B12 vitamini, kobalamin olarak bilinen vitamindir. İnsan vücudu her dakika milyonlarca kırmızı kan hücresi üretir. Bu hücreler, B12 vitamini olmadan düzgün bir şekilde çoğalamaz. Bağırsaklar yavaşlar ya da hızlı çalışır.
B12 vitamini yalnızca dışarıdan besinler yoluyla alınabilmektedir. Vücudun kendisinin üretebildiği bir vitamin değildir. B12 vitamin eksikliği durumunda birçok sağlık problemi ortaya çıkar ve ne yazık ki eksikliğini en çok hissettiğimiz vitamin B12'dir.
Sinir uçlarının daha sağlıklı çalışması ve vücut içerisindeki alışverişi sağlamak için B12 vitamini gereklidir. Grip ve yorgunluk yaşanır. Kas ve kemiklerin zayıflaması ayrıca gün içerisinde kişinin vücut enerjisinin çabuk tükenmesi de B12 eksikliği belirtileri arasındadır. Unutkanlık da en büyük belirtisi olarak bilinir. B12 deponuzu fullemek için formüller:
DENİZ ÜRÜNLERİ
Vücudun günlük B12 vitamini ihtiyacını karşılamada en etkili besinler deniz ürünleridir. Özellikle somon balığı bu türlerden en etkilisidir. Uzmanlara göre haftada iki defa balık ürünleri tüketerek vücudun temel ihtiyacı olan vitamin eksikliği giderilir
MANTAR
Ayrıca hayvansal besinlerde yüksel bulunan B12 vitamini bitki olarak ise sadece mantarda fazla bulunur.
Günlük bir tabak mantar ile bu eksiklik giderilebilir.
Hayvanlarda daha fazla bulunan B12 vitamini bakımından özellikle ciğerlerde bulunur. Uzmanlar ortalama bir insanın günlük 100 gram et dışında ciğer tükettiklerinde bu eksikliği fazlası ile giderileceğini belirtiyor.
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
İçerisinde B12 vitamini fazla olan peynir tam bir kalsiyum ve potasyum deposudur. Aynı şekilde yoğurtta bu eksikliği gideren besinler arasındadır. Sütün içerdiği laktoz alerji yapısı nedeniyle sık tüketilmesi önerilmediğinden işlenmiş hali ile bu açığı kapatabilir.
B12 EKSİKLİĞİ BASİT BİR YOKSUNLUK DEĞİL
İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Semiha Ayaydın Kaplan, B12 ve genel vitaminler hakkında bilgi verdi. Kaplan, vitaminlerin, normal metabolizma için küçük miktarlarda da olsa alınması gerekliliğe dikkat çekerek, "Vitaminler (D vitamini hariç), insanlar tarafından sentezlenemediğinden, metabolizma bozukluklarını önlemek için diyette mutlaka alınması gerekir. Bazıları ayrıca temel mikro besinler olan minerallerden (kalsiyum ve demir gibi) ayrılmalıdırlar" dedi.
Vitamin yetmezliğinin düşük kan seviyeleri veya geri dönüşümlü metabolik değişikliklerle ilişkili olarak tanımlandığında, tipik Batı diyetlerinde vitamin eksikliği görülme sıklığı, özellikle yaşlı erişkinlerde daha yüksek olduğunu belirten Kaplan, "Hamilelik ve alkol tüketimi bazı vitaminler için gereksinimleri artırabilir.
Klasik vitamin eksikliği sendromlarına (örn. pellagra) neden olan seviyelerin altındaki seviyelerde, bazı vitaminlerdeki eksiklikler, gözlemsel çalışmalarda ateroskleroz, kanser ve osteoporoz gibi kronik hastalıklar ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, takviyedeki vitaminlerin kronik hastalıkları önleyebildiği veya tersine çevirebileceği daha az belirgindir.
Genetik faktörler vitaminlerin metabolize edilmesini ve çeşitli klinik durumlarda ve dozlarda takviyenin sonuçlarını etkileyebilir. Vitamin dozu ve eksiklikleri ile ilgili klinik kararları yönlendirmek için genetik bilginin henüz yeterli olmadığı bilinmektedir" ifadelerini kullandı.
Uzm. Dr. Semiha Ayaydın Kaplan, B12 vitamin eksikliğinin başlıca nedenleri hakkında şunları kaydetti: "
Kötü alım: Yoksulluk, yaşlı yetişkinler, alkolikler, kısıtlayıcı diyetler (ör. Vegan),
Kötü emilim: Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, kısa bağırsak, gastrik bypass, yaşlı yetişkinler,
Anormal kayıplar: Hemodiyaliz, kronik ishal, anormal metabolizma: Genetik polimorfizmler, alkolizm (folat metabolizmasını artırır)
B12 vitamini açısından zengin gıdalar; İstiridye, somon, ahtopot gibi deniz ürünleri ve balık yumurtasında, karaciğer, yumurta sarısı, et, mercimek, ıspanak, tahıllardır.
B12 vitamin yetmezliğinde; Megaloblastik anemi (pernisiyöz anemi) ve nörolojik semptomlar (subakut kombine dejenerasyon) ile karşılaşmakta.
Suboptimal vitamin B12 düzeyi, genellikle B12 içeren gıda kaynaklarının (örn., Karaciğer, süt, balık, et) yetersiz emilimi ve yetersiz alımı nedeniyle oluşur. Kobalaminin malabsorbsiyonu, esas olarak, özellikle de intrinsik faktöre veya azaltılmış gastrik asit sekresyonuna karşı otoimmün antikorların varlığında, diyet proteinlerinden cobalamin salınamamasının sonucudur. Daha yaşlı erişkinlerde, mide atrofisi ve hipoklorhidri, gastrik asidin azalması ve yetersiz B12 emilimine yol açar. Bir vegan diyetini takiben insanlar arasında B12 vitamini eksikliği de görülebilir."
"VİTAMİN B12 EKSİKLİĞİ ÇEŞİTLİ HASTALIK DURUMLARI İLE İLİŞKİLİDİR"
Uzm. Dr. Semiha Ayaydın Kaplan, ciddi vitamin B12 eksikliğinin nörolojik hastalığa ve megaloblastik anemiye neden olacağını dile getirerek, "Anemi olmadan bile B12 eksikliği, demans ve düşük bilişsel işlevle ilişkilidir . Bununla birlikte, B12 vitamini takviyeleri almanın demansı önlediğine dair kesin bir kanıt yoktur. Ek olarak, B12 eksikliği bazı yaşlı erişkinlerde dengenin bozulmasına yol açabilir" şeklinde konuştu.
Uzm. Dr. Kaplan, vitamin B12 eksikliğinin özellikle yaşlı erişkinlerde hiperhomosisteineminin önemli bir nedeni olabildiğini sözlerine ekleyerek, şöyle konuştu: "Yüksek düzeyde homosistein, artmış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir. Folik asit, B6 vitamini ve B12 vitamini takviyesi homosistein düzeylerini düşürebilir, ancak randomize çalışma verileri bu vitaminlerin kardiyovasküler hastalığı önlediği hipotezini desteklememektedir.
Hiperhomosisteinemi de osteoporoz ile ilişkilidir. Bu ilişkinin nedensel olup olmadığı ya da homosistein düzeylerinin düşürülmesinin riski etkileyip etkilemeyeceği bilinmemektedir. Benzer şekilde, yüksek riskli gruplarda folat ve vitamin B12 ile takviyenin kırık riskini azaltıp azaltmadığı bilinmemektedir.
Sağlıklı yetişkinlerde ve B12 vitamini eksikliği olanlarda B12 vitamini takviyesi, önemli yan etkiler olmaksızın iyi tolere edilir. Bununla birlikte B12 vitamini takviyesinin, dengeli beslenmeyi sürdüren sağlıklı insanlarda faydalı olduğuna dair yüksek kaliteli kanıt yoktur."
B12 EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Unutkanlık başlıca B12 eksikliği belirtilerindendir.
İkinci olarak saç dökülmesi durumunda bireylerin aklına ilk olarak B12 eksikliği gelmektedir. Diğer belirtiler ise;
Yorgunluk
Halsizlik
Güçsüzlük
Ruh halindeki bozukluklar özellikle depresyon ve aşırı sinirlilik hali
Dikkat eksikliği, odaklanmakta güçlük
Üşüme
Kalp çarpıntısı
Uzuvlarda uyuşmalar
Pürüzsüz dil (dil üzerindeki noktacıkların yok olmaya başlaması
Ağız yaraları (aftlar)
Cilt kuruluğu ve cansız bir cilt
Kilo kayıpları
B12 EKSİKLİĞİ NEDENLERİ NELERDİR?
Vegan veya vejeteryan diyet uygulanması
B12 vitamini yönünden zengin besinlerin tüketilmemesi
Yeme bozuklukları (anoreksiya nevroza, blumia nevroza)