Emeklilik hayali kuran milyonlarca çalışan, günü geldiğinde alacağı maaşı merak ediyor. Çalışırken emekli maaşını nasıl artıracağını düşünüyor ve bunun hesaplarını yapıyor.
Bize de bu konuda her gün onlarca soru ulaşıyor. Özellikle son yıllarda 'çalıştıkça maaşım düşüyormuş' türü endişelere çok rastlıyoruz.
Öncelikle belirtelim ki emekli maaşınızı belirleyen en büyük etken sizin aldığınız brüt maaşlar. Yani SGK'ya bildirilen prime esas kazancınız.
Bu ne kadar yüksek ise emekli maaşınız o oranda artıyor. Brüt maaşınız asgari ücretten gösteriliyorsa, haliyle maaşınız da düşük oluyor.
3 AYRI DÖNEM VAR
Emekli maaşı hesaplamasında kullanılan aylık bağlama oranları farklı dönemler için farklı oranlarda uygulanıyor. Yani her dönem için ayrı hesaplama yöntemi kullanılıyor.
Emeklilik için yapılan hesaplamalarda 2000 yılı öncesi, 2000-2008 Ekim arası ve 2008 yılının Ekim ayından sonrası olmak üzere 3 ayrı dönem uygulanıyor.
2000 yılı ve öncesindeki dönemde aylık bağlama oranları çok daha yüksek uygulanıyor. Burada kazanca göre yüzde 70'i bulan çarpan kullanılıyor.
Gösterge ise 14 binlere kadar çıkıyor. Yani bu dönemde yüksek kazanç bildirip çalışması fazla olanlar için emekli maaşı da yükseliyor.
2000 ÖNCESİ DAHA ŞANSLI
2000-2008 arasında ise aylık bağlama oranları biraz daha düşerken bu kez gösterge sisteminin yerine gelişme hızı ve enflasyon da devreye giriyor. Güncelleme katsayılarıyla kazançlar bugüne uyarlanıyor.
2008'in 10'uncu ayından sonraki dönemde ise aylık bağlama oranları düşerken gelişme hızının yüzde 30'u dikkate alınıyor. Dolayısıyla emekli maaşını en az etkileyen dönem 2008 Ekim ayından sonraki çalışmalar oluyor.
Bu üç hesaplama toplanarak çalışanın emekli maaşı ortaya çıkarılıyor. Yukarıdaki hesaba göre 2000 öncesinde daha çok prim ödeyenlerin maaşları diğerlerine göre daha yüksek çıkıyor.
Mevcut uygulamaya göre emekli maaşınızı çalışırken artırmak için de bazı yöntemler var.
BUNLARA DİKKAT!
Emekli aylığınızı son 1-2 yılda aldığınız maaşlar değil, tüm çalışmalarınız belirliyor. Planlamaya erken başlamakta fayda var.
Maaşı belirleyen en önemli etken, aldığınız brüt ücret. Hem yaş bekleyenler hem de prim dolduranlar gerçek ücretlerinin bordroya yansımasını sağlamalı.
Eğer borçlanma yapıyor ya da isteğe bağlı ödüyorsanız ödeyebildiğiniz kadar yüksek miktarlarda ödemeniz maaşınızı artıracaktır.
Hem SSK'lı hem Bağ- Kur'lu iseniz Bağ-Kur primi ödemeyi de talep edin. Böylece iki farklı ödeme sizin prime esas kazancınızı, dolayısıyla emekli maaşınızı artıracaktır.
Brüt maaşın 4 binden fazla olması maaşı yıllık 70-80 lira artırır.
BAĞ-KUR'dan prim ödemişseniz ve 01.05.2008 öncesinde sigortalı olmuşsanız son 3.5 yıl SSK (4A) ile çalışmanız karşılığı emekliliğiniz bu kurum şartlarından olur ve maaşınız artar. 2008 sonrası sigortalı olanların hangi kurumda primi fazlaysa emekliliği ona göre oluyor.
Brüt maaşı sadece aldığınız ücret belirlemiyor. Size nakit olarak düzenli ödenen tüm ücretler buna ilave ediliyor. Bordronuza bunların da eklenmesini sağlayın.
Emekli olurken doldurduğunuz formda eş ve çocuklarınızla ilgili seçenekleri işaretlemeyi unutmayın. Böylece aylık bağlama oranınız yükselir ve maaşınız artar.
ÇALIŞTIKÇA DÜŞER Mİ?
Bize en çok sorulan sorulardan birisi de "Emeklilik için primim doldu, yaşı bekliyorum. Çalıştıkça emekli maaşım düşer mi?" şeklinde oluyor. Yukarıda da belirttiğimiz gibi emekli maaşını belirleyen en önemli unsur sizin SGK'ya bildirilen kazancınız.
Yüksek maaş almanıza rağmen asgari ücretten gösteriliyorsanız maaşınız düşük olacaktır. Bu yüzden gerçek maaşınızın bordroya yansıtılmasına önem vermelisiniz.
Burada hem sizin geleceğinizden çalınıyor hem de vergi ve prim hırsızlığı yapılıyor. Yaşı beklerken çalışmak maaşınızı düşürmez ancak asgari ücretten çalışırsanız daha önceki dönemlerde yükselen maaşınızın yükselmesi duracaktır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI YANITLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
ALACAK İÇİN ARABULUCUYA GİDİN/ SİZDEN GELENLER
Bir işyerinde 3 sene mühendis olarak çalıştım. Hiç yıllık izin kullanmadım. Sahte imzam ile istifa dilekçesi vermişim gibi gösterilerek işten çıkarıldım. Firmaya dava açabilir miyim, bunun bir süresi var mı? Uğur ARI
Bir hukukçuya danışmanızda fayda var. Çünkü burada ceza hukukunu da ilgilendiren, sahtecilik gibi konular var. Ancak alacak için davadan önce arabulucuya gitmeniz gerekir. Burada süre 5 yıl, bunu geçirmeden başvurun. Hem tazminat, hem kötü niyet, hem işe geri dönüş, hem de izin alacakları için arabulucuya başvurabilirsiniz.
