Devleti milyarlarca dolar zarara uğratan, çok kısa süreli bankacılık deneyimleri olan banka sahipleri, 'bir bankanın içinin nasıl boşaltılacağını' herkese bütün ayrıntılarıyla gösterdiler. Bu soygunlar kamuoyunda 'hortum' sözcüğüyle tanımlandı. Operasyonlarla birlikte 'offshore bankacılık', 'back to back işlemler' gibi bugüne kadar bilinmeyen 'hortumlama' yöntemlerini vatandaşlarımız duyma ve öğrenme imkanı buldu. "Bankanın içi nasıl boşaltılır?" deyince yakın tarihteki medya-ticaret-siyaset üçgeninde kurulan kirli ilişkiler hiç unutulmamıştır.
Banka-medya ilişkisi
Toplumu etkileyen iki önemli güç merkezi, banka ve medyadır. Dünyadaki örneklere bakıldığında, her iki sektörün aynı elde bulunmaması tercih ediliyor. Bu iki gücün birbirini kontrol etmesi sağlanıyor.
Türkiye'de bu yapılamadığı için, bir dönem karanlık olaylar yaşandı ve bunlar tarih sayfalarında kaldı.
Bir kara dönemde, Türkiye siyasi sisteminin göz yumması dengesizlikleri besledi ve bazıları siyasi güç devşirmeye çalıştı. Bu yanlışlara göz yumuldu, hatta alkış tutuldu. Ancak kimseye faydası olmadı ve topluma ciddi hasar verdi. 1994-2003 arasında Türkiye'de 25 bankaya el konulmuş, devlet açıkları kapatmak için 30 milyar dolar ödemiş, faizlerle beraber rakam 65 milyar dolar, milletin cebinden çıkmıştır. Borçluların onca yaygara çıkarmasına karşılık devletin tahsil edebildiği para, 18 milyar 494 milyon dolar oldu. 2018'e kadar 3 milyar 612 milyar dolar daha tahsilat bekleniyor.
Peki, bu kadar borç bir gece de mi yüklendi Türk halkına? Bunun öncesi yok muydu?
Banka krizleri 1990'larda baş ağrıtmaya başladı. 2000'e varmadan da 25 bankanın büyük çoğunluğu, üzerindeki yükümlülüğü devlete pas etti. Bu süreçte neler oldu Türkiye'de? Cumhurbaşkanı Turgut Özal rahmetli olunca Süleyman Demirel onun yerine geçti. Tansu Çiller de Demirel'in yerini aldı. Sonra Mesut Yılmaz ile Tansu Çiller hükümet kurdu, devrildi.
Arkadan Çiller ve Necmettin Erbakan ile Refahyol hükümeti geldi. Post modern darbe ile yıktılar. 2002'deki seçime kadar da Mesut Yılmaz'ın ve Bülent Ecevit'in başbakanlıkları dönemi başladı.
Bunlar hep zayıf koalisyon süreçleri idi. Bu dönemin tarihte derin izler bırakan kısmı 28 Şubat süreciydi şüphesiz. Özellikle 28 Şubat dönemi fırsat bilinerek bankaların içi boşaltıldı. Politik sistemdeki arızalar bu felaketin yaşanmasındaki önemli sebeplerden biridir.
Millet hâlâ ödüyor...
İş ahlakı ile ilgili zaaflar ve kişisel getirim anlayışı da bu dönemde etkili oldu. Yani bazı patronlar bankacılığı kişisel rant kaynağı olarak gördü ve bu konuda hiçbir ahlaki değer tanımadı. Süreç Türkiye'nin ciddi servet kaybıyla sonuçlandı ve sadece sisteme-siyasete değil ekonomiye de darbe vuruldu. Bu çarpık sistemin eseri olarak ortaya çıkan 2001 krizi Türkiye'yi 20 yıl geriye götürdü.
Hortumlanan paralar gitti. Ama bir tek bankanın bile patronu batmadı. Hepsi de yaşamlarını krallar gibi sürdürüyor. Yatları, yalıları, uçakları, helikopterleri ve özellikle yurt dışında istiflenmiş milyarlarca dolar paralarıyla. O paralar bizim cebimizden çıktı. Onlar paraları içeride, dışarıda yiyor. Yıl 2010... Ve milletimiz hâlâ ödüyor.
* * *
30 YAŞINDA ZENGİN YAPILDI
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in yeğeni Murat Demirel, 30 yaşında EgeBank'ı aldı. Kısa sürede bankanın içi hortumlandı. EgeBank'a el konulacağı haberini alan yeğen Demirel, kasada kalan son milyon dolarları da kaçırdı.
Yahya Murat Demirel, EgeBank'ın sahibi... 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'n kardeşi, Şevket Demirel'in oğlu. 30 yaşında büyük zenginliğe ulaşan Murat Demirel 1990'ların başında Demyön şirketler grubunu kurdu, kerestecilik işine ağırlık verdi. Demyönü bir gecede kapatıverdi. İrlanda'da bir yatırım şirketi kurdu, başına da Merkez Bankası eski başkanı Rüştü Saracoğlu'nu getirdi. Sonrasında Azerbaycan'da işlerine hız kazandırmak istiyordu. Cumhurbaşkanı Demirel'den, Merhum Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'e mektup götürdü. Mektupta "Banka sektöründe tecrübeli, muteber bir işadamı olarak dürüstlüğünden şüphe duymadığım Sayın Murat Demirel'den yakın ilgi ve desteğinizi esirgemeyeceğinizden eminim"yazıyordu. Ege Bank'ın batmasına rağmen Murat Demirel ciddi bir hapis cezası almadığı gibi yurtdışına kaçırıldığı tespit edilen paralar da geri getiremedi. Yatla ülkeyi terk etmek üzereyken Bulgaristan kara sularında yakalanarak Türkiye'ye geri getirilen Yahya Murat Demirel tekneyle yanlışlıkla çok açıldıklarını söylemişti.
4 HORTUMLAMA YÖNTEMİ
Egebank'ın içini boşaltmak için dört farklı yöntem kullanıldı.
YURTDIŞI KREDİ
Bankanın garantisi kullanılarak, yurtdışındaki ya da Türkiye'deki bankalardan kredi çekiliyordu.
KOMİSYONLU ARACI
Egebank Yönetim Kurulu, avukat Özgen Tamuman'ı, Kredi Risk İzleme Grup Müdürü olarak atadı. Özgen Tamuman'ı atadı. Paralar önceleri, Adana şubesine, sonra da İstanbul Eminönü Bahçekapı şubesine transfer ediliyordu. Kredi işlemlerini yürüten aracılar komisyonlarını alıyor, firma sahiplerinin hiç haberi olmadan, paralar özel kasalarda toplanıyordu.
NAYLON FİRMA
Murat Demirel'in bu iş için kurduğu tespit edilen 19 şirket, kredi için başvurdu, yönetim kurulu da hiç bir faaliyeti olmayan bu şirketlere krediyi onay verdi.
OFF-SHORE
Müşterilerin onayı alınarak, kâğıt üzerinde Murat Demirel'in yurtdışındaki of-shore bankasına aktarılan para, daha sonra yine kâğıt üzerinde tanıdık firmalara kredi olarak geri dönüyordu.
İLGİNÇ DETAYLAR
Bir dönem reklam piyasasının tartışılmaz tek hakimi Nail Keçili, Murat Demirel'le olan yakınlığı kamera kayıtlarında ortaya çıktı.
*İstanbul'un ünlü avukatı Erdoğan Semizer, birçok banka davasında dikkatleri çekti. Bildiklerini ise hiç anlatmadı.
*Şefika Demirel, Süleyman Demirel'in yengesi. Süleyman Demirel`in başbakan olduktan 6 ay sonra KKTC'de banka satın aldı.
*Bayraktar Holding'in patronu Hüseyin Bayraktar, TÜSİAD toplantısında Murat Demirel ile ilgili gelişmeleri, "Çok doğru yapıldı, namussuzlar cezasını çeksin" sözleriyle değerlendirmişti.
SEVGİLİNİN ANNESİ
Ayşenur Esenler, Yahya Murat Demirel'in cezaevine girmeden önce sevgilisi, girdikten sonra ise eşi oldu. Bankada görevi yoktu, kuryelik yaptığı anlaşıldı. EgeBank'ın satın aldığı Cenair ile Karavan Mültimedya Tasarım Bilgi Hizmetleri Ticaret AŞ'nin Yönetim Kurulu Üyesi olduğu ortaya çıktı. Ayşe Nur Esenler'in annesi Berciş Nevin Esenler'in kilit rolü üzerinde duruldu. Bankadaki mevduatların bir bölümünün Esenler aracılığıyla Amerika'da yaşayan anneye gittiği iddia edildi.
KÖSTEBEK KİM?
Murat Demirel'in sekreteri Yasemin Altıparmak'ın verdiği ifadeler ilginçti. Egebank'a el konulacağının Demirel'e önceden uyarıldığı iddialarını kuvvetlendiren ifadelerin, Egebank skandalının siyaset ve bürokrasi ayağını ortaya koydu. El konmasına karar verilen diğer bankalara sabah 8.30 da gidilirken, Egebank'a 9.30'da gidilmesi değişik yorumlara yol açtı. Bir saatlik farkı kimse açıklayamadı. Sekreter Yasemin Altıparmak'ın, "bankaya el konulmadan bir gün önce Murat Demirel'in araması üzerine içinde ne olduğunu bilmediğim 20 koliyi evine gönderdim" demesi olayın detayını da ortaya çıkarttı.
FOTOĞRAFA GİREN YIKILDI
Gelecek günlerde; çok ilginç temasları, ilişkiler ağını ve yakın geçmişimizde kalan bu gelişmeleri hayretle okuyacaksanız. Bazı satırbaşları şöyle:
ÇÖRTÜK NASIL YOK OLDU?
Süleyman Demirel'in aile fotoğrafında yer alanlar tek tek yıkılıyor. Cavit Çağlar, Kamuran Çörtük de bitti. Demirel'in devreye girip para aktardığı Romanya'da kurulu Bayındır grubuna ait Banco Turko Roman (BTR) konusu... Bayındır İnşaat'ın, Pakistan Otoyolu ve Bolu Tüneli projelerindeki sıkıntısı... Transtürk Holding (Faruk Süren), Zeki ve Günay Çapan kardeşler (Esenyurt Belediyesi davasının sanıkları), Nevzat Ak (ünlü emlakçı), Medya Holding, verilen krediler... Demirel'in genel müdürü Özal Baysal'ın zimmetine geçirdiği milyon dolarlar. Aldığı ceza ve kısa sürede tahliyesi. Eski bakan Cavit Çağlar'ın hamleleri. Mesut Yılmaz hükümetini düşüren banka. Şaşırtan pazarlıklar ve buluşmalar. Etibank dosyası. Dinç Bilgin, Önay Bilgin, Zafer Mutlu, Şükrü Karahasanoğlu kim? Zafer Mutlu bugün nerede? Bank Ekspres nasıl battı? Korkmaz Yiğit'in Bank Ekspres'i ne oldu? Bank Kapital, işadamı Mahmut Ceylan.
Kim bu Ceylan? Pamukbank dosyası.. Cıngıllıoğlu'nun kaderi. Halit Cıngıllıoğlu, Ulusal Bank'ı da nasıl kaybetti? Yaşar Bank, Bankanın Genel Müdürü Sami Erdem kim? "YÜZDE 1O SAMİ'' lafı nereden çıktı?
DİĞER