Duyusal İşlem Bozukluğu (DİB), çocuğun çevresindeki duyusal bilgileri doğru şekilde algılamada ve yanıtlamada zorlandığı bir durumdur. Bu durum, çocuğun günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini ve okul başarısını olumsuz etkileyebilir. Duyusal işlem bozukluğu olan çocuklar, aşırı hassasiyet ya da duyusal uyaranlara karşı yetersiz tepki gösterebilir. İşte DİB'in detayları, belirtileri ve çözümleri...
DUYUSAL İŞLEM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Aşırı Hassasiyet (Hipersensitivite)
Bazı seslere, dokulara veya ışıklara karşı aşırı tepki verirler.
Kalabalık yerlerde huzursuzluk yaşar, dokunulmaya karşı rahatsızlık duyabilirler.
Yüksek sesli ortamlardan kaçar veya ani seslerden irkilirler.
Beslenme ve Giyinme Sorunları
Belirli dokulara sahip kıyafetlerden rahatsız olabilirler (etiketler, dar giysiler).
Bazı gıdaların dokusu ya da kokusuna karşı aşırı hassasiyet gösterirler.
Yeme seçiciliği, sadece belirli tür yiyecekleri tüketme eğilimindedirler.
Motor Koordinasyon Sorunları
Denge kurmakta zorlanırlar, ince motor becerileri geri kalmış olabilir.
Kalem tutmada, makasla kesmede ya da düğme iliklemekte güçlük çekerler.
Spor veya grup oyunlarına katılımda isteksizlik gösterirler.
Davranışsal ve Duygusal Tepkiler
Kolayca öfkelenir veya sakinleşmekte zorlanırlar.
Rutin değişikliklerine karşı aşırı tepkiler verebilirler.
Sosyal ortamlarda iletişim kurmakta zorlanır, içe kapanabilirler.
Duyusal Uyaranlara Düşük Tepki (Hiposensitivite)
Ağrıya veya soğuk-sıcağa karşı az tepki verirler.
Yüksek tempolu aktivitelerde daha fazla uyarana ihtiyaç duyarlar (koşmak, zıplamak gibi).
Sık sık kendilerini vurur veya eşyalarla sert temas arayışı içerisine girerler.
ERGOTERAPİ NEDİR?
Ergoterapi, kişinin günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmesini kolaylaştıran bir yaklaşım sunar. Danışan merkezli olan bu terapi yöntemi, bireylerin yeteneklerini geliştirmeye ve günlük işlevlerini yerine getirmelerine odaklanır. Uygulamalar her yaştan bireye hitap eder ve kişinin çevresine uyum sağlaması hedeflenir. Ergoterapistler, bireylerin yaşadığı zorluklara çözüm bulmak için çevreyi düzenleme, terapi uygulama ya da yeni beceriler kazandırma yoluna gider.
ÇOCUKLARDA ERGOTERAPİNİN AMAÇLARI
ÇOCUKLARDA ERGOTERAPİNİN KULLANIM ALANLARI
Otizm ve Duyusal İşleme Bozuklukları
Ergoterapi, otizmli çocuklarda duyusal hassasiyetleri yönetmek ve sosyal becerileri geliştirmek için uygulanır. Terapist, çocuğun duyusal uyaranlara verdiği tepkileri analiz ederek çevreyi düzenler ve uyumlu bir gelişim sağlanmasını amaçlar.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
DEHB'li çocuklar için ergoterapi, dikkat sürelerini uzatmaya, organizasyon becerilerini geliştirmeye ve dürtüsel davranışları kontrol altına almaya yönelik programlar sunar.
Öğrenme Güçlükleri
Ergoterapistler, okuma, yazma ve ince motor becerilerde sorun yaşayan çocukların bu alanlardaki performanslarını artıracak etkinlikler uygular. Yazı yazma zorlukları gibi durumlarda özel teknikler öğretilir ve uygun yardımcı ekipmanlar kullanılır.
Fiziksel Engeller ve Gelişimsel Gecikmeler
Kas gelişiminde gecikme yaşayan veya nörolojik rahatsızlıkları bulunan çocukların kaba ve ince motor becerilerini geliştirmek için çalışmalar yapılır. Yürüme, denge sağlama ve el-göz koordinasyonu gibi alanlarda destek sağlanır.
ÇOCUKLARDA ERGOTERAPİYE ÖRNEK UYGULAMALAR
Duyusal bütünleme terapisi, çocuğun çevresindeki duyusal bilgileri (görme, işitme, dokunma, tat, koku, vestibüler ve proprioseptif duyular) anlaması ve bu duyulara uygun yanıtlar geliştirmesi için tasarlanmış bir terapi yaklaşımıdır.
Örnek Aktiviteler:
Kullanım Alanları:
Otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan çocuklar, duyusal hassasiyeti olan çocuklar ya da duyusal bütünleme bozukluğu yaşayan çocuklarda kullanılır.
İnce motor becerileri, el-göz koordinasyonu gerektiren günlük aktiviteleri yapabilmek için oldukça önemlidir. Bu terapi, çocuğun yazma, kesme, düğme ilikleme gibi becerilerini geliştirmeye odaklanır.
Örnek Aktiviteler:
Kullanım Alanları:
Öğrenme güçlüğü çeken, ince motor becerilerde gecikme yaşayan, yazı yazma zorluğu (disgrafi) bulunan çocuklarda kullanılır.
Sosyal beceriler atölyesi, çocukların başkalarıyla etkili iletişim kurmalarını, grup etkinliklerine katılımlarını ve empati geliştirmelerini sağlar. Bu atölyeler, çocukların sosyal ortamlarda karşılaşacakları durumlara hazırlıklı olmalarını amaçlar.
Örnek Aktiviteler:
Kullanım Alanları:
Otizmli çocuklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olanlar veya sosyal etkileşimde zorluk yaşayan çocuklar için önerilir.
ÇOCUKLARDA DUYUSAL İŞLEM BOZUKLUĞUNUN (DİB) EN SIK GÖRÜLDÜĞÜ ALANLAR
1. Dokunma Hassasiyeti (Dokunsal İşlem Bozukluğu)
Çocuklar belirli dokulara, kıyafetlere veya temasa aşırı tepki gösterebilir.
2. İşitsel Hassasiyet (İşitsel İşlem Bozukluğu)
Gürültülü ortamlar veya ani seslere karşı aşırı hassasiyet görülebilir.
3. Görsel İşlem Bozukluğu (Görsel Algı Sorunları)
Çocuğun görsel uyaranları algılamada veya işlemekte güçl��k çekmesi şeklinde ortaya çıkar.
4. Duyusal Hareket Bozuklukları (Proprioseptif ve Vestibüler Sorunlar)
Vücut farkındalığı ve dengeyi etkileyen bu sorunlar, çocuğun fiziksel becerilerini olumsuz yönde etkiler.
5. Tat ve Koku Hassasiyeti (Oral ve Olfaktör İşlem Bozukluğu)
Çocuğun belirli yiyecekleri reddetmesi ya da kokulara aşırı tepki göstermesi yaygındır.
