Ramazan Efendi ile ilgili çok önemli bir rivayet, yüzyıllardan beri dilden dile dolaşarak, günümüze kadar gelmiştir. Bu rivayette, Ramazan Efendi'nin kendisini gizlemeye başaran İstanbul'un manevi sultanlarından olduğuna dair en önemli işaret bulunduğu söylenir. Günlerden bir gün, Şeyh Sümbül Sinân Hazretleri'nin şöyle bir keramet gösterdiği rivayet edilir. Ramazan Efendi'in türbesinin olduğu yer, evvelce bir arsa halinde imiş. Şeyh Sümbül Sinân Hazretleri, bir gün buradan geçerken oturmuşlar "Buradan tevhid kokusu geliyor" buyurmuşlardır. Oysa Ramazan Efendi bu mahalde bulunmuyorlardı, hatta doğmamıştı bile...
Ramazan Efendi, rüyâ tâbiri ilminde, zamanının İbn-i Sîrîn'i denilecek kadar ileri şahsiyetti. Ramazan Efendi'nin kendisini ziyaret ederek, rüyalarını anlatan insanların rüyalarını tam olarak yorumlar ve kendilerine yol gösterdiği rivayet edilir. Yine Ramazan Efendi iyi bir ilahi yazarı idi. Kendisinin "Mahfî" mahlasını kullandığı, ilâhîlerinin olduğu kaydedilmektedir. Ramazan Efendi'nin şu beyti çok ünlüdür:
Mahfî bugünü gözleyip
Girdi yola aşk özleyip
Âşıkları cem eyleyip
Gitsin bugün hû hû deyu
Ramazan Efendi'nin tasavvuf hakkında şu güzel sözleri söylemiştir; Tasavvuf kimse gönlün yıkmamaktır. Haram ve nehyi olana bakmamaktır
Sultan III. Mehmed Han'ın vezirlerinden Güzelce Mahmud Paşa, Ramazan Efendi'nin müritlerindendi. Mahmut Paşa, vezirliği tamamen terk edip tasavvufa yönelmek istiyordu. Günün birinde Sadrazam Yemişçi Hasan Paşa'nın elinden kaçıp Ramazan Efendi'ye sığınmıştı. Sadrazam, onun dergahta olduğunu haber alınca hemen adamlarını gönderip veziri yakalamalarını emretti. Fakat, Ramazan Efendi, Mahmud Paşa'yı onlara teslim etmedi. Sadrazam, kendisi gelip veziri almak isteyince Ramazan Efendi: "Bizim dergahımızda paşa yoktur, cümlesi derviştir. İsterseniz hepsi gelsin, siz de bakınız, hangisi Mahmud Paşa ise alınız! diye buyurdu. Dervişler tek tek dergahtan çağrıldı. Mahmud Paşa da onların arasında aba giymiş olarak bulunmakta idi. Hasan Paşa onu görünce: "İşte aradığım budur" diyemedi. Dergahtan ayrıldı gitti. Ramazan Efendi son zamanlarında tekkesinde halktan uzak bir hayat yaşardı. 76 yıllık ömrünün 32 yılını dergâhta şeyhlik yaparak sürdürmüştür. 1616'da vefât ettiğinde tekkesinin avlusuna defnedilmiştir. Ramazan Efendi'nin mezarı, Kocamustafapaşa'da son durakta bulunur. Yani burası son durak ama, bir diğer açıdan bakıldığında ise manevi aleme açılan ilk duraktır!
YARIN: SEYYİD HAYDAR EFENDİ
MEVLÜT YÜKSEL / İSTANBUL'UN MANEVİ SULTANLARI 9
