Pandemi sonrası teknoloji dünyasında hızla yayılan Metaverse çılgınlığı, yatırımcılar için büyük bir hayal kırıklığına dönüştü.
Türkiye'nin önemli tarihi yapıları, stadyumları, sarayları, camileri ve köprülerini sanal dünyada satın alarak gelecekte değer kazanacağını umanlar, aynı şekilde sanal mağazalar açan ve altyapı yatırımları yapan şirketler, bekledikleri kazancı elde edemedi.
Vatandaşlar ve şirketlerin yoğun ilgi gösterdiği sanal arsaların değeri yüzde 90 oranında düştü. Sanal arazilere yapılan yatırımlar eridi.
Uzmanlara göre, Türkiye'deki Metaverse kayıplarının maliyeti 1 milyar doları aşıyor. Metaverse çılgınlığı 2021'in sonunda başladı ve dünya genelinde büyük ilgi gördü.
ŞİRKETİN ADININ DEĞİŞTİRİLMESİ İLE İVME KAZANDI
Bu trend, Mark Zuckerberg'in Facebook çatı şirketinin adını Meta olarak değiştirmesiyle daha da ivme kazandı. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi teknolojilerin birleşmesiyle oluşan ve kullanıcıların etkileşim kurabildiği, oyun oynayabildiği, alışveriş yapabildiği bu sanal evrende, gerçek dünyadaki gibi dijital araziler de satılmaya başlandı. Birçok kişi, sanal arazilerin gelecekte çok değerleneceğini düşünerek bu alanlara yatırım yapıyor ve birkaç yıl içinde büyük kazançlar elde etmeyi umuyordu.
Bu çılgınlık sırasında, sanal dünyada Miami'den, Çırağan Caddesi'nden hatta Mars'tan bile arsa almak mümkündü. Arsaların yanı sıra birçok şehirdeki tarihi eserler de satışa sunuluyordu. Meta'nın başlattığı dijital arsa satışlarında ilk 6 ayda en çok arsa ve yer satan platformda yaklaşık 185 bin parça satılmıştı ve bunların üçte birini Türkler satın almıştı.
Meta'nın başlattığı bu akıma birçok teknoloji şirketi de katıldı. Metaverse üzerinde arazi satan platformlar arasında Decentraland, The Sandbox ve SuperWorld gibi isimler öne çıktı. Bir anda yüzlerce metaverse şirketi sanal dünyada yatırım yapmaya başladı. Sanal arsalara en yoğun talep Türkler'den gelmişti. TÜBİTAK'ın 2023 istatistiklerine göre, dünyada satılan metaverse arsalarının neredeyse yarısını Türkler satın aldı.
1 MİLYONU AŞKIN KİŞİ ARSA ALDI
Raporlara göre Türkiye'den 1.1 milyon kişi metaverse sistemine üye oldu ya da arsa aldı. Bu arsaları emlak platformlarında satışa çıkaranlar bile oldu. Türkiye'de özellikle perakende alanında faaliyet gösteren birçok şirket milyonlar harcayarak bu alana özel yatırımlar yaptı.
Sadece Türkiye'de şirketlerin bu alanda gerçekleştirdiği yatırım miktarı 2022 yılı istatistiklerine 400 milyon doları buldu.İnsanlar gelecekte bu arsaların çok yüksek rakamlara ulaşacağı ve zengin olacakları hayaliyle dijital arsalara yatırım yaptı.
YASTIK ALTI PARALARINI YATIRDILAR
Fırsatı kaçırmak istemeyen bazı vatandaşlar yastık altındaki parasını dahi bu işe yatırdı. Parası olmayanlar ise etraflarından borç para alarak sanal dünyadan arsalar satın aldı.
Ancak başta Meta olmak üzere 2024 yılında geldiğimizde tüm metaverse firmaları ya zarar etti ya da iflas bayrağını çekti. İlk etapta yatırımcıların yoğun ilgisini çeken sanal arsaların değeri şu anda yüzde 90 civarında düştü. Aldıklara arsalara yatırımcı bulmak neredeyse imkânsız. Bir yatırımcı, 2023'te 10 bin TL'ye satın aldığı bir sanal arsayı şimdi sadece 1.000 TL'ye satabiliyor.
50 MİLYAR DOLARLIK ZARAR
2024 yılı itibarıyla Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın sahibi olan şirket metaverse yatırımlarından 2022'de yaklaşık 14 milyar dolar kaybetti.
HUKUKİ DÜZENLEME YOK
Sabah'ta yer alan habere göre; 2023'te ise kayıp 16 milyar dolar. Şirket 5 yılda 47 milyarını sanal dünyaya kaptırdı. Meta'nın kurucusu Mark Zuckerberg'den sonra en çok para kaybeden Türkiye oldu. Uzmanlara göre, Türkiye'nin arsa satışı ve şirketlerin yatırımlarına ödediği para 1 milyar doların üzerinde. Metaverse için herhangi bir hukuki düzenleme yok. Dolayısıyla sanal arsa alıp zararda olanlar için kesin bir çözüm yolu bulunmuyor. Bilişim hukukçuları, sanal ortamlarda bu tür alışveriş yaparken, vatandaşları dikkatli olması konusunda uyarıyor.
ELON MUSK ONAYLAMADI
Meta'nın CEO'su Mark Zuckerberg, bu alana yatırımda kararsız kalanlara "Metaverse'ün gelecek için önemli bir yatırım olacağını düşünüyorum. Bu önemli bir şey ve gelecek için Metaverse'e yatırım yapmamak hata olur" diyerek tavsiyelerde bulunmuştu. Tesla ve SpaceX'in CEO'su Elon Musk ise Metaverse ve Web 3.0'ı onaylamadığını belirterek, bunların "pazarlama hilesi" olduğunu söylemişti.