Türkiye'nin 20 Temmuz 1974'te başlattığı Kıbrıs Barış Harekatı öncesinde dönemin ABD yönetiminin Türkiye'yi "Kıbrıs'ın dışında tutmaya" çalıştığı ortaya çıktı.
ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) erişime açtığı gizli belgelere göre, EOKA terör örgütü lideri Nikos Sampson'un adayı Yunanistan'a bağlamak amacıyla Makarios'a karşı 15 Temmuz 1974'te darbe yapması ve sonrasındaki gelişmeler ABD yönetiminin o günlerdeki öncelikleri arasında başı çekti.
Yaklaşık 12 milyon sayfalık belgeler arasında dikkat çekenlerden biri 16 Temmuz 1974 tarihli "Çok Gizli" damgalı belge oldu.
Buna göre, Richard Nixon yönetiminde dönemin ABD Dışişleri Bakanı olan Henry Kissinger başkanlığında CIA, Pentagon ve birçok kurumun yöneticilerinin katılımıyla "Washington Özel Eylem Grubu" toplantısı düzenlendi. Sampson darbesinin ertesi günü yapılan toplantının konusu sadece Kıbrıs oldu.
Tutanaklara göre, Kissinger toplantıya katılanlardan değerlendirmelerini aldı ve Kıbrıs konusunda izlenecek politikaları belirlemeye çalıştı.
Kissinger'ın TBMM'nin 18 Temmuz'da özel oturumla yapacağı toplantının ne anlama geldiğini sorması üzerine dönemin CIA Direktörü William Colby, "Türkiye'nin güçlerini Kıbrıs'a gönderme niyetinde olduğu" şeklinde yorumladı.
Bunun üzerine Kissinger, "Buna inanamıyorum. Makarios'u tekrar iktidarda görmek istemelerine inanamıyorum." dedi.
Söz alan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco ise Türkiye'nin askeri müdahalesinin iki amaç taşıyacağını, bunların adadaki Türk toplumu korumak ve adayı Yunanistan'a bağlama amacı taşıyan "enosis" politikasını engellemek olduğunu söyledi.
Kissinger ise yine araya girerek, "Makarios'u destekleyecekleri akla hayale sığmıyor." diye konuştu.
Toplantının sonlarına doğru Kissinger, ABD'nin Kıbrıs'taki durumla ilgili iki amacı bulunduğunu söyledi. Kissinger, şöyle devam etti:
"Amaçlarımızdan biri durumun uluslararası boyut kazanmasını önlemek, ikincisi eğer bir iç savaş çıkarsa komünistlerin durumu suistimal etmek üzere cesaret kazanmasına karşı kendimizi hazırlamak. Yapmamız gereken ilk şey Yunanistan'ı ayrıştırmak ve bunu hemen bugün yapmak. Ayrıca Türkleri de bu işin dışında tutmamız gerekiyor."
ABD, KIBRIS'A ASKER GÖNDERMEYİ DÜŞÜNMÜŞ
CIA belgelerinde, Kıbrıslı Başpiskopos Makarios'un adadan kaçmasına yol açan 15 Temmuz darbesinden sonra ABD yönetiminin adaya asker gönderme düşüncesini ele aldığı da ortaya çıktı.