMEKLİLİĞE ETKİSİ YOK
Genel Sağlık Sigortası ödüyorum, emeklilik hakkım var mı? Suat CANBAZ
Herhangi bir işte çalışmıyor, ticari veya tarımsal faaliyette bulunmuyor, isteğe bağlı sigorta ödemiyor ve işsizlik sigortası parası almıyorsanız; zorunlu Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi mükellefisiniz demektir. Zorunlu GSS primi ödeyenler sağlık yardımı alabilirler ancak ödenen bu primler emeklilikte geçerli değildir. Yani zorunlu olarak GSS ödeyenler ödedikleri sağlık primi ile emekli olamazlar.
EMEKLİLİK HESABI
Eşim 06.07.2000 SSK girişli. Şubat 2008'e kadar çalıştı. İşten çıktıktan sonra 2008 ve 2010'da 2 doğum yaptı. 2015'te tekrar işe başladı. 3150 günü var. 06.11.1975 doğumlu. Doğum borçlanması yaş kriterine etki eder mi? Birol DUMAN
58 yaş ve 7000 gün gerekiyor. Çalışma imkanı varsa çalışıp primlerini tamamlasın. 2 çocuk borçlanması 1440 gün kazandırır ama yaşı geri çekmez.
01.07.1968 doğumluyum. 31.10.1989'da öğretmen olarak çalışmaya başladım. 2019 yılında emekli olabilir miyim? Atilla USTA
Devlet memuru olarak çalışıyorsanız, 25 yıl ve 54 yaş şartlarınız var. 2022'de yaş şartınız dolacak. Özel okulda 4A'lıysanız 25 yıl, 51 yaş ve 5450 gün gerekir. O zaman 2019'da emekli olursunuz.
01.05.1993 sigorta girişim. 5650 gün primim var. Can AYDIN
25 yıl, 54 yaş ve 5675 gün gerekiyor. 25 gün daha çalışıp priminizi doldurun. Yaşınız dolunca da emekli olursunuz.
28.08.1972 doğumluyum. 01.01.1993 SSK girişimden 840 günüm var. 01.01.1999 tarihinde Bağ-Kur'a geçtim. 7100 günüm var. Hâlâ Bağ-Kur'dayım. En erken nasıl emekli olurum? Mehmet SITKI
Bağ-Kur'dan emekli olacaksınız. O yüzden en az 9000 gün prim ödemeniz gerekir. Bu da 25 yıl eder. Yaş şartınız ise 54 olacak.
5 Haziran 1976 doğumluyum. Nisan 1995 sigorta girişliyim. 2 çocuğum, 4458 gün sigortam var. 5750 günü tamamlamam için ne yapabilirim? Arzu KILIÇ
20 yıl, 51 yaş ve 5750 gün prim şartlarınız var. 2 çocuğunuz için doğum borçlanması yapabilirsiniz. Bu şekilde 1440 gün kazanabilirsiniz. Dolayısıyla priminizi tamamlayıp yaşı beklersiniz. Ancak şu anda çalışıyorsanız ya da ileride çalışma imkanınız olacaksa boşuna para ödemeyin.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr