Projede eksik görülen kısımlara rağmen, Osmanlı yöneticileri tarafından proje olumlu yaklaşılmıştır. Sultan II. Abdülhamid, projenin hemen hayata geçirilmesi yönünde sefire emir vermiş ''İntihap edeceğin mühendislere söyle, şehrin elektrik tesisatını gazda olduğu gibi hükümet hesabına yaptırmayı ve elektrikli tramvay inşaatının da hükümetle müştereken yerli sermayedarlara imtiyazla vermeyi münasip görüyorum, bu iki iş için lazım gelen planlamayı da yapmayı unutmasınlar'' demiş ve işte bu sebeple Osman Nuri'ye göre kıyamet kopmuştu; İstanbul gibi bir şehrin elektrik ve tramvay işlerini elde ederek bu yüzden milyonlar kazanmak isteyen saray erkânı ve o devrin tüccar zihniyetli cezirleri işe el atmış fakat muvaffak olamamışlardır.
ÖNCEKİ RESİMLER İÇİN TIKLAYINIZ
Karşılaştıkları bu olumsuzluk sonrasında, Fransa'dan bu işler için gelecek amale ve ustalar komünist olduklarından burada türlü türlü fenalıklar yapacaklarından bahisle Sultan'ı korkutmuşlar ve vazgeçirmişlerdir.
Sultan II. Abdülhamid ise bu işten tam manasıyla vazgeçmemiştir. Altı yıl önce kendisine gönderilen resimlere bakarak projesini tasarlayan Bouvard, Sultan'ın ısrarları neticesinde 1908 yılında İstanbul'a gelir. Bu kez şehri inceler, tetkikler yapar sonra da bir rapor hazırlar. İkdam gazetesinde yayımlanan rapora göre, şehrin fenni bir haritası olmadan plan tanzimine imkân olmadığı belirtilir. Bouvard'ın tavsiyesi üzerine İstanbul haritasının elde edilmesi işi Fransız Topografya Cemiyeti'ne verilmiştir. Ardından Lyon Belediyesi Başmühendisi Aurigue, birkaç uzmanla birlikte İstanbul Şehremaneti Fen Heyeti Müdürlüğü'ne üç yıl için atanmıştır.
Galata Köprüsü Projesi'nin tamamlayıcı unsuru olan bu projenin sahibi de Fransız Şehir Plancısı Budvard idi. Boudvard, bu proje ile şehrin kuruluşundan itibaren yoğun deniz trafiğine ve canlı bir rıhtıma sahip olan Yeni Camii önünü geniş bir meydana kavuşturmayı amaçlıyordu. Bu projede meydanın sınırlarını, camiyi çevreleyen iki çeyrek daire oluşturacaktı. Bunun yanı sıra Yeni Camii'nin yanlarına iki bina yapılması tasarlanıyordu.
Kendine özgü tasarım anlayışıyla Boudvard, Yeni Camii'nin Haliç'e bakan cephesinde geniş bir meydan ile meydanın ana aksında bir köprünün olmasını öngörmüştür. 1878 Dünya Fuarı'nda inşa edilmiş olan Trecadero Sarayı'nı andıran tasarımdaki meydanın sınırlarını iki çeyrek daire belirlemektedir.
Ancak Yeni Camii, Bouvard'ın hayalindeki simetrinin hakkını veremiyordu. Minareler her ne kadar Trecadero Sarayı'nın kulelerine benzese de simetrik olarak köprüye bakmıyor, ayrıca caminin avlusu da simetriyi bozmaktaydı. Simetride yer alan bu kusuru örtmek için köprünün uç kısımlarına, köprünün iki taşıyıcı ayağını yerleştirmeyi tasarlamıştı.
Bouvard tasarımında, taşıyıcı ayakları yükselterek şark esintileri sunarken, ayakların üzerine kubbeler ve tepe kısımlarına hilaller düşünmüştü. Bu projede, yeni Camii'nin kubbesi ile Galata Kulesi uyum göstermekteydi. Proje, Sultan II. Abdülhamid Han'ın 1909 yılında tahttan indirilmesiyle rafa kaldırılmıştır.
Kanuni döneminde av sahası olan bölge, Sultan I. Ahmed döneminde hasbahçeler arasında yerini almış, Sultan II. Selim döneminde de bölgede yapılaşma başlamıştır. Tüm bunların birikiminde Yıldız Bölgesi, Sultan II. Abdülhamid Han ile özdeşleşmiş bir mekândır. Topkapı, Dolmabahçe saraylarından sonra devletin yönetim merkezini 1877 yılında Yıldız'a taşıyan Sultan Abdülhamid Yıldız Sarayı ve bahçesini dışarıya kapalı, büyük ve organik yerleşimin hâkim olduğu, muhteşem bir komplekse dönüştürmüştür.
Yıldız Külliyesi ya da kompleksi diye tabir edebileceğimiz yapılan manzumesi köşkler, kasırlar, marangozhane, eczane, limonluk, porselen fabrikası, çini atölyesiydi. Binalar birbirinden bağımsız bir şekilde geniş alana yayılmaktaydı. Yıldız Bölgesi, Sultan II. Abdülhamid döneminde 12.000 kişilik saray iç nüfusu ile Osmanlı'nın Klasik Dönemi'ndeki Topkapı Sarayı'nın esintilerini taşımaktaydı.
20.000 civarında Ertuğrul ve Orhaniye kışlalarında yer alan askerler sağlamaktaydı. Asker ve sivil toplamda 32.000 kişilik bir nüfusu barındıran bölgede gezi, seyir ve toplanma alanları yok gibiydi. Geniş bir alana yayılan bu yapıları, Paris Sefiri Salih Münih Paşa'nın hazırladığı bir proje ile bir araya toplama imkânı doğuruyordu.
Salih Münir Paşa tarafından hazırlanıp Sultan II. Abdülhamid Han'a arz edilen projede boğaza doğru genişletilmesi tasarlanan Yıldız Bahçesi'nde Büyük Mabeyn, Şale, Malta köşkleri 2 km'lik bir demir yolu vasıtasıyla birbirine bağlanacaktı. Bunun yanı sıra Ertuğrul ve Orhaniye kışlaları da demiryolu ile yakınlaşacaktı.
Bahçenin, Çırağan Sarayı'na doğru genişleyen kısmında ise Çadır Köşkü önüne, içinde ufak ölçekli bir adası olan büyük bir havuz, iki yamaç arasında kalan vadiye basamaklı şekilde ilerleyen bir şelale, Malta Köşkü'nün kuzeyine ise iki küçük havuz yapılması planlanıyordu. Çadır Köşkü önüne yapılacak havuza ise raylı sistem bir köprü vasıtasıyla geçilecekti. Planda ''Büyük Köprü'' olarak isimlendirilen yapının 17 kemer ile taşınması tasarlanmıştı.
Şale ve Malta köşklerinin kuzey kısmı esas alınarak hazırlanan planda, Yıldız Bölgesi'nin boğaz bakan kısımları proje dışında bırakılmıştır. Bu bilgilerden yola çıkarak proje hazırlanırken, bölgenin topografyasının dikkate alınarak tasarlandığını görülmektedir.
Yıldız Bahçesi bugün, İstanbul'un şehri merkezi içinde kalmış en büyük yeşil alan olup, her gün yüzlerce misafiri ağırlamaktadır.
Kaynak: Fikriyat.com
ABD KONGRESİ'NDE ABDÜLHAMİD'İN İZLERİ...
Sultan II. Abdülhamid'in Amerikan Kongre Kütüphanesi'ne hediye ettiği 318 kitap, dijital ortama aktarılarak kullanıcıların erişimine açıldı.
Fransızca dilbilgisi kitabından Osmanlı'nın yetiştirdiği önemli edebiyatçıların kitaplarına, Shakespeare'den farklı türdeki onlarca esere uzanan liste, Sultan Abdülhamid'in kitaba olan ilgisini gösterir nitelikte.
Kongre Kütüphanesi, daha önce de Abdülhamid'in hediye ettiği fotoğraf albümlerini erişime sunmuştu. "Abdülhamid'in arşivinden fotoğraflarla Osmanlı toprakları"na dair fotoğraflara buradan ulaşabilirsiniz.
Abdülhamid'in Yıldız Koleksiyonu'ndan Amerikan Kongre Kütüphanesi'ne hediye ettiği değerli kitaplardan bazıları ise şu şekilde:
1881 tarihli Mahmut Celâleddin'in kaleme aldığı "Hazine-yi Evrak", Osmanlıca, 734 sayfa.
Yale Üniversitesi'ne hediye edilmiş.
1883 tarihli Mizancı Murad'ın kaleme aldığı "Muhtasar tarih-i umumi", Osmanlıca, 273 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1882 tarihli Harbiye Nezareti'nin yayımladığı "Mecmua-i Fünun-i Askeriye", Osmanlıca, 609 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1880 tarihli Mehmet Hemdemî Çelebi Solakzade'nin kaleme aldığı "Solakzâde tarihi", Osmanlıca, 802 sayfa.
1882 tarihli "Mir'at-i âlem", Osmanlıca, 401 sayfa.
1882 tarihli Abdüssettar'ın kaleme aldığı "Medhal-i fıkıh", Osmanlıca, 48 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1863 tarihli "Düstur", Osmanlıca, 390.
"Kanunlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararları, Kanun Hükmünde Kararnameler, Bakanlar Kurulu Kararları (Andlaşmalar ve Sözleşmeler, Tüzükler, Yönetmelikler), Anayasa Mahkemesi Kararları ile Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay İçtihadı Birleştirme Kararlarını kapsamaktadır."
1883 tarihli "İstatistik, Mehakim-i Devlet-i Âliye-yi Osmaniyeye geçen doksandokuz… (1299-1883)", Osmanlıca, 331 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1877 tarihli Hariciye Vekâleti'nce yayımlanan "Muahedat mecmuası", Osmanlıca, 438 sayfa.
1876 tarihli Manastırlı Mehmet Rifat'ın kaleme aldığı "Mecelle-yi hendese", Osmanlıca, 74 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1883 tarihli Ahmet Rifat'ın kaleme aldığı "Lugat-ı Tarihiye ve Cografiye", Osmanlıca tarih ve coğrafya kitabı, 1101 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
1878 tarihli "Muahedat Mecmuası", Osmanlıca, 921 sayfa.
"Abdülhamid Han-i Sâni Hazretlerinin taraf-i eşref-i mülukânelerinden, Vaşingtonda Meclis-i Mebusân azasından Mösyö Hewit hazretlerinin marifetile Muctema-yi Amerika Kütüphane-yi Milliye ihda buyurulmuştur."
