Seçimlere tam üç ay kaldı. Gözüken o ki 31 Mart seçimleri, kıyasıya bir mücadele içinde geçecek. Seçmen, ekonomi ve terörle mücadele konusunu ön plana alarak oy kullanacak. Trump'ın, Suriye'den çekilme kararı seçmenin oy kullanmasında etkili olacağa benziyor. A&G Araştırma Şirketi sahibi Adil Gür ile 31 Mart seçimlerinin fotoğrafını çektik...
Bu seçimlerin Türkiye için ayrı bir önemi var. Bu seçimlerin halk açısından önemi nedir, halk hangi kriterlere göre oy verecek?
Adı üstünde, yerel seçim. Biz yerel yöneticiler seçeceğiz. Şehrimize bulunduğumuz kente hizmet edecek, çocuklarımız için daha yaşanabilir bir şehir yapan, mevcut belediye başkanından memnunsa ona, ondan memnun değilse yeni adayın projelerine, ufkuna bakar onun üzerinden değerlendirir.
Birincisi ekonomi olacak, ikincisi ise dış politika olacak. Özellikle sınırımızın ötesinde, hemen yanı başımızda Suriye'de yaşanan gelişmeler. Çünkü orada Türkiye bir sınır ötesi bir harekata hazırlanıyor, bunun da etkisi olacak. Elbette yüzlerce sebep sayılabilir ama kısaca üç neden söylemek gerekirse bir parti aidiyeti, iki ekonomi, üç yanı başımızda yaşanan terörle mücadele ile ilgili gelişmeler. Ondan sonra adaylar diye söyleyebiliriz
Kutuplaşmadan söz edilmesi doğru mu?
Türkiye son yıllarda inanılmaz şekilde bloklaştı. Kutuplaştı demek istemiyorum. Gerçi 2007'de yapılan anayasa değişikliğiyle 24 Haziran seçimlerinde yaşanan siyasi partiler arasındaki ittifaklar bu bloklaşmayı daha da güçlendirdi. Öyle olunca seçmenin büyük bölümü hangi blok içinde yer alıyorsa aidiyet duygusu ile oy verecek.
BLOKLAR İÇİ SEÇİM
Neden bloklaşma oldu?
Bu sistemin doğal sonucu bloklaşma yaşanıyor. Türkiye, artık farklı bir hükümet sistemine girdi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi iki bloklu bir siyasi yapıyı gerektiriyor. Amerika'da da, Fransa da bu böyle. Bu bloklaşmayı tamamıyla olumsuz değerlendirmek yanlış olur. Bu bir sistemin sonucu. Blokların acaba içinde siyasi partiler ittifak yaptığında bir 24 Haziran seçimlerindeki oyları toplayarak, üst üste toplayarak bu seçimin sonucunu öngörebilir miyiz? hayır öngöremeyiz çünkü iki kere iki bazen dört edebilir, iki kere iki bir sinerji yaratabilir beş olur, iki kere iki bazen dört bile etmez, üçte kalabilir.
ADAYLAR ÇOK ÖNEMLİ
AK Parti- MHP ve CHP ile İyi Parti arasındaki geçişkenlik doğallaştı mı?
24 Haziran'da bunu öngörmek kolaydı, çünkü sadece bir cumhurbaşkanı adayı vardı. Siyasi partiler her ne kadar bir blok içinde yer aldılarsa da kendi partilerine oy veriyorlardı. Şimdi öyle değil. Siyasi partilen anlaştı. Örneğin Ak Parti ile MHP anlaştı. Bazı illerde Ak Parti, bazı illerde de MHP aday çıkartmayacak. Bazı illerde CHP bazı illerde İyi Parti aday çıkartmayacak. Böyle olunca burada aday etkisinin de bu seçimler üzerinde etkili olacağını unutmamak lazım, hem de çok etkili olacak.
Bloklar arası geçişler nasıl olacak?
Ben, bloklar içerisinde yer alan seçmenin yüzde doksan oranında parti aidiyeti ile hareket edeceğini düşünüyorum. Kalan yüzde 10, o kadar önemli ki! 24 Haziran ve 2014 seçim sonuçlarına baktığınızda yarım puan ile bir puan ile el değiştiren belediyeler var. Bir elin parmakları oranında oy ile kazanılacak ve kaybedilecek belediyeler oldu ve yine olacak. Onun için Türkiye'de bu blokların yüzde 10'u çok ama çok önemli… Türkiye genelinde belediye başkanı adayının, binlerce denetleyen meclis üyesinin hatta on binlerce belediye meclis üyesi adayının olduğunu düşünürsek Türkiye geneli ile bu blok böyle hareket eder demek çok mümkün değil. Her birinden adaylar netleştikten sonra araştırıp görmek lazım.
MHP BİNALİ BEY'İ DESTEKLİYOR
İstanbul'u 20 yıldan fazladır Milli Görüş ya da Ak Parti geleneği temsil ediyor. İstanbul için Ak Parti-MHP ittifakını nasıl görüyorsunuz?
İstanbul'daki Ak Parti ve MHP ittifakının aslında nasıl hareket ettiğini aslında 2014 seçimlerinde gördük. Ak Parti'nin belediye meclislerinde aldığı oy ile belediye başkanlığı için aldığı oy arasındaki farka baktığımızda adayın diğer partilerden aldığı oyları ölçmek mümkün. Türkiye genelinde yüzde 15, yüzde 16 oranında oy alan MHP, İstanbul'da yüzde 10 civarında oy alan MHP- 2014 yılında yüzde 4 civarında bir oy aldı. Bunu şunun için söylüyorum, 2014'te karşılaştırdığımızda, 2014'teki MHP yok, MHP'nin içinden bir parti doğdu ve bir bölümü oraya gitti. İstanbul'daki MHP seçmeninin önemli bir bölümünün ben Ak Parti adayı Binali Yıldırım'a oy verebileceğini araştırmalarımda görüyorum.
MHP'liler Binali Yıldırım'ı destekliyor mu?
Binali Yıldırım, MHP tabanı için oy verilebilir bir aday. Biz, Türkiye geneli ile ilgili öngörü zor dedik ama İstanbul'da MHP tabanından Binali Yıldırım oy alacak görünüyor.
Binali Yıldırım, Ulaştırma Bakanlığı döneminde çünkü yapılan araştırmalar gösteriyor ki AK Parti'nin 10-15 yıllık iktidarında vatandaşın en memnun olduğu icraat, ulaştırma ve iletişim. Bunda büyük emeği olan birinden bahsediyoruz. Dolayısıyla bu isim başka blokların oyunu da alabilir. MHP seçmeninin büyük bölümü elbette Binali Yıldırım'a oy verebilir, içinden bir kısmı diğer bloğun Millet İttifakı'nın adayına da oy verebilir.
CHP ve İYİ Parti'nin adayı Ekrem İmamoğlu'nun şansını nasıl görüyorsunuz?
Türkiye'de son birkaç gündür şu tartışmalar yapılıyor: Cumhuriyet Halk Partisi çok tanınmamış bir aday gösterdi bu CHP için bir dezavantaj deniyor ben buna katılmıyorum, neden katılmıyorum çünkü seçmen zaten bloklar belli, bloklar hareket ediyor, hareketler blok içinde oluyor. Muhalefetin adayının kim olduğu çok ama çok önemli değil, yüzde 90'ından daha fazlası için seçmenin. Hatta bazen çok tanınmamış bir aday, dezavantaj değil avantajlı da olabilir çünkü çok tartışılmaz. Çok tartışılacak konu da bulunmaz, bu da avantaj olabilir.
İstanbul'da yarış nasıl geçer?
24 Haziran seçim sonucuna baktığımızda, İstanbul'da çetin bir yarış olacak gibi görülüyor. Çünkü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul'dan yüzde 50 oy aldı, karşı tarafta da yüzde 50 oy aldı. Her ne kadar Meral Akşener ayrı, Muharrem İnce ayrı, Selahattin Demirtaş ayrı olsa da muhtemel de AK Parti bloğu karşısındaki tüm partiler çünkü yerel seçimlerde insanlar şöyle bir refleksle hareket ediyor, ya kazanmasını istediği gönlündeki kişiye oy veriyor ya da kazanmasını istemediği adayın karşısındaki güçlü aday etrafında birleşiyor. İstanbul'da seçimlerin kaderini Kürt kökenli seçmenler belirleyecektir diye düşünüyorum.
İstanbul'da nasıl tavır alacak?
Her ne kadar HDP bu bloğun içinde yer almıyor görünse de HDP seçmeninin kritik illerde İyi Parti-CHP bloğu ile hareket edeceğinden şüpheniz olmasın. Bu İstanbul için de geçerlidir. Onun için İstanbul'u hafife almamak lazım.
Eski bir başbakan, ulaştırma bakanlığında yaptıkları ortada, Türkiye Büyük Millet Meclis Başkanı, çok flaş bir aday, bunların hepsi doğru, bunlar AK Parti için büyük avantaj ama blok siyasetinden bakınca karşı bloğun da yüzde 50 civarı da oyu var. Onun için İstanbul'u çantada keklik görmek doğru değil. İstanbul'da siyasi partiler yerel seçimde kıyasıya yarışacak. Binali Yıldırım'a elbette daha şanslı demek mümkün… Önümüzdeki 95 günlük süreçte yaşanacak gelişmeler seçimlere de etki edecek.
ANKARA'DA SEÇİMLERİ MHP'LİLER BELİRLER
Ankara'da nasıl bir seçim yaşanır?
Biz 24 Haziran seçim sonucuna baktığımızda aslında Ankara'da AK Parti ile MHP'nin oy toplamı yüzde 53,5. AK Parti-MHP İttifakı oran olarak daha büyük. Burada İstanbul'dan farklı olarak Ankara'da CHP eski ülkücü gelenekten gelen bir aday gösterdi. Önümüzdeki günlerde yapacağımız araştırmalarda, Ankara'da MHP seçmeninin tavrı Ankara seçim sonucunu belirlemede etkili olacaktır. Yaptığımız araştırmalarda Ak Parti adayı Sayın Mehmet Özhaseki birkaç puan önde görünse de Ankara'da ciddi bir yarışın olacağını düşünüyorum. Ankara'nın kaderini MHP'liler belirleyecektir, MHP seçmeni belirleyecektir.
İzmir'de bir sürpriz yaşanır mı, değişiklik olur mu?
İzmir'de CHP'nin rahat olduğunu söylemek yanlış olmaz ama AK Parti, İzmir'de yine güçlü, bakanlık yapmış, başarılı belediyecilik yapmış, İzmir'de ticaret yapmış başarılı bir isimle seçime giriyor. Yarışa ortak olmak istiyor. AK Parti, bir önceki seçimlere göre oyunu arttırmak istiyor. İzmir'de sürpriz olursa, çok büyük sürpriz olur.
Karadeniz ve Orta Anadolu'da farklı bir tavır çıkar mı, geleneksel tavır devam eder mi?
AK Parti ile MHP belli yerlerde aday gösterir, CHP ve İyi Parti belli yerlerde aday gösteriyor, belli yerlerde göstermiyor. Bunların her ikisinin de aday gösterdiği şehirler var yani hem AK Parti'nin hem MHP'nin, hem CHP'nin hem İyi Parti'nin aday gösterdiği şehirler var. Buralarda aday etkisinin çok daha büyük olacağını zannediyorum. Buralarda sürprizler olabilir. Şayet vatandaş belediye başkanından memnun değilse bu kez tavrını değiştirip bloğun içerisindeki başka bir diğer bir partinin adayı varsa o adaya yüklenebilir, seçimde orada sürpriz sonuçlar çıkabilir. Karadeniz ve Orta Anadolu'da çünkü bunlar büyük şehirlerin dışında -büyük şehirlerde ortak adaylar var, farklı adaylar yok- illerde sürpriz olabilir, buralarda aday tercihinin önemli olduğunu göreceğiz, aynısı ilçeler için de geçerli.
BLOKLAR ARASI GEÇİŞ AZ AMA ÖNEMLİ OLACAK
Geçişkenlik yaşanacağını söylediniz bloklar içinde peki bloklar dışına oy taşabilir mi?
Sınırlı olacaktır.
Ne kadar mesela?
Bakın İstanbul'da yüzde 50, yüzde 50'den bahsettik. Blokların yüzde 90'ı blokla hareket etse de blokların yüzde 1'nin yer değiştirmesi, Türkiye'de kıyasıya yarışın olduğu, hem 24 Haziran seçimlerine baktığınızda çok az farklılıklarla seçimlerin sonuçlandığı iller var. Bu illerin kaderini bloklar arasındaki küçük değişiklikler belirler.
CHP ile İyi Parti ile değil de HDP ile ittifak yapabilir miydi?
Olamazdı çünkü Türkiye'de Çözüm Süreci veya Milli Birlik ve Beraberlik Sürecinin olduğu terörün olmadığı dönem olsa olabilirdi ama Türkiye bir yandan PKK ve PYD ile mücadele ederken diğer taraftan PKK'nın, PKK ile organik bağı olduğu söylenen bir siyasi parti ile resmi ittifak yapmak ateşten gömlek olur. Dimyata pirinçle giderken eldeki bulgurdan olabilirsiniz. CHP içinde öyle bir sol kanat bunu söylüyor olabilir ama CHP'ye oy veren seçmenlerin tamamını sol kanat diye tabir etmek mümkün değil.
Trump, Suriye'den çıkacağını açıkladı. Türkiye'nin bir operasyon yapması söz konusuydu. Bu seçimleri nasıl etkiler?
ABD gerçekten samimi ise bu sözünün arkasında ise Amerika seçime kadar bunu gerçekleştirirse Türkiye'nin Ortadoğu'da özellikle Suriye'de ciddi bir kazanımı olur. Her ne kadar bloklar etkili ama ekonomi ve terörle mücadele de etkili. Bunun seçim sonuçları üzerine mutlaka olumlu etkisi olur.
Seçimleri ne kadar etkiler?
Seçimin kaderini elbette ki on puan etkiler anlamında söylemiyorum ama bir bu seçimde bir puanın, yarım puanın altın değerinde olduğu unutmayalım. Türkiye'nin terörle mücadeledeki başarısı, Suriye'de isteklerini kabul ettiriyor olması elbette AK Parti'ye birkaç puan katkı sağlar. Seçime 95 gün var, o zamana kadar gidişat belli olur. Türkiye'nin sınır ötesindeki mücadelesindeki kazanımları elbette AK Parti'ye katkı sunar ama ne oranda katkı sunacağını gelişmelere göre bakmak lazım.
Türkiye hem ülke içinde hem de ülke dışında terörle mücadele veriyor. HDP'nin bölgedeki belediyeleri vardı, seçimler nasıl olacak?
AK Parti kayyumlar aracılığı ile bölgeye büyük hizmetler etti. Diyarbakır ve Van'da yapılan yaptırımlar, hizmetler emin olunuz Batı'da pek çok yerde yok ama oya dönüşmüyor. Oya dönüşse de çok sınırlı, kısmen oya dönüştüğünü görüyoruz. Onun için ben kayyumların atandığı yerlerde elbette 2014 seçimlerine göre siyasi oylardaki farklılıkların az olduğu yerlerde değişim olabilir ama HDP'nin daha önceki seçimlerde açık ara kazandığı, 24 Haziran'da HDP'nin açık ara olduğu illerde ben yerel seçimlerde belediyelerin el değiştireceği konusunda kanaate sahip değilim. Çünkü HDP seçmeni hizmete değil, seçmeninin yüzde 99,9'u ideolojik nedenlerle oy veriyor, yine partilerine oy verecekler.
NASIL OLUYOR? / ALİ DEĞERMENCİ
