Çalışanların en önemli güvencesi kıdem tazminatı. Özel sektör çalışanları işten ayrılırken, emekli olurken kıdem tazminatıyla toplu para alma imkanı elde ediyor. Bu para son ücret üzerinden hesaplanırken, yüksek ödeme için hem tam ve doğru hesaplanması hem de işten ayrılma tarihi önem taşıyor. İşte tazminat hesabına ilişkin merak edilen soruların yanıtları…
NASIL HESAPLANIYOR?
Kendi istek ve kusuru dışında ayrılanlar ile emeklilik, askerlik, kadınlar için evlilik ve haklı fesih gibi sebeplerle işten çıkanlar işyerinde en az 1 yıllık çalışmaları varsa kıdem tazminatı alabiliyor. Bu tazminat çalışanın son giydirilmiş brüt ücreti üzerinden ödeniyor. Brüt ücrete, yıl içinde alınan düzenli ödemeler de ekleniyor. Çalışılan süre ile giydirilmiş brüt ücret çarpılıyor, kıdem tazminatı tutarı ortaya çıkıyor. Ödenecek kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılıyor.
KİMLERİN TAZMİNATI ARTACAK? ASGARI ÜCRETLİ NE ALACAK?
Ocak ayıyla birlikte çalışanların tazminat tutarlarında artış olacak. Bunun nedeni ise maaş zamları. 1 Ocak itibariyle asgari ücret artacak. Halen işten ayrılan asgari ücretlilere çalıştığı her yıl için 20 bin 2 lira (damga vergisi kesilmiş olarak 19 bin 850 lira) üzerinden tazminat ödenirken, bu tutar Ocak'ta artacak. Örneğin; brüt asgari ücret, Orta Vadeli Program'daki (OVP) yüzde 41.5 olan 2024 yılı enflasyon tahmini yansıtılırsa 28 bin 303 liraya çıkacak.
Bu durumda asgari ücretli çalışanlara her yıl için 28 bin 303 lira ödenecek. Damga vergisi kesilerek yapılacak ödeme 28 bin 88 lira olacak. Ayrıca asgari ücretle birlikte işverenler diğer çalışanlarının da maaşlarını yükseltecek. Bu nedenle sadece asgari ücretlilerin değil, diğer çalışanların da tazminatı artacak. Bir artış da kıdem tazminatı tavanında olacak. Memur maaş katsayısındaki artış Ocak ayında kıdem tazminatı tavanını yükseltecek.
YENİ TAVAN NE OLACAK?
Orta Vadeli Program kapsamında 2024 yılı enflasyon tahmini yüzde 41.5 olarak açıklandı. Buna göre 2024'ün ikinci yarısındaki enflasyon yüzde 13.44 olacak. Yüzde 10 zam ve ilk 6 aylık TÜFE'nin yüzde 15'i aşan kısmı kadar fark alacak memurların Ocak artışı bu orana göre yüzde 9.31'e ulaşacak.
Halen her yıl için en çok 41 bin 828 lira tazminat ödenirken, artış yüzde 9.31 olursa yeni tavan 45 bin 722 lira olacak. 2025'in ilk yarısında işten ayrılanlara her yıl için en çok 45 bin 722 lira tazminat ödenecek. Tazminattan damga vergisi kesildiği için işten ayrılan çalışanın çalıştığı her yıl için eline en çok 45 bin 375 lira geçecek.
HANGİ EK ÖDEMELER TAZMİNAT HESABINA DAHİL EDİLİYOR?
Kıdem tazminatı her yıl için son 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Hesaplamada işçiye sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutuluyor. Ancak bunların hesaba katılması için devamlılık arz etmesi gerekiyor.
Yemek, yol, giyim, sağlık, barınma, kira, yakacak-aydınlatma, eğitim, erzak, çocuk ve aile yardımı, yıpranma tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, kalifiye, nitelik zammı ve devamlı ödenen primler dahil edilir. İşçiye özel sağlık ve hayat sigortası yapılmışsa bunların primleri de hesaplamada bulunuyor.
Düzenli verilmeyen primler, yıllık izin ücreti, hafta tatili ücreti, genel tatil ücreti, bayram harçlığı, izin harçlığı, teşvik ikramiyesi ve primleri, seyahat primleri, iş arama yardımı, bir defalık verilen ikramiyeler, hastalık, evlenme, doğum ve ölüm yardımı gibi ödemeler ise hesaba katılmıyor.
Giyecek yardımı ücret hesaplamasına dâhil. Ancak verilen giyecekler işyerinde kullanılacaksa yapılan yardımlar tazminat hesaplamasında dikkate alınmıyor. Yol yardımı olarak verilen aylık yol ücreti, otobüs kartı veya araç yardımı ya da işçilere işe gidip gelmeleri için sağlanan servis bedelleri de giydirilmiş ücretin hesaplamasına dâhil ediliyor.
İşverenin sağladığı araçla işe gelip giden, işyerinde yemek yiyen işçi için yemek ve servis ücretinin hesaplanarak brüt ücrete eklenmesi gerekiyor. Pandemi dönemiyle birlikte evden çalışma yaygınlaştığı için işyerleri çalışanlarına elektrik ve internet için aylık ödeme yapıyor. Bu şekilde düzenli yapılan ödemelerin de giydirilmiş ücrete dahil edilmesi gerekiyor.
EK ÖDEMELER NASIL EKLENİR? SON ÜCRET ÜZERİNDEN Mİ HESAPLANIR?
Ücret dışındaki para veya para ile ölçülebilen menfaatler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınırken, son bir yıl içinde yapılan ödemeler toplamı 365'e bölünerek, 1 güne düşen miktar belirlenir. Bu tutar da 30 ile çarpılarak kıdem tazminatı hesabına dahil edilir.
Yargıtay, yıl içinde ücrete zam yapılmışsa, hesaplamalarda son yapılan ödemeyi dikkate alıyor.
Örneğin, yılda 4 ikramiye ödenen bir kişi, ilk 3 ikramiyeyi 11 bin 402 lira, sonuncu ikramiyeyi zamlı olarak 17 bin 2 lira olarak almışsa, yıl içindeki dört ikramiye de 17 bin 2 liradan ödenmiş kabul ediliyor. Aynı yöntem zamlanmış yol ve yemek yardımı gibi diğer ödemeler için de geçerli bulunuyor.
Yasal Uyarı: Takvim.com.tr'de yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu'na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz. Kullanılması durumunda yasal işlem başlatılacaktır.