Ağzında sigarayla çıktı! 100,120,130 saat enkaz altında kalanlar donma moduna, deliryuma mı giriyor?

Enkaz altından günler sonra çıkan kişilerin verdiği tepkiler büyük bir sevinç ve şaşkınlıkla karşılanıyor. Ağzında sigarayla çıkandan 'Selamınaleyküm' diyerek etrafa gülücük saçan kişilerin donma travması altında olup olmadığı merak ediliyor. 21 günlük, 2 aylık bebeklerin hayatta kalmasının yanı sıra yaşı büyük kişilerin de 5 gün boyunca aç susuz bir şekilde nasıl kalabildiği araştırılıyor. Bu nedenle en sık aratılanlar arasında travma belirtileri neler ve donma travması nedir soruları yer alıyor. İşte tüm merak edilenler.

takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 13 Şubat 2023 11:24

Kahramanmaraş'ta meydana gelen deprem felaketi sonrası binlerce kişilik arama kurtarma çalışmaları devam ediyor. Depremin 7. gününde enkaz altından çıkanlar ise mucizeye imza atıyor. 128, 130, 140 saat sonunda kurtarılan kişilerin görüntüleri ise oldukça şaşırtıcı. Ağzında sigarayla çıkan depremzededen tekbir çektirene enkaz altından çıkar çıkmaz gösterdikleri enerjinin travmaya bağlı olup olmayacağı araştırılıyor. 21 günlük bebeğin yaşama ihtimali yokken günlerce enkaz altında kalması, çocukların çıktığındaki ilk tepkileri hakkında detaylar merak ediliyor. Peki, 150 saat boyunca aç susuz kalan bir kişi donma travması mı yaşıyor? İşte detaylar..

Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Başar Cander, enkaz altından sağ olarak kurtarılan vatandaşlarımızın yaşayabileceği, çok önemli iki sağlık sorununa dikkat çekti. Prof. Dr. Cander bu sorunların, enkaz altında ezilmeye bağlı olarak gelişebilecek travmalar ve buna bağlı Crush Sendromu ile kış şartları nedeniyle gelişebilecek hipotermi olduğunu söyledi.

İLK DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN TRAVMA OLGUSU

"Enkazdan çıkan insanda sağlık ekiplerinin ilk dikkat etmesi gereken olgu travmadır. Bu da travma kurallarına göre yönetilmelidir. Söz gelimi yaralı enkazdan çok ince çalışılarak yavaş yavaş çıkarılması gerekir. Kuvvetle muhtemel dar bir alanda olacağı için her şeyden önce alanın genişletilmesi gerekir. Yaralı bir anda çekip çıkarılmaz. Belli bir pozisyonda çıkarılması gerekir. Yoksa yaralıya yarar yerine zarar verirsiniz. Dolayısıyla bu işlemler mümkün olduğunca profesyonel ve eğitimli kişiler tarafından yapılmalıdır."

İLK RİSK CRUSH SENDROMU

Süreç uzadıkça travma vakalarında kas enzimlerinin kana karışması nedeniyle "Crush Sendromu" adı verilen olgunun gelişebileceğinin altını çizen Prof. Dr. Cander, "Bu nedenle şartlar uygunsa tedaviye daha enkaz altında başlanmalı. Söz gelimi, yaralının kolu gibi bir uzvuna ulaşma imkanı varsa hemen damar yolu açılarak serum bağlanması hayati önem taşıyabilir. " ifadelerini kullandı.

CRUSH SENDROMU BELİRTİLERİ NELER?

Crush sendromu olan kişilerde kahverengi idrar, ödem, halsizlik, aritmi ve düşük tansiyon en fazla oluşan semptomlardır. Göçük altından kurtulan kişi başta sağlıklı gözükebilir. Ancak potasyum (K) ve ezilen doku proteinlerinin kana karışması; böbrek, kalp ve akciğer gibi organları etkilemesiyle bir süre sonra kan basıncında düşme, solunum yetmezliği ve ölüm meydana gelebilir.

HİPOTERMİ İKİNCİ RİSK

Kış koşullarında deprem sonrası enkaz altında kalan yaralılar için ikinci büyük riskin "hipotermi" olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Başar Cander, "Hipotermi bildiğiniz gibi vücut ısısının aşırı düşmesi nedeniyle gelişen bir tablodur.

DEPREM TRAVMASI NEDİR?

Travma; afet, şiddet, terör gibi olağandışı olaylardan kaynaklanabilir. Deprem afetinin ardından kişilerde şahit olduğu zorlu koşullara ilişkin deprem sonrası travması yaşayabilmektedir.

ÇOCUKLAR DEPREM TRAVMASINDAN NASIL KORUNUR?

Çocuklar da hem doğal afet olaylarını deneyimleyen hem de tanık olan tarafta olabilir. Fakat çocuklar doğaları gereği hem kırılganlardır hem de yeni gelişen durumlara karşı esneme kapasiteleri yüksektir. Bir çocuğun yaşadığı olayları atlatıp atlatamayacağı çocuğun yaşına, durumun içeriğine, şiddet ve yoğunluğuna göre değişiklik gösterir.

ÇOCUKLARDA SOYUT DÖNEM

Çocuklarda 8 yaşa kadar "soyut dönem" gelişmediği için olaylar arasındaki neden sonuç bağlantısını kurmakta zorlanırlar. Ve etraflarında gelişen olaylara "kendilerinin neden olmuş olabileceklerini" düşünürler. Bu nedenle deprem, afet gibi olayların kendileri ile ilgili olmadığının açıklanması önemlidir.

İLERDE HATIRLAMASALAR BİLE BİLİNÇLERİ KAYDETTİ

Birçok yetişkin çocukların küçükken yaşayabileceği travmatik olayları çocukların hatırlamadığına, yaşlarının küçük olmasından dolayı da etkilenmeyeceklerine inanırlar. Ancak beden ve zihin kayıt tutar. Çocuk sadece kendisini ifade edebileceği dil kapasitesi gelişmediği için yaşadığı duyguları anlatamaz. Çocukların travmaya maruz kaldıkları yaş ne kadar küçükse, travmanın gelecekte onları etkileme ihtimali de artacaktır.

TRAVMAYA MARUZ KALMIŞ ÇOCUKLARDA GÖZLEMLENECEK BAZI DAVRANIŞLAR

Çocuğunuz travmaya maruz kalmış ise çocuklarınızda görülebilecek bazı davranışlar:

- Anne babadan ayrılmakta zorlanmazken anne babaya daha çok yaklaşma isteği

- Yemek yemede normale göre daha çok zorlanma

- Oyun içerisinde şahit olduğu bir olay varsa daha çok tekrar etme (defalarca kuleler yapıp yıkma gibi).

Çocuk daha küçük bir yaşta ise;

- Tuvalete gitmede sıkıntı yaşamazken altına kaçırması

- Parmak emmezken parmak emmeye başlaması

- Karanlıktan korkması

- Kekelemesi veya konuşmayı kesmesi

- Ayrı uyuyabiliyorken yalnız uyumakta zorlanma

- Normal zamanlarda öfkelenmeyeceği şeylere şiddetli tepkiler gösterme

- Daha çok ağlama, öfke nöbetleri

- Birden çok fazla gülmeye başlama

- Uyumakta zorlanma

TRAVMA SONRASI STRES BELİRTİLERİ

- Kaçınma (Olaya dair konuşmalar duyduğunda yüksek sesle bastırma, konuyu değiştirme, ağlama.)

- Oyun oynamada isteksizlik,

- Normal gelişimsel becerileri yapamama (Tek başına yiyememeye, giyememeye başlama gibi),

- Fiziksel semptomlar (Karın ağrısı, baş ağrısı vb.),

- Yaşanan olayla direkt ilişkisi olmayan korkular geliştirme.

TRAVMA YAŞAYAN ÇOCUKLAR İÇİN NE YAPILABİLİR?

- Çocuk konu hakkında konuşmak istemiyorsa zorlamayın.

- Konuşmaya ihtiyaç duyduğunda kısa ama onun algılayabileceği ölçüde gerçek bilgiler verin.

- Yalan söylemekten kaçının, bilmiyorum bu hakkında bilgi alır almaz sana haber vereceğim deyin. (Bu sırada bir uzmana danışın).

- ''Bir şey yok'', ''bunda ağlanacak bir şey yok'', ''ağlama'', ''bebek gibi davranma'', ''bak ''x, kişisi senin gibi davranmıyor'', ''abartma, herkes aynı şeyi yaşıyor'' gibi cümlelerden kaçının.

- Çocuğa isterse sarılabileceğiniz teklifini sunun, ama ısrar etmeyin.

- Çocuk size dokunmak, temas etmek istiyorsa, o teması kesene kadar sürdürün.

- Çocuğun kendisini ifade edebilmesi için duygu çalışmaları yapın.

- Bol bol oyun oynayın, oyunu çocuğun yönetmesine izin verin.

AĞZINDA SİGARAYLA ÇIKTI HASTANEYE GİTMEYİ REDDETTİ

Tüm ülkeyi şaşkınlığa uğratan bir diğer olayda enkaz altından elinde sigarayla çıkan kişi oldu.

Adıyaman'da enkazdan ağzında sigara ile çıkarılan ve tüm ısrarlara rağmen sigarayı atmayan adam, hastaneye götürülmeyi de kabul etmedi.

Enkazdan çıktıktan sonra herkese tek tek sarılan depremzede.

PEKİ BUNU NASIL YAPIYORLAR?

Bu kişiler günlerce sessiz ve ışıksız bir ortamda kalıyor. Günler sonrasında aç ve susuz bir şekilde enkazdan çıkanları görenler çeşitli travmalar hakkında araştırmalara başladı. Birçok sebep sonucu bu durum gözlenebilir. Özellikle uzmanlar donma travması deliryum ve diğer ruhsal problemlere karşı uyarıda bulunuyor.

DELİRİUM NE DEMEK ?

Delirium hastalığı, nörobilişsel bir hastalıktır. Çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkan ve kişide algı, yargılama ve düşünce bozukluğu meydana getiren tehlikeli bir hastalıktır. Bu hastalığa acil müdahale gereklidir. Acil müdahale edilmezse çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Aynı zamanda çoğu zaman yaşlılarda görülür ve yaşlılarda görüldüğü için ekstra dikkat edilmesi gerekmektedir. Bazen demans hastalığıyla karıştırılsa da iki hastalığı birbirinden ayıran birtakım özellikler bulunmaktadır. Ve bu hastalığın teşhisini koymak için aile üyelerinin doktora belirttiği davranışlar büyük ölçüde önemlidir.

Delirium, birkaç saat veya birkaç gün içerisinde baş gösterebilir. Delirium yüzünden metabolik dengede ortaya çıkan bazı değişiklikler, ilaç, enfeksiyon, ameliyat, alkol veya ilaç zehirlenmesi gibi faktörlerle takip edilebilir.

DELİRİUM BELİRTİLERİ NELER?

Delirium semptomları, çoğunlukla birkaç saat veya gün içerisinde görülür. Genelde gün içerisinde dalgalanmalar görülür ve bunlara hiç rastlanmadığı zamanlar da olabilir. Gece vakti, bu belirtiler daha da fazlalaşır, hafıza kaybı yaşama ihtimalleri çoğalır.

Odak problemi ve konular arasında geçi yapamama problemi,

Önemsiz şeylerle dikkatinin kolayca dağılması,