500 yıllık gizemin perde arkası aralandı. Mona Lisa tablosu ile sanat tarihinin en ikonik eserlerinden birine imza atan Leonardo da Vinci'nin annesi aslında kim? Araştırmacılar İtalyan sanatçının ölümünden yaklaşık beş asır sonra hala bu sorunun ardındaki gizemi çözmeye devam ediyor. Öte yandan yeni bir araştırmaya göre, Leonardo'nun annesi Kafkasya'dan İtalya'ya kaçırılan genç bir köle olduğu iddia ediliyor.
İtalyan tarihçi Carlo Vecce, Floransa'daki devlet arşivlerinde adı Caterina olan genç bir kıza kölelikten kurtulma hakkı tanıyan bir belge keşfetti. Bu belge aynı zamanda tüm zamanların en ünlü İtalyan sanatçılarından biri olan Leonardo da Vinci'nin aslında yarı İtalyan olduğunu da ortaya koyuyordu. Vecce, iddiasına dair kanıt olarak 1452 yılında bizzat Leonardo'nun babası tarafından yazılmış olan Caterina'nın "Özgürlüğünü ve insanlık onurunu geri kazanması için azat belgesi" olduğunu söyledi.
Leonardo Da Vinci'nin annesinin adının Caterina olduğu biliniyordu fakat hakkında daha fazla bilgi yoktu; uzun zamandır bir İtalyan, belki de bir yetim ve Floransa'nın yerlisi olduğu varsayılıyordu. Şimdi ise bir İtalyan Rönesans uzmanı, Leonardo da Vinci'nin annesinin daha önce sanıldığı gibi Toskana'lı bir köylü kadın değil, Kafkasya'dan gelen bir köle olduğunu iddia ediyor.
Napoli Üniversitesi'nde profesör olan ve 15. yüzyıl üzerine çeşitli kitaplar yazan Carlo Vecce, teorisini desteklemek için daha önce bilinmeyen arşiv belgeleri keşfettiğini ifade ediyor.
"Leonardo'nun Annesi Caterina'nın Gülümsemesi" adında bir roman olarak yayınlayan Vecce, romanın yıllar süren araştırmalardan elde ettiği bulgulara dayandığını vurguluyor. Yeni kitabının basın toplantısında konuşan Vecce şöyle anlatıyor:
"Leonardo'nun annesi Kafkas Dağları'ndaki evinden kaçırılmış, Floransa'ya gelmeden İstanbul ve ardından Venedik'te satılmış Çerkes bir köleydi." dedi.
Leonardo'nun Floransalı Piero adlı bir adam ile Caterina adlı bir kadının gayrimeşru oğlu olduğu biliniyordu. Ayrıca Piero da Vinci'nin o dönem şehrin önde gelen noterlerinden biri olduğu aktarılan bilgiler arasındaydı. Fakat Caterina hakkında bilinenler çok sınırlıydı; Leonardo'nun 15 Nisan 1452'deki doğumundan kısa bir süre sonra Floransa yakınlarındaki bir çiftçiyle evlenmesi dışında neredeyse hiçbir şey bilinmiyordu.
Vecce'nin Floransa'daki devlet arşivlerinde bulduğu ve daha önce gün ışığına çıkmayan bu belge, Caterina'nın onu sütanne olarak satın alan ve Floransalı bir şövalyenin metresi olan Monna Ginevra tarafından özgürlüğüne kavuşturulduğunu gösteriyor.
Belge, Leonardo'nun babası Piero da Vinci tarafından el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış. Vecce romanda bu imza sahnesini 1452 yılının Kasım ayında Santa Maria del Fiore Katedrali'nin arkasındaki eski bir evde tasvir ediyor. Ancak araştırmacılara göre bebek doğduktan sonra Caterina cömert bir çeyizle birlikte küçük bir çiftçiyle hızla evlendiriliyor.
Prof Vecce, "Caterina'nın azat belgesini düzenleyen noter, onu henüz bir köleyken seven ve çocuğunun babası olan kişiydi" diyor. Ve Piero'nun özgürlük belgesini yazarken duygularına yenik düştüğünü, genellikle titiz olan noterin alışılmadık hatalar yaptığını ve hatta tarihi bile yanlış yazdığını öne sürüyor. Vecce, "Buradaki her şey gerçek, hatta kahramanların isimleri bile" diyor ve "Kitapta kurgu sadece hikâyelerini birbirine bağlamaya ve boşlukları doldurmaya yarıyor" şeklinde ekliyor.
Vecce, Caterina'nın kölelik hikayesinin oğlu için önemli sonuçları olduğunu savunarak, "Leonardo İtalyan değil, yarı İtalyan. O bir yabancı, bir köle, o dönemin toplumunun en alt basamağında yer alan bir kadının; bir tekneden inerek Venedik'e ayak basmış ve dilimizi zar zor konuşan Caterina'nın oğlu" dedi.
Aslında Leonardo'nun annesinin bir köle olduğu teorisi son birkaç yıldır ortalıkta dolaşıyordu fakat Kafkasya ile kurulan bağlantı yeni. Ve özgürlük belgesinin keşfi köle anlatısına daha fazla ağırlık kazandırıyor.
Da Vinci tarihçisi ve Roma'daki Lincei Bilim Akademisi'nin bir üyesi olan Paolo Galluzzi, Vecce'nin vardığı sonuçları ikna edici bulduğunu fakat bunları doğrulayacak bir DNA kanıtı olmadığını söylüyor.
Oxford Üniversitesi'nden ünlü bir sanat tarihçisi Vinci'nin annesinin tam adının Caterina di Meo Lippi olduğunu ortaya çıkardı. Martin Kemp adındaki sanat tarihi profesörü, bu ismin Floransa ve Vinci'deki emlak vergisi kayıtları da dahil olmak üzere daha önce gözden kaçan arşivlerden ortaya çıktığını dile getirdi.
Martin Kemp, Caterina'nın fakir bir köylü olduğunu, muhtemelen yetim olduğunu ve büyükannesiyle birlikte İtalyan Toskana tepelerinde, Vinci'den yaklaşık bir mil uzaklıktaki köhne bir çiftlik evinde yaşadığını ileri sürdü.
Leonardo da Vinci'nin hayatı ve eserleri konusunda dünyanın önde gelen otoritelerinden biri olan Profesör Kemp, yeni bulguları inandırıcı bulduğunu söyledi.
Ayrıca The Telegraph'a verdiği demeçte, "Köleler dönemin diğer toplumlarında olduğu gibi Floransa'da da yaygındı. Köleler İtalya'ya getirildiklerinde Hıristiyanlığa döndürülüyor ve kendilerine yeni isimler veriliyordu. Caterina kadın kölelere verilen en yaygın isimlerden biriydi. Leonardo'nun babasının köle ticareti yaptığını biliyoruz. Ayrıca biraz da eğlence düşkünüydü, 70 yaşındayken bile hâlâ çocuk sahibi oluyordu" dedi ve sözlerine ekledi:
"Her zaman yaz aylarında Vinci kasabasına geri döndüğünü biliyoruz çünkü yılın o zamanlarında Floransa'da noter olarak yapabileceği pek bir şey yoktu. Caterina'nın taşralı bir kız olduğunu düşünüyorduk. Leonardo doğduktan sonra, muhtemelen Leonardo'nun ailesinden gelen bir çeyizle hızla evlendirildi"