Osmanlı döneminde illerin isimleri! İşte yaşadığınız şehrin ve memleketinizin Osmanlı'daki ismi!

Osmanlı'nın bölgeye hakim olmasıyla birlikte, Anadolu'nun dört bir yanı, yeni bir ruh ve kimliğe büründü. Bu dönemde şehirler, sadece Osmanlı mimarisiyle değil, aynı zamanda isimleriyle de dönüşüme uğradı. İşte yaşadığınız şehrin ve memleketinizin Osmanlı'daki ismi! Peki, şehirlerin Osmanlı zamanındaki isimlerini biliyor musunuz? İşte Osmanlı döneminde illerin isimleri Rumca, Ermenice, Arabi, Farisi, Türkçe olarak bilinen illerin ve ilçelerin isimleri yaşanan çeşitli olaylarla birlikte zaman içinde değişime uğradı. Değişime uğrayan bazı il ve ilçelerin isimleri ise şöyle: Prof. Dr. Musa Şaşmaz'ın 'Türkiye'nin İdari Taksimatı' adlı 15 ciltlik araştırması Türkiye'nin vilayet, kaza, nahiye veya köylerinin tarihte uğradığı değişimi ortaya koyuyor. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, TBMM Arşivi, İçişleri Bakanlığı Arşivi, Osmanlı Arşivi, Resmi Gazete Arşivi, Milli Kütüphane kaynakları ve İngiliz arşivlerinden yararlanan çalışmada şehirlerin eski isimleri de yer alıyor.İşte yaşadığınız şehrin isminin tarihi: ADANA: Adana'yı kimlerin nasıl kurdukları konusunda elde kesin bilgiler yoktur. Ancak, Bizans' lı Etien' in ilettiği bir söylenceye göre, Uranus' un oğulları Adanos ve Saros, Tarsus' la savaşarak burayı ele geçirmişler. Bunlardan Adanos kente ( Adana ) Saros'ta ırmağa (Seyhan) adını vermiş. KARABÜK: Karabük bir Cumhuriyet şehridir. Safranbolu ilçesinin bir köyü olan Öğlebeli'nin 13 hanelik mahallesi olan Karabük, 1935 yılında Ankara-Zonguldak demiryolunun açılmasıyla bugünkü istasyonun olduğu yere bir ad verilmesi gerektiğinde 13 hanelik Karabük mahallesi istasyonu adı verilmiştir. KARAMAN: İlk ismi Laranda'dır. Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi. Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi. KAYSERİ: Romalılar Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani İmparator şehri anlamına gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı KİLİS: Kilis adı Yukarı Mezopotamya da Pellada Cyrrhus denen bir kent ile aynı adı taşıdığı ve Osmanlı kaynaklarında Kilis kalesi olarak geçtiği görülmektedir. Bu sözcüğün okunuşu 'Kiris' olup 'Kilis' sözcüğüne fonetiği bakımından büyük benzerlik göstermektedir. Grant Dictionier'de Cyrrhus'u 'Kiris' anlamı da 'Efendi' olarak yazmaktadır. Büyük olasılıkla 8. yy. da bölgeye gelen Türkmenler tarafından Kiris, Kilis diye söylenmiş ve bugünkü yeri Kilis olarak isimlendirilmiştir. KIRIKKALE: Kırıkköyü ile kentin merkezinde bulunan Kaletepe'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaati yaygın olmakla beraber bölgenin ismi Osmanlı arşiv belgelerinde 'Kırıkkal' şeklinde geçmektedir. Akıncıların hücum ettiğini duyan bizans kale komutanı, bütün barut dolu fıçıları mağlubiyete düştüklerinde havaya uçurulmasını emreder, nitekim düşündüğü gibide olur ve fıçılarla birlikte herşey yerle bir olur.şehrin ismi Şehitlerin kahramanlıklarını ve kimliklerini ifade etmektedir., KIRKLARELİ: Kırklareli ismi, toprakları bünyemize katan 40 savaşçıdan gelir, diğer adları deliler veya akıncılar olarak bilinen bu savaşçılar kaleyi ele geçirirler fakat, buradan kurtulamayacağını önceden bilen bizanslıların toplu intaharı ile onlarda bu topraklarda hayatını kaybeder. KOCAELİ: Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi. KONYA: İsa'dan önce 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St. Paul burayı ziyaret etti ve şehir önemli bir dinsel merkez olarak gelişti. Bu nedenle Hıristiyanlar ona, 'İsa'nın tasviri' anlamına gelen 'ikonyum' adını verdiler. Abbasiler burayı alınca 'Kuniye'ye' çevirdiler. Türkler bu ismi Konya olarak değiştirdi. KÜTAHYA: Frigler buraya 'Katyasiyum veya Katiation' adını vermişlerdir. Daha sonra yöre halkı buraya Kütahya demiştir. miştir. MALATYA: Hititler döneminde buranın adı 'Meliddu'dur. Halk tarafından Malatya olarak değiş MANİSA: Yunanca Magnesya'dan gelmiştir. Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler. MARDİN: Mardin adı Süryanice'de Marde'den geldiği rivayet edilir. Romalılar 'Maride' Araplar ise 'Mardin' adını vermişlerdir. Diğer bir rivayet göre ise Kürtçedeki Mer-din yani erkek, yiğit –görmek kelimesinden geldiği söylenmiştir. MERSİN: Mersin'e Mersin denilmesinin sebebi şimdiki Mersin Şehrinin yakınlarında eskiden MERSİNLİ adında bir aşiret varmış. Bu aşiret Türkistan'dan gelen aşiretlerdenmiş. MERSİN adı ile Anadolu'da daha yedi, sekiz tane köy vardır ki, MERSİN adı bu Mersin adındaki Türk Oymağının adına göre konmuştur. MUŞ: Bir rivayete göre süryanice'deki suyu bol anlamına glene Muşa'dan diğer bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu 'Muşet'den gelmiştir ORDU: Eski adı 'Kotyora'dır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır. OSMANİYE: Osmaniye'nin adı farklı bir kaynaktan Arapça Otman'dan gelmektedir. RİZE: Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır. SAMSUN: Eski adı 'Amisos'dur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir. SİVAS: Bu gün kullanılan Sivas isminin kaynağı hakkında ise farklı görüşler bulunmaktadır. Bunların içinden 'Sebaste' Sebasteia eski yunancada (Augustus Şehri) ismi, Pontus kralı Polemon'un hanımı Pitodoris tarafından verilmiştir. Romalılar, Pont Krallığını egemenlikleri altına aldıkları zaman şehrin yönetimini Pont Krallığı'nda bırakmışlardı. Pont Kralının hanımı ise, Roma Kralı Augustus'un sevgisini kazanmak ve ona bir şükran ve sadakat ifadesi olmak üzere Yunanca'da Ogüst şehri anlamına gelen 'Sebaste' adını verdiği sanılmaktadır. ŞIRNAK: Şırnak, Nuh'un Gemisi kalıntılarının olduğu öne sürülen Cudi Dağı'nın Kuzeyinde Şehr-i Nuh adıyla kurulmuş, önceleri Şerneh, daha sonraki yıllarda ise Şırnak adını almıştır. TRABZON: 'Trapezus' sözcüğünden gelir. Anlamı dörtköşe'dir. UŞAK: Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir. Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir. YALOVA: Yalova'nın adının nereden geldiğine dair çeşitli iddialar ortaya atılsa da en çok kabul göreni Osmanlı döneminde Çiftlikköy ilçesinden başlayıp Termal ve Çınarcık ilçelerini içine alan bölgeye verilen 'Yalakabad' adından geldiği. Yalakabad'ın ardından buranın Yali Ovası olarak anıldığı, cumhuriyetin ilanından vefatına kadar sık sık Yalova'ya gelen Ulu Önder Atatürk'ün burada yazdığı mektupları tarih attıktan sonra Yali Ovası yazıp imzaladığı belgelenmiş. Türkçe'ye Rumca'dan Yalı olarak geçen yali ve ova kelimelerinin birleşerek Yalova olarak kaldığı sanılıyor.Yalova'da 'Katırlı' beldesinin adı Esenköy, geçmişte hapishane bulunduğundan yıllarca 'Zindan' olarak anılan Teşvikiye beldesine bağlı mahallenin ismi ise Yukarı Teşvikiye olarak değiştirildi.

Osmanlı döneminde illerin isimleri! İşte yaşadığınız şehrin ve memleketinizin Osmanlı'daki ismi!

Osmanlı İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü dönemden günümüze kadar Anadolu coğrafyasında birçok il ve ilçe ismi değişime uğradı. Bu değişimler tarihsel, kültürel ve dilsel dinamiklerin bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor. İşte o değişen isimlerden bazıları...