İNSAN ÖMRÜ 12 YIL GERİLEDİ
Bu büyük salgında ne kadar insan öldü derseniz kesin bir sayı vermeyi bırakınız yaklaşık bir ölü sayısı bile verilemiyor. Söylenen 50-100 milyon arasında. Yani Dünya nüfusunun yüzde 3'ü ile 5'i oranında. Virüsün ilk çıkış yeri de tartışmalı, ama büyük olasılıkla Çin'den yayılan ve oradan ABD'ye gelip değişime uğramış bir virüs olduğu tahmin ediliyor. Savaş dolayısıyla başta askerler olmak üzere yer değiştirmelerin ve seyahatlerin çok olması salgının yayılmasına yol açmıştı. Basının durumun ciddiyetini rahatça haber verememesi tabloyu ağırlaştıran bir etken oldu. Böyle bir grip olduğunu ilk söyleyen hastalığın ilk göründüğü yer olan Kansas'taki bir kasaba hekimiydi. Ocak 1918'te söylemişti ama önlem alınmadı ve Mart 1918'de birden büyük bir patlamayla yayıldı. Öncü bir belirti olmadan ilk üç gün yüksek ateşle seyreden hastalık çok sayıda ölüme yol açtı. Ölenlerin çoğu da 25-50 yaş arası nispeten daha dayanıklı olması beklenenlerdi. Baharla birlikte bitti sanılan salgın Ağustos'da bir daha başladı ve yine tamam geçti denirken Kasım'da tekrar hortladı. ABD'de bu duruma "3 Virüs Dalgası" dendi. Virüs her bir dalgada değişime uğryarak insanları hasta ediyordu. Artık salgın ABD'den Avrupa'ya ve diğer yerlere de yayılmıştı. Ölü sayıları inanılmaz rakamlara ulaştı; mesela Hindistan'da 17 milyon, Fransa'da 400 bin, İngiltere'de 250 bin, ABD'de 675 bin... Nüfusunun yaklaşık yüzde 25'inin hastalığa yakalandığı ABD'de ortalama insan ömrü o yıl 12 yıl birden düştü. Grip, Alaska gibi yeryüzünün en ücra köşesi denecek yerde bile neredeyse bütün köyleri sildi süpürdü.
MASKE TAKMAK ZORUNLUYDU
Hastalığa karşı alınan önlemlerin başında maske takmak geliyordu. Sokakta, sinemada, hastanede kısacası nerede olunursa olunsun maske takmak zorunluydu ve maskesiz insanlar hiçbir yere alınmıyordu. Kızılhaç milyonlarca maske dağıttı. Biz ki İstanbul şehriyiz, Seferberliği görmüşüz : Kafkas, Galiçya, Çanakkale, Filistin, vagon ticareti, tifüs ve İspanyol nezlesi bir de İttihatçılar, bir de uzun konçlu Alman çizmesi 914'ten 18'e kadar yedi bitirdi bizi. Nazım Hikmet, "Kuvayı Milliye" destanunda işte o salgından "İspanyol nezlesi" olarak böyle bahseder. Nezle der çünkü o zaman bizdeki gazetelerde ve halk arasında yanlışlıkla bu hastalık nezle olarak anılmıştır. Nazım Hikmet'in dediği doğrudur, hastalık bize de sıçramıştır. Sadece İstanbul'da 5 bin kişinin öldüğü söylenir. Ressam Fikret Muallâ'yı bilirsiniz; resimleri servet değerinde olan ressamdır. Annesi Emine Nevber Hanım İspanyol Gribi'nde ölür. Küçük Fikret, annesinin ölümüne sebep olan virüsü o dönemde öğrencisi olduğu Galatasaray Lisesi'nden kendisinin getirdiğini düşünerek ömür boyu bunun vicdan azabını taşımıştır.
Tayfun ER
* * *
H3N2 'DOMUZDAN' BETER...
Aralık'ın son haftasında başlayan grip salgını, vatandaşı perişan etti. Hastaneler dolup taşarken eczanelerde ilaç sıkıntısı yaşanmaya başladı. Peki vatandaşı mağdur eden bu virüsün adı neydi? Uzmanlar hastalığa H3N2 adlı virüsün yol açtığını açıkladı. Halk Sağlığı uzmanları, "Şuan grip virüsünün en yaygın görüldüğü dönemi yaşıyoruz. Ama olağanüstü durum yok. H3N2 gribi, Domuz gribi diye bilinen H1N1'den daha zor atlatılan bir grip. Risk grupları içinde bulunduğumuz hafta da aşı yaptırabilirler" diye konuştu.
100 KİŞİDEN 4'Ü
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu Başkan Yardımcısı Dr. Mehmet Ali Torunoğlu ise şu anda her 100 kişiden 4'ünün grip olduğuun söyledi. "Kronik rahatsızlığı olan ile kalp, kanser hastaları ile hamileler mutlaka doktora danışmalı. Hastalar boş yere de antibiyotik kullanmamalı" dedi. Bu arada Sağlık Bakanlığı yetkilileri aşı için geç olmadığını söyledi. "Şubat sonuna kadar aşılanma yapılabilir" dedi.
Safure CANTÜRK
DİĞER