Yıpranan erken emekli olur! Erken emeklilik imkanından yararlanmak için ne yapmalı?

Ülkemizde bazı meslekler için erken emeklilik imkanları var. Yıpranma; prim gün sayısını artırırken, işe başlangıç tarihini yani emeklilik yaşını da geriye çekiyor. Peki erken emeklilik imkanından yararlanmak için ne yapmalı? Yaştan nasıl düşülür? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem merak edilen soruları sizler için cevapladı. İşte erken emekli olmak isteyen kişileri ilgilendiren o detaylar...

Giriş Tarihi:
Takvim Logo

Kısmi yaştan emeklilik, doğum ve askerlik borçlanması gibi yöntemlerin dışında bazı meslekler için de erken emeklilik imkanları var. 'Yıpranma' dediğimiz, kanunun ise Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkanı sağlıyor.

Takvim Logo

Yani 1 yılda 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor. Bu da normal çalışanlara göre hem daha fazla prim elde etme imkanı veriyor, hem de yaş şartını geri çektiği için erken emekliliği ortaya çıkartıyor.

Takvim Logo

AĞIR İŞLER İLK SIRADA
Bu sistemi genelde ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara yönelik bir uygulama olarak görüyoruz. Mesleklerin listesi 5510 sayılı Yasa'nın 40. Maddesi'nde bulunuyor. 15 iş dalında belirlenen mesleklerin bir kısmı özel sektör kolları iken, kamu kurumları da bulunuyor. Eğer yılın tamamını FHSZ kapsamında çalışarak geçirmişseniz o zaman mesleğinize göre hak ettiğiniz süre priminize ekleniyor.

Takvim Logo

Örnek verirsek; kurşun ve arsenik işinde FHSZ için 90 gün belirleniyor. İşçiler 360 gün bu kapsamda çalıştığında, prim gününe 90 gün daha ekleniyor. Yılın bir bölümünü bu kapsamda çalışmış ama diğer bölümünde kapsama alınmamışsanız o zaman şu formül devreye giriyor: FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 90 / 360 = Eklenecek gün sayısı Örnekle tekrar anlatalım.

Takvim Logo

İşçi eğer yılın yarısını FHSZ kapsamında çalışmış diğer yarısını yıpranma kapsamı dışında çalışmışsa, yukarıdaki formüle göre yıpranma günü; 180 x 90/360 = 45 gün olarak belirleniyor. Böylece bu işçinin 360 günlük primi 45 gün artırılıyor.

Takvim Logo

SÜRE SINIRI VAR
Yıpranma hesabında her meslek için belirlenen süre sınırları da bulunuyor. Bu süre 5 yılı geçemiyor. Yani ne kadar çalışırsanız çalışın, alabileceğiniz ek süre 5 yıldan fazla olamıyor. Bir istisna bulunuyor. O da Türk Silahlı Kuvvetleri, MİT ve Emniyet mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor.

Takvim Logo

Yaş indiriminden yararlanmak için yeraltındaki işlerde çalışanlar için 1800 gün, diğer sigortalıların ise 3600 gün FHSZ kapsamında çalışmış olmaları gerekiyor. FHSZ kapsamındaki bir sektörde çalışmış olmak yetmiyor. Belirtilen işi yapmak gerekiyor. Yani çimento fabrikasında yönetici sekreteri olarak çalışan birisi yıpranmadan yararlanamıyor. Ya da gazetedeki muhasebe elemanı yıpranma alamıyor.

Takvim Logo

FHSZ NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
FHSZ, yararlanmaya hak kazanan sigortalılar için 5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden sonra kanunda belirtilen işyeri ve/veya işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için; 60 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 60/360), 90 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,25), 180 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,50), formülü uygulanarak hesaplanmaktadır.

Takvim Logo

YAŞTAN NASIL DÜŞÜLÜR?
5510 sayılı Kanun'da öngörülen fiili hizmet süresi zammının yarısı, 3 yılı geçmemek üzere diğer bazı şartları taşımaları halinde kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir. Ancak, yaş haddi indirimindeki süre sınırı yeraltı işlerinde çalışanlar için uygulanmaz.

Takvim Logo

Farklı fiili hizmet süresi zammına tabi işyerlerinde çalışılmışsa, yaş haddinden indirim için gerekli 3600 günün tespitinde tüm işyerlerindeki hizmetlere bakılır.

FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN/ ekonomi@takvim.com.tr


Takvim Logo

50 YAŞ ÜSTÜNE EN AZ 20 GÜN İZİN / SİZDEN GELENLER

30 kişiden fazla çalışanımız olan bir firmayız. Çalışanlarımız arasında daha önce emekli olmuş arkadaşlarımız da var. Bu arkadaşlarımızın izin günlerini nasıl ayarlayacağız? Musa HAYAT

Emekli olduktan sonra çalışanların birkaç istisna dışında diğer çalışanlarla sosyal güvenlik hakları bakımından bir farkı bulunmuyor. Yani izinler, ücretler, tazminatlar aynı şekilde uygulanıyor. İzin konusunda da bir ayrım yapılamıyor. Kıdemine göre hak ettiği senelik izni kullanabilir. Yalnız burada bir konuyu hatırlatalım. Emekli çalışanınız 50 yaşın üzerindeyse ona kıdemi ne olursa olsun 20 günden az izin veremiyorsunuz.

Takvim Logo

STAJ GİRİŞİ SAYILMAZ
Meslek liseleri sigorta başlangıçlarının, emeklilik sigorta girişi olarak sayılmasıyla ilgili bir çalışma var mı? Mesut KORKMAZ

Maalesef böyle bir çalışma yok. 'Borçlanalım giriş sayılsın' gibi talepler var. Ancak henüz böyle bir yasa çalışması yok. Çıkan internet haberlerine inanmayın.

Takvim Logo

EKSİK MAAŞ ALIRSINIZ
8 Aralık'ta emeklilik başvurusu yapacağım. 7500 günüm var. Başvurumu Ocak'ta yaparsam daha fazla mı maaş bağlanır?

Muhtemelen daha fazla maaş bağlanır ancak bir maaş eksik alırsınız.

Takvim Logo

ENGELLİLERE KARŞI SORUMLULUKLAR VAR
Gece vardiyasında kanunen engelli işçi çalıştırılması uygun mu? Murat ŞAHİN

İş Kanunu'nda engelli personelin gece döneminde çalışmasını yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır. Bazı koruyucu düzenlemelere göre ise işverenler; işyerlerini engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin engelli çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. Engelli personel sağlık kurulu raporunda gece çalışmasını engelleyen bedenen ya da ruhen bir sorun var ise o zaman gece vardiyasında çalışmasının önüne geçilebilecektir. Bunun dışında engellilerin gece çalışmasıyla ilgili bir özel hüküm yok.

Takvim Logo

10 YIL İLE EMEKLİ OLUNUR
Emekli olmak için 10 yıl çalışmak yeterli olacak mı? Şebnem ÖZ

Öncelikle sorunuzun cevabı; "Evet 10 yıl çalışmak belli şartlarda emeklilik için yeterli bir süre" olacak. 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan kadın ve erkek çalışanlar için 10 yıl yani 3600 gün prim ödeyerek emeklilik mümkün oluyor. Buna kısmi emeklilik diyoruz. Kısmi emeklilikte yıl şartı ise 15 yıl. 9 Eylül 1999 öncesinden sigorta şartı arandığı için 15 yıllık yıl şartı 2014'te tamamlandı. O yüzden bundan sonra sadece 10 yıllık primin olup olmadığına ve yaşa bakılacak. Bu 3 şarttan hangisi en son tamamlanmışsa ona göre emeklilik yaşı belirleniyor. Buna göre de erkeklerde 56 yaştan başlayıp 60'a kadar çıkıyor. Kadınlarda ise 52'den başlayıp 56 yaşına kadar uzanıyor. Yaşı ilerlemiş, artık çalışma imkanı bulamayan sigortalılar için kısmi emeklilik ideal olmaktadır.


Takvim Logo

EMEKLİLİK HESABI
01.06.1975 doğumluyum. Sigorta başlangıcım 01.07.1993. 6643 prim günüm var. Kadir UÇAR
25 yıl, 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamam, yaşı bekleyeceksiniz.

Takvim Logo

01.11.1997 sigorta başlangıcım var. Şu anda 4949 prim günüm bulunuyor. Halim BİRİNCİ
25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Yaşınızı yazmamışsınız ama verdiğiniz bilgilere göre iki şart da yerine gelmemiş. Primi tamamlayın, yılın dolmasını bekleyin ve yaşı da doldurun.

Takvim Logo

28.05.1986 doğumluyum. 06.02.2002 tarihinden SSK girişim var. 5980 günüm bulunuyor. Yüzde 40 engelli vergi indirimim var. Halil GENÇ
Vergi indiriminiz sayesinde erken emeklilik imkanınız bulunuyor. Yüzde 40 vergi indiriminiz dolayısıyla emeklilik şartlarınız 19 yıl 4240 prim gün. Gününüz tamam. 06.02.2021 tarihinde emekli olursunuz.

Takvim Logo

16.07.1962 doğumluyum. 1982 sigorta girişim var. Şu an 3600 günüm bulunuyor. Turgay YILDIRIM
Tam emeklilik için 46 yaş ve 5075 gün şartlarınız var. Yıl ve yaş tamam ama prim eksik. Eğer çalışma imkanı varsa tamamlayıp emekli olabilirsiniz. Çalışma imkanınız yoksa 3600 günden emekli olursunuz. Bunun için ise 60 yaş şartı var. 16 Temmuz 2022'de emeklilik için müracaat edebilirsiniz. Burada bir hatırlatma yapalım, 3 şart gerekiyor. 15 yıl, 55 yaş ve 3600 gün. Bu 3 şarttan hangisi en son yerine gelmişse ona bakılıyor. 55 yaş 2017'de tamamlanmış, buna göre de 60 yaş şartı var. 2014 ve sonrasında bu şartlardan birisi yerine gelmişse 60 yaştan emekli olunuyor.




Takvim Logo

15.02.1998 tarihinde sigorta girişim oldu. 06.05.1982 doğumluyum. 5950 günüm var. Erdal SAKAR
25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Priminiz tamam, yılınız ve yaşınız da dolunca emekli olursunuz.

Takvim Logo

SİZDEN GELENLER - ekonomi@takvim.com.tr

Takvim Logo
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca hazırlanmış aydınlatma metnimizi okumak ve sitemizde ilgili mevzuata uygun olarak kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak için lütfen tıklayınız.