Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde Başkan Recep Tayyip Erdoğan ve Tokayev başkanlığındaki görüşmelerin ardından iki liderin imzaladığı Geliştirilmiş Stratejik Ortaklığa İlişkin Ortak Bildirisi'nde, Tokayev'in ziyaretinin stratejik ortaklığın daha da güçlendirilmesine önemli katkı sağladığı, ziyarette ilişkilerin "geliştirilmiş stratejik ortaklık" düzeyine yükseltilmesine karar verildiği kaydedildi.
Bildiride, ziyaretin iki ülke arasında siyasi, askeri, savunma, güvenlik, ekonomi, ticaret, yatırım, sanayi, madencilik, turizm, enerji, çevre, ulaştırma ile transit taşımacılık, havacılık, aile ve sosyal hizmetler, çalışma hayatı ile istihdam, tarım ve ormancılık, afet ve acil durumlar, kültür, eğitim, bilim ile teknoloji, yenilikçilik, basın ve iletişim, sağlık, gençlik, spor ve arşiv alanlarında ortak menfaatlere dayalı iş birliğinin güçlendirilmesi bakımından önemli bir aşama teşkil ettiği vurgulandı.
68 MADDELİK EYLEM PLANI
Bildiriye göre, iki lider bu yıl Nur-Sultan'da gerçekleştirilen Türkiye-Kazakistan Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu 12. Dönem Toplantısı ve Nur-Sultan'da düzenlenen Ortak Stratejik Planlama Grubu 7. Toplantısı sonuçlarını yüksek düzeyde değerlendirerek, KEK Toplantısında 68 maddelik Eylem Planı üzerinde mutabakat sağlanmasından duydukları memnuniyeti belirtti.
Taraflar, söz konusu mekanizmaların bölgesel ve uluslararası gelişmelerin yanı sıra, iki ülke ilişkileri bakımından yeni iş birliği alanları ile projelerin geliştirilmesi için yararlı bir zemin teşkil ettiğini, her alanda gelişen ilişkilere ve iş birliğine üst düzeyde ivme ile istikamet verdiğini memnuniyetle not ederek, bunların düzenli tertiplenmesinin önemini vurguladı.
Karşılıklı dostluk ve anlayış içinde gerçekleştirilen görüşmelerde, Türkiye-Kazakistan ilişkilerinin mevcut durumu ve ilişkilerin her alanda daha da geliştirilip derinleştirilmesinin imkanları kapsamlı şekilde değerlendirildi, bölgesel ile uluslararası güncel konularda fikir alışverişinde bulunuldu.
Erdoğan ile Tokayev, Türkiye'nin 2019'da açıkladığı Yeniden Asya Girişimi'nin, iki ülke arasındaki geliştirilmiş stratejik ortaklık ilişkilerine karşılıklı yarar temelinde daha da ivme kazandırması beklentilerini dile getirdi.
Türkiye'nin, Kazakistan'ın bağımsızlığı, egemenliği, toprak bütünlüğü, siyasi istikrarı ve refahına yönelik güçlü desteği ve dayanışması bir kere daha kayda geçirildi.
Türkiye, Tokayev önderliğinde ülkede gerçekleştirilen kapsamlı reformlara güçlü desteğini yineledi.
Taraflar, 2 Mart 2022'de Türkiye ile Kazakistan arasında diplomatik ilişkilerin tesisinin 30'uncu yıl dönümünün kutlandığını hatırlatarak, iki kardeş ülkenin ortak tarih, dil ve kültüre dayalı ilişkilerini ve iş birliğini etkin şekilde geliştirmeye devam ettirmeye, bölgedeki barış ve istikrara katkıda bulunacak şekilde derinleştirmeye yönelik niyetlerini teyit etti.
"İKİLİ İŞBİRLİĞİ MEKANİZMALARINI ÇOĞALTILMASI"
Erdoğan ile Tokayev, bu çerçevede, Türkiye ve Kazakistan arasındaki Dostluk ve İşbirliği Anlaşması, Stratejik Ortaklık Anlaşması ile Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantıları sonucu kabul edilen ortak açıklamalar ve diğer anlaşma ve sözleşmelerdeki hükümlerin rehberliğinde ortak tarihi köklere, dil ve kültüre dayalı mevcut dostluk ve kardeşlik bağları ile yakın siyasi diyalog ve çok boyutlu iş birliğinden duydukları memnuniyeti dile getirdi.
Dış politika, savunma ve güvenlik, ekonomi, ticaret, yatırım, sanayi, madencilik, bilim ve teknoloji, ulaştırma, bilgi ile iletişim teknolojileri ve siber güvenlik, enerji, çevre ve şehircilik, sağlık, aile ve sosyal hizmetler, gıda, tarım ve hayvancılık, afet ve acil durumlar, eğitim, medya ve iletişim, kültür, turizm, spor ve arşiv alanlarındaki iş birliği ve eşgüdümü derinleştirme ve bu çerçevede ikili iş birliği mekanizmalarını çoğaltarak bunlardan azami oranda faydalanma hususlarında fikir birliğine varıldı.
Ekonomik ve ticari alanda ilişkilerin geliştirilmesi için kurulan iş birliği mekanizmalarının çalışmalarının düzenli sürdürülmesinin, bu yılki Türkiye-Kazakistan KEK 12. Dönem Toplantısında alınan kararların titizlikle uygulanmasının önemi vurgulandı.
İstikrarlı şekilde artan ikili ticaret hacminin, gelecek yıllarda 10 milyar dolara çıkartılması için gerekli adımların atılmasının önemine değinilerek, ikili ticaretin teşvik edilmesi ve karşılıklı doğrudan yatırımların desteklenmesi amacıyla gerekli adımların atılması hususunda mutabık kalındı.
Ekonomik ile ticari iş birliğini derinleştirmeye ve ticareti çeşitlendirmeye matuf ahdi zeminin daha da güçlendirilmesinin önemi vurgulanırken özel sektör temaslarının önemine işaret edildi.
Enerji ile madencilik alanındaki ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla ikili ve bölgesel olarak karşılıklı fayda temelinde iş birliğinin teşvik edilmesi kabul edildi.
"İKİLİ VE TRANSİT TAŞIMACILIĞIN GELİŞTİRİLMESİ AMACIYLA İŞ BİRLİĞİ"
Bölgesel enerji güvenliğini geliştirmeye yönelik iki ülkede ve üçüncü ülkelerde özel sektör faaliyetleri de dahil olmak üzere iş birliği olanaklarının araştırılmasına karar verilirken, özellikle alternatif enerji kaynakları, hibrit teknolojiler ve enerji depolama alanında ortak çalışma ve istişareler gerçekleştirme niyetleri belirtildi.
Sınır Ötesi Merkezlerin geliştirilmesi alanında ikili Mutabakat Zaptı çerçevesinde faaliyetlerin gerçekleştirilmesine ilişkin yol haritasının hazırlanması ve onaylanması desteklenirken, Türk dünyasının manevi başkentlerinden Türkistan'da "TURANSEZ" özel ekonomik bölgesinin geliştirilmesi kararlaştırıldı.
Her iki ülkedeki bilimsel araştırma girişimlerini desteklemek, kamu hizmeti alanında ortak projeler uygulamak, memurların becerilerini geliştirmek, araştırmacıları için stajlar düzenlemek ve uzmanların karşılıklı katılımıyla bilim ve teknolojide iş birliğini geliştirmek için toplantılar, seminerler ve yuvarlak masa toplantıları düzenlenmesi ortak hedefler olarak kabul edildi.
Sosyal, çalışma ve aile politikası alanında bilgi ve deneyim alışverişi konusundaki iş birliğinin önemine dikkat çekilerek, bölgesel ulaşımın, iletişimin ve altyapının geliştirilmesinde iş birliği yapılması uygun bulundu.
Ankara'da 9 Mayıs'ta gerçekleştirilen Türk-Kazak Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı'nda alınan kararlar doğrultusunda Türkiye ile Kazakistan arasında ikili ve transit taşımacılığın geliştirilmesi amacıyla iş birliği yapılması hususunda mutabık kalındı.
Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı ve Doğu-Batı Orta Koridoru üzerinden yük taşımacılığının artması memnuniyetle karşılandı, ulaştırma ve lojistik alanındaki iş birliğinin daha da geliştirilmesi konusunda hemfikir olunduğu beyan edildi. Hazar geçişli güzergah boyunca vagon ve konteynerlerin Bakü-Tiflis-Kars hattı üzerinden taşınmasının önemine dikkat çekildi. Ayrıca, "Orta Koridor"un etkin ve sürdürülebilir kullanımı için koordinasyonun güçlendirilmesinin önemini vurgulandı.
Ekonomik ve ticari ilişkilerin daha da geliştirilmesinde inşaat sektörü ve müteahhitlik hizmetlerinin önemine işaret edilerek, bu alanda iş birliğini geliştirilmesi için gerekli adımların atılması kararlaştırıldı.
Kültür ve turizm alanlarındaki iş birliğini geliştirmek amacıyla, Kovid-19'a karşı aşı sertifikaları dahil güvenli seyahati kolaylaştıracak tedbirleri almanın, turizmde etkin işbirliği mekanizmalarını verimli kullanmanın ve deneyim paylaşımını yoğunlaştırmanın önemini vurgulandı.
"TÜRK-KAZAK TARIM ÇALIŞMA GRUBU TOPLANTISININ DÜZENLENMESİNİ KARARLAŞTIRILDI"
Her iki ülkede de uçuş noktalarının çeşitlendirilerek uçuş sayılarının artırılmasının öneminin altı çizilerek, sivil havacılık kurumları arasındaki müzakereleri gerçekleştirme kararı memnuniyetle karşılandı.
Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında iş birliğini güçlendirmenin önemine dikkat çekilerek, dijitalleşme alanında girişimlere destek olmak amacıyla deneyim paylaşımında bulunmak ve teknoloji parklarında iş birliğini güçlendirmek hususunda mutabık kalındı.
Çevre ve şehircilik alanında iş birliğini güçlendirmenin önemi vurgulandı, bu alanda teknik bilgi ve deneyim paylaşımı dahil olmak üzere, iş birliğini güçlendirilmesi kabul edildi.
Gıda, tarım ve hayvancılıkta teknik iş birliğinin geliştirilmesi ve bu konuda mevcut mekanizmaların etkin kullanılması gerektiği belirtilirken, 2023'te Türkiye'de Kazak iş insanlarının da katılımıyla tarım alanında Türk-Kazak İş Forumu ve Türk-Kazak Tarım Çalışma Grubu toplantısı düzenlenmesi kararlaştırıldı.
Büyük orman yangınlarıyla mücadelede yardımlaşma ve dayanışma dahil ormancılık konularında iş birliğinin geliştirilmesinin önemi vurgulandı. 2021'de Türkiye'de meydana gelen büyük orman yangını sırasında gösterilen yardımları dolayısıyla Kazak halkına şükran duyguları ifade edildi.
Bitki koruması ve karantinası alanlarında iş birliğinin güçlendirilmesi kararlaştırıldı. Yaşamın ve insan sağlığının korunmasını sağlamak ve sağlığa zararlı ürün ve gıdalar ile bulaşıcı hayvan hastalıklarının girişini önlemek amacıyla iş birliğinin önemi vurgulandı.
Yükseköğretim kurumları arasında doğrudan ilişkilerin kurulması, karşılıklı tecrübe alışverişinin gerçekleştirilmesi, öğretmenlerin niteliklerinin yükseltilmesi, bilimsel seminer, konferans ve ustalık kursları düzenlenmesi, eğitim alanında ortak iş birliği programlarının desteklenmesi teyit edilirken, kültürel ve beşeri ilişkileri güçlendirmenin, kültür ve sanat alanında karşılıklı etkinlikler gerçekleştirmenin, iki ülke yapımı filmlerin yanı sıra ortak yapım filmlerin iki ülkenin film pazarlarında gösteriminin önemine işaret edildi.
Bilgi paylaşımını ve stratejik iletişimi, kamu diplomasisi ve kültürel etkileşimin güçlendirilmesini, karşılıklı yatırımların artırılmasını, ülke marka değerinin yükseltilmesini ve kurumsal ilişkilerin pekiştirilmesini teminen medya personelinin profesyonel yeteneklerinin geliştirilmesi konularında mutabık kalındı.
"DEZENFORMASYONA KARŞI MÜCADELEDE GÖRÜŞ VE BİLGİ ALIŞVERİŞİNDE BULUNULMASI"
Devletin ve toplumun açıklığı ve şeffaflığı ile etkin kamu yönetimi konusunda deneyim ile bilgi paylaşımı, medya mensupları ve devlet kurumları sözcüleri için ortak eğitim programları yürütülmesi, bilgi güvenliğinin sağlanması ile hibrit tehdit niteliğindeki dezenformasyon faaliyetlerine karşı mücadelede görüş ve bilgi alışverişinde bulunulması konularında anlaşıldı.
Enformasyon alanında devlet politikasının geliştirilmesini, kitle iletişim araçlarının, sosyal medya ve basın-yayın faaliyetlerinin güçlendirilmesini destekleme konusunda ülkelerin yetkili makamları arasında iş birliğinin artırılması ve karşılıklı programların hayata geçirilmesi hususlarında mutabık kalındı.
İki ülke arasındaki beşeri ve kültürel münasebetlerin derinleştirilmesini teminen ulusal arşiv kurumları arasındaki iş birliği memnuniyetle karşılanırken, bunun daha da güçlendirilmesinin önemi vurgulandı ve Kültür Merkezleri Anlaşması sürecinin en kısa sürede sonuçlandırılmasına karar verildi.
Sağlık alanında iki ülke arasında var olan İkili İşbirliği Anlaşması'nın yenilenerek salgın hastalıklarla mücadele dahil, bilgi ve deneyimlerin paylaşımının güçlendirilmesi, deprem, sel, yangın benzeri doğal afetler karşısında birlikte hareket edilmesi yönünde kararlılık vurgulandı.
İki ülke silahlı kuvvetleri ve kolluk güçleri arasında karşılıklı ziyaretler, tecrübe değişimi, eğitim, eşgüdüm ile ortak tatbikat gibi faaliyetlerin artırılması kararlaştırıldı.
Terör ile aşırıcılığın her türlüsüne ve tezahürüne karşı birlikte kararlılıkla mücadele etme, iki ülkenin milli güvenliğine tehdit oluşturan tüm yapılarla mücadeleyi yoğunlaştırma, savunma ve güvenlik alanlarında diyalog mekanizmaları vasıtasıyla dayanışma ile iş birliğinin derinleştirilmesi konusunda fikir birliğine varıldı.
Savunma sanayisi alanında iş birliğinin derinleştirilmesi ve bu amaçla ortak üretim dahil çeşitli işbirliği imkanlarının değerlendirilmesi ve hayata geçirilmesi konusunda mutabık kalındı.
Ekonomik, ticari ve kültürel ilişkilerin daha da ileri götürülmesi ve insani temasların kolaylaştırılması amacıyla konsolosluk konularında iş birliğinin sürdürülmesinin önemi vurgulanırken, temel çıkarların, egemenliklerin ve toprak bütünlüklerinin korunması, dış güçlerin iç politikaya müdahalesinin önlenmesi hususlarında karşılıklı destekler teyit edildi.
